محمد یزدان جو؛ محمدرضا صالحی مازندرانی؛ نصراالله امامی؛ منوچهر تشکری
چکیده
کشف ظرافتها و زیباییهای زبانی و بیانی آثار ادبی، اعم از نثر و نظم، در گرو آشنایی با علوم بلاغی است و به کمک آنها میتوان یک معنی را در راستای خلاّقیتی ادبی و هنری به گونههای متفاوت بیان کرد. البته ...
بیشتر
کشف ظرافتها و زیباییهای زبانی و بیانی آثار ادبی، اعم از نثر و نظم، در گرو آشنایی با علوم بلاغی است و به کمک آنها میتوان یک معنی را در راستای خلاّقیتی ادبی و هنری به گونههای متفاوت بیان کرد. البته این امر مشروط بدان است که تفاوتهای مذکور مبتنی بر تخییل باشد. بررسی انتقادی ـ مقایسهای این کتابها میتواند در شناخت بیشتر و دقیقتر آنها بسیار مؤثر و سازنده باشد. بنابراین، این پژوهش در پی آن است که به نقد و بررسی بخش «بیان» در کتابهای بلاغت فارسی کهن و معاصر با دیدی انتقادی و علمی بپردازد و کاستیها و نواقص آنها را بدون هر گونه حبّ و بغضی همراه با شواهد و مستندات کافی نمایان سازد. در جستار حاضر، تقریباً همۀ منابع موجود «بیان» از قدیم تا معاصر بررسی شد و در یک واکاوی انتقادی در سه سطح، به شباهتها، اختلافها و تناقضها پرداخته شد که شامل عیوب و ایرادها هستند. بررسیها نشان میدهد که نویسندگان در اغلب کتب بلاغی، در تعاریف، ارائه نظریات و ذکر شواهد مثال به تقلید و تکرار پرداختهاند و شامل ضعفها و کاستیهایی چون عربیمآبی یا سرهنویسی افراطی، اختصار یا تفصیل و نیز استفاده از مثالهای دشواریاب هستند.