ORIGINAL_ARTICLE
کهنالگوی «خورشید» در شعر نظامالدّین استرآبادی
هستی آدمی همراه با کارکردها و منشهایی که از خویش آشکار میکند، از سرچشمههای فراوان و گوناگونی آبشخور مییابد. یکی از این آبشخورهای اساسی و بنیادین که بر هستی آدمی سایه میاندازد، کهنالگوها هستند. کهنالگوها تصاویر یا نمادهای ناخودآگاه جمعی بشرند که ذهنیت، اندیشه و رفتار آدمی را در سیطرۀ خود دارند و خود را در حیات اجتماعی، فرهنگی و هنری بشر، در قالبهای گوناگونی هویدا میسازند. این تصاویر در ناخودآگاه روان آدمی پنهان هستند و سرچشمۀ زایای اسطورهها، آیینها و روایتها قرارمیگیرند. خورشید از جملۀ کهنالگوهای مشترک بین اقوام مختلف بشری است که روایتهای اسطورهای گوناگونی را در میان ملل ساخته و پرداختهاست. این کهنالگو از جمله اساسیترین عنصر ذهنیت و اندیشۀ اسطورهای ایرانی است که از اعصار دور تا به امروز در دورههای مختلف تاریخی، فرهنگی و اجتماعی، سلطه و بازتاب خود را در اندیشه، ذهنیت و میراث هنری و ادبی فرهنگ ایرانی حفظ کردهاست. از میان طبقات اجتماعی و فرهنگی هر جامعه و ملّتی، شاعران یکی از مهمترین طبقاتی هستند که از طریق شعر خویش، انواع و اقسام درونمایهها و تصاویر کهنالگویی را به ارث میبرند و آنها را به سپهر اندیشه و فرهنگ دوران بعد از خود منتقل میکنند. «خورشید» از کهنالگوهای مشترک اقوام بشری است که با درونمایههای گوناگونی در آثار فرهنگی اقوام مختلف آشکار میگردد. از جمله شاعرانی که در افق زبان و ادبیات فارسی به گونهای برجسته و متمایز از تصاویر و درونمایههای مربوط به کهنالگوی خورشید در شعر خود بهره میبرد، «نظامالدّین استرآبادی» است. انعکاس این کهنالگو در منظومۀ فکری نظامالدّین استرآبادی، موضوعی است که این پژوهش به آن میپردازد. در این مقاله، دیوان نظامالدّین استرآبادی بر اساس نظریۀ تحلیل کهنالگویی یونگ بررسی شدهاست و تأثیر کهنالگوی خورشید در منظومۀ فکری شاعر، توصیف و تحلیل میگردد. بر اساس تحلیل کهنالگویی دیوان نظام، «قدرت، تاجداری، ثروت، زیبایی و حیات» از جمله درونمایههایی هستند که کاربرد کهنالگوی خورشید را در شعر نظام مکرر میسازد. سلطۀ این کهنالگو در فضای فکری و هنری این شاعر، در تصویرسازی و توصیفات شعری نظامالدّین کارکردی برجسته و متمایز دارد.
https://jlcr.ut.ac.ir/article_78467_48c3cc8165612d39d08133f22f4299f6.pdf
2021-01-20
1
19
10.22059/jlcr.2020.298888.1434
کهنالگو
اسطوره
خورشید
نظامالدّین استرآبادی
شعر
محمدرضا
پاشایی
pashaei.reza@yahoo.com
1
استادیار گروه زبان و ادبیات، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران.
LEAD_AUTHOR
هادی
دهقانی یزدلی
asemanekavir@gmail.com
2
استادیار گروه زبان و ادبیات، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران.
AUTHOR
مهدی
حمزه پور
mehdi1354hamzepoor@gmail.com
3
مدرس گروه زبان و ادبیات، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران.
AUTHOR
آموزگار، ژاله (1383)، تاریخ اساطیری ایران. تهران، سمت.
1
استرآبادی، نظامالدّین (1391)، دیوان اشعار، تحقیق و تصحیح شایسته ابراهیمی و مرضیه بیکوردیلو، کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
2
تبریزی، غلامرضا (1373)، نگرشی بر روانشناسی یونگ، چ 1، تهران، جاودان خرد.
3
حرّی، ابوالفضل (1388)، «کارکرد کهن الگوها در شعر کلاسیک و معاصر فارسی در پرتو رویکرد ساختاری به اشعار شاملو»، فصلنامۀ ادبیات عرفانی و اسطورهشناختی، د 5، ش 15، صص 9ـ33.
4
دوستخواه، جلیل (1371)، اوستا: کهنترین سرودهها و متنهای ایرانی، ویرایش 2، تهران، مروارید.
5
ذکرگو، امیرحسین (1377)، اسرار اساطیر هند، چ 1، تهران، فکر روز.
6
رشیدیان، بهروز (1370)، بینش اساطیری در شعر فارسی، تهران، گسترده.
7
ژان شوالیه، آلن گربران (1382)، فرهنگ نمادها، ترجمه و تحقیق سودابه فضایلی، تهران، سروش.
8
ستاری، جلال (1366)، رمز و مثل در روانکاوی، چ2، تهران، توس
9
شمیسا، سیروس (1378)، نقد ادبی، تهران، فردوس.
10
فدایی، فربد (1381)، یونگ و روانشناسی تحلیلی او، چ1، تهران، دانژه.
11
فردوسی، ابوالقاسم (1386)، شاهنامه، به کوشش جلال خالقی مطلق، چ 1، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی.
12
کزازی، میرجلالالدین (1370)، مازهای راز، تهران، نشر مرکز.
13
کالوین اس. هال و ورنون جی، نوردبی (1393)، مقدمات روانشناسی یونگ، ترجمۀ شهریار شهیدی، تهران، الوان.
14
مصفی، ابوالفضل (1357)، فرهنگ اصطلاحات نجومی، تبریز، انتشارات مؤسسۀ تاریخ و فرهنگ ایران.
15
ورمازن، مارتین (1380)، آیین میترا، ترجمۀ بزرگ نادرزاد، چ 3، تهران، نشر چشمه.
16
وفایی، عباسعلی و سارا چالاک (1392)، «نظام استرآبادی و سبک هندی (درنگی بر ویژگیهای سبک هندی در دیوان وی)»، فصلنامۀ زبان و ادب فارسی دانشگاه آزاد سنندج، د 5، ش 15. صص 147ـ167.
17
هال، جیمز (1380)، فرهنگ نگارهای نمادها در هنر شرق و غرب، ترجمۀ رقیه بهزادی، تهران، فرهنگ معاصر.
18
یاحقی، محمدجعفر (1378) فرهنگ اساطیر و داستانوارهها در ادبیات فارسی، تهران، فرهنگ معاصر.
19
یونگ، کارل گوستاو (1393)، اصول نظریه و شیوۀ روانشناسی یونگ، ترجمۀ رضایی، چ 1، تهران، ارجمند.
20
ــــــــــــــــــــ (1368)، چهار صور تمثالی. ترجمۀپروین فرامرزی، مشهد، آستان قدس رضوی.
21
ــــــــــــــــــــ (1386)، اصول نظری و شیوۀ روانشناسی تحلیلی یونگ، ترجمۀ فرزین رضاعی، چ 2، تهران، ارجمند.
22
Amoozgar, J. (2004), Mythological History of Iran, Tehran, SAMT. [in Persian].
23
Astarabadi, N. (2012), Divan-e-Ash'ar, Research and Correction by Shayesteh Ebrahimi and Marzieh Beikverdilo, Library, Museum and Documentation Center of the Islamic Parliament. [in Persian].
24
Calvin S., Hall and Vernon J., Nordbi (2014), Introduction to Jungian Psychology, Translated by Shahriar Shahidi, Tehran, Alvan.
25
Doostkhah, J. (1992), Avesta: The Oldest Iranian Poems and Texts. 2th Eds., Tehran, Morvarid. [in Persian].
26
Fadaei, F. (2002). Jung and His Analytical Psychology, 1th Eds., Tehran, Danjeh. [in Persian].
27
Ferdowsi, A. (2007), Shahnameh, By Jalal Khaleghi Motlagh, 1th Eds, The Center of the Great Islamic Encyclopedia. [in Persian].
28
Kazazi, M. J. (1991), Secret's Mazes, Tehran, Markaz Publishing. [in Persian].
29
Horri, A. (2009), "Function of Archetypes in Classic and Contemporary Persian Poetry through Structural Approach of Shamloo's Poetry”, Mytho-Mistic Literature, Vol. 5, No. 15, Pp. 9-33. [in Persian].
30
James, H. (2001), A Dictionary of Symbols in Eastern and Western Art, Translated by Roghayyeh Behzadi, Tehran, Farhang-e Moaser.
31
Jung, C. G. (1988), Four Archetypes, Translated by Parvin Faramarzi, Mashhad, Astan Ghods Razavi.
32
ـــــــــــــــــــــ (2007), Theoretical Principles and Method of Jung Analytical Psychology, Translated by Farzin Rezaei, 2th Eds., Tehran, Arjmand.
33
ـــــــــــــــــــــ (2014), Principles of Jung's Theory and Method of Psychology, Translated by Rezaei, 1th Eds., Tehran, Arjmand.
34
Mosaffa, A. (1978), Dictionary of Astronomical Terms, Tabriz, Publications of the Institute of History and Culture of Iran. [in Persian].
35
Rashidian, B. (1991), Mythological Insights in Persian Poetry, Tehran, Gostardeh.
36
Jean K., Alain G. (2003), Dictionary of Symbols, Translation and Research by Soodabeh Fazaili, Tehran, Soroush.
37
Sattari, J. (1987), Mystery and Proverbs in Psychoanalysis, 1th Eds, Tehran, Toos. [in Persian].
38
Shamisa, S. (1999), Tehran, Ferdows.
39
Tabrizi, Gh. (1994), An Attitude on Jungian Psychology, 1th Eds., Tehran, Javadan Kherad. Translated by Roghayyeh Behzadi, Tehran, Contemporary Culture. [in Persian].
40
Vafaie, A. A.; Chalak, S. (2013), "Astarabadi System and Indian Style", Quarterly Journal of Persian Language and Literature, Sanandaj Azad University, Fifth Year, Vol. 5, No. 15. Pp. 147-167. [in Persian].
41
Vermazan, M. (2001), The Mithraic Rite, Translated by Bozorg Naderzad, 3th Eds., Tehran, Cheshmeh Publishing.
42
Yahaghi, M. J. (1999), The Culture of Myths and Fiction in Persian Literature, Tehran, Contemporary Culture. [in Persian].
43
Zekrgoo, A. H. (1998), Secrets of Indian Mythology, 1th Ed., Tehran, Fekr Rooz.
44
ORIGINAL_ARTICLE
واقعهمندی و انواع واقعه در اشعار آزاد نیما
«ساختار» به معنی وجود ارتباط میان اجزای یک متن است، به شکلی که وجود هیچ جزئی، اتفاقی یا بیدلیل به نظر نرسد. یکی از وجوه تفاوت شعر نیمایی با شعر سنّتی، در ساختار آن است. شعر سنّتی به طور عمومی، بیشتر در سطح بیت دارای ساختار و انسجام است، تا در کلیت خود. این ادعا بیشتر دربارۀ اشعار غنایی همچون غرل، صادق است، نه دربارۀ اشعار بلندِ آشکارا روایی، همچون شاهنامه یا خسرو و شیرین. تاکنون بحثی همهجانبه دربارۀ ساختار شعر نیمایی صورت نگرفتهاست و بیش از هر چیز بر ارتباط صُوَر خیال تأکید شدهاست. برای تحلیل ساختار شعر نیما میتوان از مفاهیم حوزۀ روایتشناسی پساکلاسیک استفاده کرد. در روایتشناسی کلاسیک یا ساختگرا، اغلب ژانرهایی چون حکایت، داستان کوتاه و رمان که جنبۀ روایی آنها قوی و آشکار است، مورد توجه بودند. در مقابل، در روایتشناسی پساکلاسیک، توجه به ژانرها و یا حتّی رسانههای دیگر که جنبۀ روایی آنها چندان قوی نیست و در گذشته مورد توجه روایتشناسان قرار نداشتند نیز رواج دارد؛ برای مثال، روایتشناسی پساکلاسک به پدیدههایی چون انواع نمایش، شعر غنایی و حتّی موسیقی نیز توجه دارد. «واقعهمندی»، یکی از مفاهیم روایتشناسی است که برای تحلیل ساختار شعر نیمایی میتوان از آن کمک گرفت. واقعه، رخداد یا چرخش تعیینکننده در متن روایی است و ساختار شعر نیما در بسیاری از موارد، ناشی از وجود پیرنگی واحد در سراسر شعر است که در خدمت ایجاد یک واقعه است. میزان واقعهمندی یک رخداد، به میزان تخطی آن از طرحواره وابسته است. طرحوارهها، الگوهای قالبی و آشنا برای ذهن هستند. طرحوارهها خود دو نوعاَند: چارچوب و پیآیند. تفاوت این دو در توالیمند بودن «پیآیند» در مقابل ایستایی «چارچوب» است. سه نوع اصلی واقعه را میتوان به این صورت برشمرد: واقعه در سطح رخدادها، واقعه در سطح ارائه، و واقعه در سطح دریافت. نمونههای هر سه نوع را میتوان در اشعار آزاد نیما یافت.
https://jlcr.ut.ac.ir/article_78198_a4a1ed223b31b4e006c923d61e909889.pdf
2021-01-20
21
38
10.22059/jlcr.2020.289462.1340
ساختار
نیما
واقعه
واقعهمندی
طرحواره
تقی
پورنامداریان
namdarian@ihcs.ac.ir
1
استاد پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران.
AUTHOR
محمدسامان
جواهریان
m.saman.javaherian@gmail.com
2
دانشآموختۀ دکتری پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران.
LEAD_AUTHOR
اخوان ثالث، مهدی (1357)، بدعتها و بدایع نیما یوشیج، تهران، مرواید.
1
براهنی، رضا (1371)، طلا در مس، 3 ج، تهران، ناشرـ نویسنده.
2
پورنامداریان، تقی (1377)، خانهام ابری است، تهران، سروش.
3
ــــــــــــــــ (1381)، سفر در مه، تهران، نگاه.
4
ــــــــــــــــ (1382)، گمشدۀ لب دریا، تهران، سخن.
5
حافظ، شمسالدّین محمد (1369)، دیوان خواجه شمسالدّین محمد حافظ شیرازی، به اهتمام محمد قزوینی و قاسم غنی، تهران، زوّار.
6
خلیلی، مریم (1382)، «روایت در شعر نیما»، پژوهشهای فلسفی دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تبریز، ش 188، صص 107ـ132.
7
دیپل، الیزابت (1389)، پیرنگ، ترجمۀ مسعود جعفری، تهران، نشر مرکز.
8
شفیعی کدکنی، محمدرضا (1383)، ادوار شعر فارسی از مشروطیت تا سقوط سلطنت، ویرایش 2، چ2، تهران، سخن.
9
فورستر، ادوارد مورگان (1384)، جنبههای رمان، ترجمۀ ابراهیم یونسی، تهران، نگاه.
10
کریمی، فرزاد (1392)، روایتی تازه بر لوح کهن، تهران، قطره.
11
لنگرودی، شمس (1384)، تاریخ تحلیلی شعر نو، 4 ج، چ 4، تهران، نشر مرکز.
12
یوشیج، نیما (1384)، مجموعۀ کامل اشعار نیما یوشیج، گردآوری و تدوین سیروس طاهباز، تهران، نگاه.
13
Akhavan Sales, Mehdi (1978), Bedatha va Badaye’e Nima, Tehran, Morvarid, [in Persian].
14
Baraheni, Reza (1992), Tala dar Mes, Tehran, Author [in Persian].
15
Du Plooy, H. J. G. (2010), ''Narratology and the Study of Lyric Poetry: Introductory Article''. Literator: Journal of Literary Criticism, Comparative Linguistics and Literary Studies, No. 31 (3), Pp.1-15.
16
Dipple, E, (2010), Peyrang, Trans; M. Jafari, Tehran, Markaz [in Persian].
17
Emmott, C. & Alexander, M. (2014), "Schemata”, Hühn, P., Meister, J. C., Pier, J. and Schmid, W. (Eds.) Handbook of Narratology, 2th Eds. Series: De Gruyter Handbook, 1. de Gruyter: Berlin, Pp.756-764.
18
Forster, E. M. (2005), Janbehaye Roman, Trans; Ebrahim Younesi, Tehran, Negah [in Persian].
19
Hafez, S, (1990), Divane Hafeze Shirazi, Be Ehtemam Mohammad Qazvini, and Ghasem Qani, Tehran, Zavvar [in Persian].
20
Hühn, P. (2007), "Eventfulness in Poetry and Prose Fiction", Amsterdam International Electronic Journal for Cultural Narratology, Vol. 4.Pp.
21
Hühn, P., & Kiefer, J. (2005), The Narratological Analysis of Lyric Poetry: Studies in English Poetry from the 16th to the 20th Century, Vol. 7, Walter de Gruyter.
22
Karimi, F. (2013), Revayati Tazeh bar Lohi Kohan, Tehran, Qatreh [in Persian].
23
Khalili, M. (2003), “Revayat dar Shere Nima”, Pazhousheshhaye Falsafi Daneshkade Adabiat va Oloum Ensani Daneshgah Tabriz, No. 177, Pp. 107-122 [in Persian].
24
Langeroudi, Sh. (2005), Tatikh Tahlili Sher Now, Tehran, Markaz [in Persian].
25
Phelan, J. (2004), “Rhetorical Literary Ethics and Lyric Narrative: Robert Frost's “Home Burial”. Poetics Today, No. 25(4), Pp. 627-651.
26
Pournamdarian, T. (1998), Khaneam Abrist, Tehran, Soroush [in Persian].
27
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (2002), Safar dar Meh, Tehran, Negah [in Persian].
28
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (2003), Gomshodeye Babe Darya, Tehran, Sokhan [in Persian].
29
Shafei Kadkani, M. (2004), Advar Sher Farsi az Mashroutiat ta Soqout Saltanat, Tehran, Sokhan [in Persian].
30
Youshij, N. (2005), Majmoue Kamel Ash’ar Nima Youshij, Gerdavari Sirous Tahbaz, Tehran, Negah [in Persian].
31
ORIGINAL_ARTICLE
فنون روایی پسانوگرایی در رمان «دل فولاد» منیرو روانیپور
فنون روایی به شگردهای روایت داستان گفته میشود که در ادبیات پسامدرن، دگرگونی پیدا کردهاست. به طور کلی، آثار پستمدرن، نابهنجار و آشفته به نظر میرسند و نمیتـوان آنهـا را ماننـد آثـار سنّتی تحلیل و تفسیر نمود. در رمانهای این سبک ادبی، اصولی که در ادبیات داستانی به طرح، آغاز و پایان مشخص، روایت خطی منسجم، زبان صریح و نظاممندی روایت تعلق دارد، به هم میریزد و اگر خواننده آثار پـستمـدرن درباره شیوۀ نگارش آنها اطلاعی نداشته باشد، خواندن این آثار برایش ملالآور مـیشـود و مطالعۀ آنها نیمهتمام میماند. فرم این گونه نوشتهها نیز بر پیچیدگی متن میافزاید و زمینه را برای خـوانشهای متعدد فراهم میکند. این نوع ادبی، تأثیری انکارناپذیر بر جریان هنر و ادبیات ایران گذاشتهاست. با وجود شناخته و پذیرفته شدن این سبک، به علت عدم آشنایی کامل با خاستگاهها، اصول و مؤلفههای آن، هنوز نسبت به حضورش در ادبیات داستانی ایران تردید وجود دارد. این تردید انگیزۀ کافی را برای بررسیهای مصداقی به وجود آوردهاست تا زمینهها، اصول و شاخصههای پسانوگرایی در داستانهای فارسی تحقیق و شناخته شود. در میان آثار داستانی ایرانی، رمانِ «دل فولاد» اثر روانیپور از گونۀ رمانهای پسانوگرایی شمرده شدهاست و در این مقاله، رمان یادشده از منظر عناصر روایی مطالعه گردید تا اعتبار دیدگاه موجود ارزیابی شود. بدین منظور، «دل فولاد» بر مبنای نظریههای پسامدرنیستی بازخوانی، و فنون روایی و نقش روایت در برجسته کردن سبک آن بررسی شد. نتیجۀ این جستارِ تحلیلی ـ توصیفی گویای آن است که مؤلفههایی همچون بینظمی زمانی در روایت رویدادها، دور باطل، شخصیتهای خاص، بازی زبانی و افراط در کاربرد صُوَر خیال، تناقض، بینامتنیت و چندصدایی در این رمان روانیپور برجستگی خاصی دارد. از این رو، اعتبار دیدگاههای مربوط به تأثیرپذیری این رمان از مکتب ادبی پستمدرن، از پشتوانۀ تحقیقی برخوردار است و میتواند به عنوان گواهی بر تأثیرپذیری ادبیات داستانی فارسی از ادبیات پسامدرن غرب تلقی شود.
https://jlcr.ut.ac.ir/article_78199_7bcbbf3b020a0b87015e95b792ba0eee.pdf
2021-01-20
39
62
10.22059/jlcr.2020.296415.1405
دل فولاد
پسامدرن
روانیپور
روایت
بینظمی
صادق
خدادوست
khodadoost1352@gmail.com
1
دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.
AUTHOR
علی
دهقان
a_dehghan@iaut.ac.ir
2
دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.
LEAD_AUTHOR
حمیدرضا
فرضی
farzi@iaut.ac.ir
3
دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.
AUTHOR
احمدی، بابک (1370)، ساختاروتأویلمتن (نشانهشناسی و تأویلگرایی)، تهران، مرکز.
1
اخوت، احمد (1392)، دستور زبان داستان، چ 2، اصفهان، فردا.
2
باختین، میخائیل (1383)، زیباییشناسیونظریۀرمان،ترجمۀ آذین حسینزاده، تهران، مرکز مطالعات و تحقیقات هنری.
3
بامشکی، سمیرا (1391)، روایتشناسی داستانهای مثنوی، تهران، هرمس.
4
بوشعیر، الرشید (1997م.)، الشعر العربی فی منطقه الخلیج، عوامل تطوّره و اتّجاهاته و قضایاه، ط 1، بیروت، دارالفکر.
5
بینیاز، فتحاالله (1392)، درآمدی بر داستاننویسی و روایتشناسی، تهران، افراز.
6
پاینده، حسین (1383)، مدرنیسموپسامدرنیسمدررمان، تهران، روزنگار.
7
ــــــــــــ (1386)، رمان پسامدرن و فیلم: نگاهی به ساختار و صناعات فیلم میکس، تهران، هرمس.
8
تدیّنی، منصوره (1387)، «مدرنیسم و پستمدرنیسم در ادبیات داستانی معاصر»، آموزش زبان و ادب فارسی، د 25 ش 3، صص 12ـ17.
9
ــــــــــــ (1388)، پسامدرنیسم در ادبیات، تهران، نشر علمی.
10
تودوروف، تزوتان (1377)، منطق گفتوگویی میخائیل باختین، ترجمۀ داریوش کریمی، تهران، مرکز.
11
داد، سیما (1383)، فرهنگ اصطلاحات ادبی، تهران، مروارید.
12
روانیپور، منیرو (1383). دل فولاد، چ 5، تهران، قصه.
13
رستمی، فرشته (1389)، «زیباشناسی دریافت در دل فولاد»، پژوهشهایادبی، ش 29 و 30، صص 49ـ70.
14
سالمن، رابرت (1392)، «معنای زندگی»، ترجمۀ مسعود فریامنش، ماهنامۀ اطلاعات معرفت و حکمت، س 8، ش 1، صص 9ـ15.
15
سلدن، رامان و پیتر ویدسون (1377)، راهنمای نظریۀ ادبی معاصر، ترجمۀ عباس مخبر، تهران، طرح نو.
16
فتوحی، محمد (1385)، «ارزش ادبی ابهام از دومعنایی تا چندلایگی معنا»، نشریۀ زبان و ادبیات فارسی، د 62، ش 8، صص 17ـ36.
17
فرمهینی، محسن (1383)، پستمدرنیسم و تعلیم و تربیت، تهران، آییژ.
18
لوئیس، بری (1383)، «پسامدرنیسم و ادبیات»، مدرنیسم و پسامدرنیسم در رمان، گردآوری و ترجمۀ حسین پاینده، تهران، روزنگار، صص 77ـ109.
19
لیکاف، جرج و مارک جانسون (1395)، استعارههایی که با آنها زندگی میکنیم، ترجمۀ هاجر آقاابراهیمی، چ 2، تهران، نشر علم.
20
مقدادی، بهرام (1393)، دانشنامۀ نقدادبی از افلاتون تا به امروز، تهران، چشمه.
21
مککافری، لری (1381)، ادبیات داستانی پسامدرن، در ادبیات پسامدرن، تدوین و ترجمۀ پیام یزدانجو، تهران، مرکز.
22
مکهیل، برایان (1383)، «گذار از مدرنیسم به پسامدرنیسم»، مدرنیسم و پسامدرنیسم در رمان، گردآوری و ترجمۀ حسین پاینده، تهران، روزنگار.
23
مهاجر، مهران و محمد نبوی (1384)، دانشنامۀ نظریههای ادبی معاصر، تهران، آگه.
24
نوبخت، محسن (1391)، «چندصدایی و چندشخصیتی در رمان پسامدرن ایران با نگاهی به رمان اسفار کاتبان از ابوتراب خسروی»، زبانشناخت، س 3، ش 2،، صص 85ـ120.
25
وو، پاتریشیا (1389)، فراداستان، ترجمۀ وقفیپور، تهران، چشمه.
26
ــــــــــ (1393)، «مدرنیسم و پسامدرنیسم: تعریفی جدید از خودآگاهی ادبی»، مدرنیسم و پسامدرنیسم در رمان، گردآوری و ترجمۀ حسین پاینده، ویراست دوم، تهران، نیلوفر.
27
هاجری، حسین (1384)، «انعکاس اندیشههای پستمدرن در ادبیات داستانی معاصر ایران»، مجموعهمقالات ماو پستمدرنیسم، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
28
Ahmadi, Babak (1992), The Text-Structure and Textual Interpretation (Semiotics and Interpretivism), Tehran, Markaz [In Persian].
29
Bakhtin, Michaeil (2004), Aesthetics and Novel Theory, Trans. by Azin Hosseinzadeh, Tehran, Center for Art Studies and Research [In Persian].
30
Bamshki, Samira (2012), Narrative of Masnavi Stories, Tehran, Hermes [In Persian].
31
Biniaz, Fathollah (2013), An Introduction to Fiction and Narrative Studies, Tehran, Afraz [In Persian].
32
Busheer, Rashid (1997), Arabic Poetry in the Gulf Region, Factors of Evolution, Reflections and Judgments, 1th Ed, Beirut, Dar al-Fikr [In Ariabic].
33
Dad, Sima (2004), Dictionary of Literary Terms, Tehran, Morvarid. [In Persian].
34
Farmahini, M. 2004, Postmodernism and Education, Tehran, Ayizh [In Persian].
35
Fotohi, Mahmoud (1385), "Literary Value of Ambiguity from Two Meanings to Several Layers of Meaning", Journal of Persian Language and Literature, Vol. 62, No. 8, Pp. 17-36 [In Persian].
36
Hajri, Hossein (2005), "Reflection of Postmodern Thoughts in Contemporary Iranian Fiction", Proceedings of Postmodernism, Tehran, Institute of Humanities and Cultural Studies [In Persian].
37
Likoff, Jeorg and Johnson, M (2016), The Metaphors We Live With, Trans. by Hajar Agha Ebrahimi, Tehran, Elm Publishing [In Persian].
38
Lodge, David & Nigel Wood (2000). Modern Criticism and Theory: A Reader 2ed. Longman: Iser wolfgan, The Reading process, a Phenomenological Approach [In English].
39
Louis, Barry(2004), "Postmodernism and Literature", Modernism and Postmodernism in the Novel, Translated by Hossein Payendeh, Tehran, Rooznegar, Pp. 77-109 [In Persian].
40
McCaffrey, Louis (2002), “Postmodern fiction”, Postmodern Literature, Translated by Payam Yazdanjoo, Tehran, Markaz [In Persian].
41
McHale, Braian (2004), “Transition from Modernism to Postmodernism, Modernism and Postmodernism in the Novel, Translated by Hossein Payendeh, Tehran, Rooznegar [In Persian].
42
Meqdadi, Bahram (2014), Critical Encyclopedia from Plato to the Present, Tehran, Cheshmeh [In Persian].
43
Mohajer, Mehran and Mohammad Nabavi (2005), Encyclopedia of Contemporary Literary Theories, Tehran, Agah.
44
Nobakhat, Mohsen (2012), "Polyphony and Multi-Personality in the Postmodern Iranian Novel with a Look at the Novel of the Writers' Journey by Abu Trab Khosravi", Linguistics, Vol. 3, No. 2, Pp. 85-120 [In Persian].
45
Okhovat, Ahmad (2013), The Grammar of Stories, 2th Ed, Esfahan, Farda [In Persian].
46
Patricia Woo (2010), Faradastan, Translated by Waqfipour, Tehran, Cheshmeh [In Persian].
47
---------------- (2014), "Modernism and Postmodernism: A New Definition of Literary Self-Awareness", Collection of Modernism and Postmodernism in the Novel, Selected and Translated by Hossein Payandeh, 2th Ed, Tehran, Niloufar [In Persian].
48
Payende, Hossein (2004), Modernism and Postmodernism in the Novel, Tehran, Rooznegar [In Persian].
49
---------------------- (2007), Postmodern Novel and Film: A Look at the Structure and Industries of Mix Film, Tehran, Hermes [In Persian].
50
Ravanipour, Moniru (2004), Del Foolad, 5th Ed, Tehran, Story [In Persian].
51
Rostami, Fereshteh (2010), "Aesthetics of Receiving in the Heart of Steel", Literary Research, Vol. 29-30, Pp. 49-70 [In Persian].
52
Salman, Rabert (1392), "The Meaning of Life", Translated by Massoud Faryamanesh, Knowledge and Wisdom Information Monthly, Vol. 8, No. 1, Pp. 9-15 [In Persian].
53
Selden, Raman and Widson, Pieter. (1998), Handbook of Contemporary Literary Theory, Translated by Abbas Mokhber, Tehran, Tarheh Now [In Persian].
54
Tadayyoni, Mansoureh (2008), "Modernism and Postmodernism in Contemporary Fiction", Persian Language and Literature Education, Vol 25, No 3, Pp. 12-17 [In Persian].
55
----------------------------- (2009), Postmodernism in Literature, Tehran, Scientific Publishing [In Persian].
56
Todorov, Tezvetan (1998), The Conversational Logic of Mikhail Bakhtin, Translated by Dariush Karimi, Tehran, Markaz [In Persian].
57
ORIGINAL_ARTICLE
گونهشناسی مکان و مناسبات سوژه با آن در گفتمان تصوف؛ مطالعۀ موردی میراث صوفیانۀ ابوسعید ابوالخیر
مقولۀ مکان و گونه شناسی آن و مناسبات سوژه و مکان، درون گفتمانهای گوناگون و در ژانرهای متفاوت قابل بررسی است. ما در این پژوهش، امر مذکور را درگفتمان تصوف کار بست دادهایم. و در این خصوص با مطالعۀ مقامات های ابوسعید، نیشابور را به عنوان مکان گسترده و خانقاه را به مثابۀ مکان کانونی گفتمان انگاشتهایم. و نشان دادهایم نیشابور قبل از حضور ابوسعید، دارای ساختار شهری و پیوست معنایی و مکانی«پیوستاری» است. تکثر فرهنگی، حضور سایهای گفتمانی ادیان ، درکنار گفتمان غالب شریعت محور، نیشابور را به ترامکان، فراشهر و مکانی«پدیداری» مبدل کرده است. حضور تمایز آفرین ابوسعید در نیشابور در شکل پیوستاری وکاربردی عناصر شهری تصرف میکند؛ و در ادامه شهر را به مکان منازعه با زنجیرهای از هویت های هم ارزِگفتمانهای قطب مخالف بدل میکند. و«ناپیوستاری مکانی» رقم میخورد. نگرش نوبنیاد ابوسعید به تصوف و پیدایش و زایش گفتمانی نو، نیشابور را دچار زایشی مجدد کرده است. فاعلیت سوژه در مکان، مرجعیت مکانی را «باز پردازی» کرده وحاکمیت گفتمان شریعتمدار را کمرنگ نموده و سایۀ خانقاه را بر مسجد انداختهاست. خانقاه درمسیر تغلب گفتمانی به عنوان کارگاه تربیت صوفی، مکانی شبکهای-القایی است که در آن، بین مقام نفسی صوفی با مکانش در خانقاه قید تساوی بر قرار است. و چیدمان معماری خانقاه برابر با چیدمان هندسۀ قدرت گفتمان صوفیه است. ما سه گونه مناسبت بین سوژه و مکان برشمردهایم: وقتی که تنها وجه معنایی مکان بستر جریان یابی حکایت است، سوژه بر آن غالب است. گاهی وجه زایندۀ مکان به سوژه معنا وتشخصی میدهد که تا قبل از آن فاقد آن بوده است، در این حالت مکان بر سوژه غالب است نمونۀ آن بسط روحی ابو سعید پس از حضور بر مزار ابوالفضل سرخسی است. نوع سوم که به نظر میرسد تازگی دارد؛ زمانی است که قصد سوژه و مکان معنا دهی و معنا یابی است، نه غلبگی مطلق. دراین نوع عامل تعامل یا عینی است یا ذهنی. فاعلیت ابوسعید درهمۀ این تصرفات و تغییرات در هویت و نوع مکان،غلبگی وتعامل مکانی، تمهیدی برای گسترش، انتشار و ورودگفتمان نوپدید به مناسبات قدرت است.
https://jlcr.ut.ac.ir/article_78190_ad888fd2b0be1a9c7a90ac5cad295fb7.pdf
2021-01-20
63
86
10.22059/jlcr.2020.299170.1439
گونهشناسی مکان
گفتمان تصوف
ابوسعید
نیشابور
خانقاه
محمدرضا
صالحی مازندرانی
salehi_mr20@yahoo.com
1
دانشیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شهید چمران اهواز،اهواز، ایران.
LEAD_AUTHOR
نصر الله
امامی
nasemami@yahoo.com
2
استاد بازنشستۀ زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شهید چمران اهواز،اهواز، ایران.
AUTHOR
قدرت
قاسمی پور
gh.ghasemipour@yahoo.com
3
دانشیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شهید چمران اهواز،اهواز،ایران.
AUTHOR
محمدعلی
بیدلی
bideli.ali@gmail.com
4
دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شهید چمران اهواز،اهواز، ایران.
AUTHOR
ابوروح، لطفاالله بن ابیسعد (1386)، حالات و سخنان ابوسعید ابوالخیر، تصحیح محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران، سخن.
1
اسمارت، بَری (1385)، میشل فوکو، ترجمۀ لیلا جوافشانی و حسن چاوشیان، تهران، اختران.
2
افلاکی، احمد (1959م.)، مناقبالعارفین، ج 1، آنکارا، بینا.
3
حاکم نیشابوری، ابوعبداالله (1339)، تاریخ نیشابور، به کوشش بهمن کریمی، تهران، انتشارات ابنسینا.
4
باخزری، یحیی (1358)، اورادالأحباب و فصوصالآداب، به کوشش ایرج افشار، تهران، انتشارات فرهنگ ایرانزمین.
5
پرتویی، پروین (1382)، «مکان و بیمکانی؛ رویکردی پدیدارشناسانه»، نشریۀ هنرهای زیبا، ش 14، صص 40ـ50.
6
پورمند، حسنعلی، هادی محمودینژاد و محمد رنجآزمای آذری (1389)، «مفهوم مکان و تصویر ذهنی و مراتب آن در شهرسازی از دیدگاه کریستین نوربری شولتز در رویکرد پدیدارشناسی»، مدیریت شهری، ش 26، صص 79ـ92.
7
چشیدن طعم وقت (1386)، تصحیح محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران، سخن.
8
چندلر، دانیل (1397)، مبانی نشانهشناسی، ترجمۀ مهدی پارسا، تهران: انتشارات سورۀ مهر.
9
خالقی، احمد (1381)، قدرت،زبان و زندگی روزمره، رسالۀ دکتری علوم سیاسی، به راهنمایی حسین بشریه، تهران: دانشگاه تهران.
10
دریفوس، هیوبرت و پُل رابینو (1379)، میشل فوکو: فراسوی ساختگرایی و هرمنوتیک، ترجمۀ حسین بشیریه. تهران: نشر نی.
11
دلوز، ژیل (1381)، فوکو، ترجمۀ نیکو سرخوش و افشین جهاندیده، تهران: نشر نی.
12
رضایی، رضا، ارسلان گلفام و فردوس آقاگلزاده (1396). «تحلیل نشانهـ معناشناختی استعلای مکان در داستان بزرگبانوی روح من»، روایتشناسی، س 1، ش 1، صص 85ـ104.
13
سجودی، فرزان (1391)، «مکان، جنسیت و بازنمایی سینمایی»، نشانهشناسی مکان، مجموعهمقالات هفتمین هماندیشی نشانهشناسی، به کوشش فرهاد ساسانی، تهران، سخن، صص 79ـ95.
14
سقایان، مهدی حامد، حمیدرضا شعیری و محمدفرزان رجبی (1392)، «بررسی استحالۀ مکانی در نمایشنامۀ کانال کمیل: رویکرد نشانهـ معناشناسی»، نامۀ هنرهای نمایشی و موسیقی، ش 6، صص 35ـ46.
15
سلطانی، سید علیاصغر (1384)، قدرت، گفتمان و زبان: سازوکارهای جریان قدرت در جمهوری اسلامی ایران، تهران، نشر نی.
16
سهروردی، شهابالدّین (1375)، عوارفالمعارف، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.
17
شعیری، حمیدرضا (1391)، «نوعشناسی مکان و نقش آن در تولید و تهدید معنا»، نشانهشناسی مکان، مجموعهمقالات هفتمین هماندیشی نشانهشناسی، به کوشش فرهاد ساسانی، تهران: سخن، صص 97ـ116.
18
ـــــــــــــــ (1392)، نشانهـ معناشناسی دیداری؛ نظریهها و کاربردها. تهران، سخن.
19
شفیعی کدکنی، محمدرضا (1388)، آن سوی حرف و صوت (گزیدۀ اسرارالتّوحید)، تهران، سخن.
20
ــــــــــــــــــــــ (1386)، چشیدن طعم وقت، تهران، سخن.
21
محمدبن منور (1381)، اسرارالتّوحید فی مقامات الشیخ أبیسعید، تصحیح محمدرضا شفیعی کدکنی، 2 ج، تهران، آگاه.
22
عطار نیشابوری، فریدالدّین محمد (1391)، تذکرةالأولیاء، بررسی، تصحیح، توضیحات و فهارس از محمد استعلامی، تهران، زوّار.
23
علی الحسابی، مهران، راضیه رضازاده و سلمان مرادی (1395)، «بهکارگیری روش تحقیق روایتی در ارزیابی مکان؛ بررسی موردی شهر جدید فولادشهر»، نامۀ معماری و شهرسازی، ش 16، صص 51ـ68.
24
غنی، قاسم (1378)، بحث در آثار، افکار و احوال حافظ، تهران، هرمس.
25
فوکو، میشل (1378)، مراقبت و تنبیه، ترجمۀ نیکو سرخوش و افشین جهاندیده، تهران، نشر نی.
26
ــــــــــ (1390)، تئاتر فلسفه، ترجمۀ نیکو سرخوش و افشین جهاندیده. تهران، نشر نی.
27
قیومی بیدهندی، مهرداد و سینا سلطانی (1393)، «معماری گمشده: خانقاه در خراسان سدۀ پنجم»، معماری ایران، ش 6، صص 65ـ85.
28
کاشانی، عزّالدین محمود (1376)، مصباحالهدایة و مفتاحالکفایة، تهران، نشر هما.
29
کاشی، حسین و ناصر بنیادی (1392)، «تبیین مدل هویت مکانـ حس مکان و بررسی عناصر و ابعاد مختلف آن»، نشریۀ هنرهای زیباـ معماری شهرسازی، د 18، ش 3، صص 43ـ52.
30
کلیفورد باسورث، ادموند (1378)، تاریخ غزنویان، تهران، امیرکبیر.
31
کیانی، محسن (1369)، تاریخ خانقاه در ایران، تهران، طهوری.
32
لوکس، استیون (1370)، قدرت؛ فرّ انسانی یا شرّ شیطانی، ترجمۀ فرهنگ رجایی، تهران، انتشارات مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
33
محبتی، مهدی (1390)، از معنا تا صورت، 2 ج، تهران، سخن.
34
محمدبن منور (1381)، اسرار التّوحید فی مقامات الشیخ أبی سعید،2 ج، مقدمه، تصحیح و تعلیقات از محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران، آگاه.
35
مقدسی، محمدبن احمد (1361)، أحسن التقاسیم فی المعرفة الأقالیم، ترجمۀ علینقی منزوی، تهران، نشر کاویان.
36
نرشخی، ابوبکرمحمد (1363)، تاریخ بخارا، ترجمۀ ابونصر محمدبن زقر بن عمر، تصحیح مدرسی و رضوری، ج 2، تهران، طوس.
37
نسفی، عزیزالدّین (1386)، الانسان الکامل، تصحیح ماژیران موله، تهران، طهوری.
38
نوالی، محمود (1369)،«پدیدارشناسی چیست؟»، نشریۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تبریز، ش 135 و 136، صص 96ـ125.
39
نوشته بر دریا (1391)، مقدمه، تصحیح و تعلیقات از محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران، سخن.
40
Ghani, Q (1999). Bahs dar asar, afkar va ahval Hafez. Tehran: Nashr Hafez. [In Persian].
41
Shamai, S. & Zinaida I. (2005), “Measuring Sense of Place:Methodological Aspects”, Tijdschrift Voor Economische en SocialeGeografie(TESG), Vol. 5, No. 96, Pp. 467-476.
42
Abu Ruh Lotfallah Ibn Abi Saad (2007). Tashih M. R. Shafiei Kadkani. Tehran: Entesharat Sokhan. [In Persian].
43
Aflaki, A (1959). Managheb al-arefin, J1. Ankara: Bi Ta. [In Persian].
44
Al-Hakim Neyshabouri, A (1960). Tarikh Neishabour. be kushesh Bahman Karimi. Tehran: Entesharat Ibn Sina. [In Persian].
45
Al al-Hesabi, M; R. Rezazadeh; S. Moradi (2016). "Be kar giri ravesh tahghigh revayati dar arzyabi makan, Barresi moredi shahre jadid Fuladshahr". name memari va shahrsazi, sh 16,pp 51-68. [In Persian].
46
Altman, Irwin & Sentha Low (1992), Place Attachment, New York, Plenum Press.
47
Attar Neyshabouri, F. M (2012). tazkerat aloliya. Barresi, tashihh matn, tozihat va fahares: M. Estelami. Tehran:Entesharat Zovvar. [In Persian].
48
Bachelard, G. (2004), La poѐtique de Lʹespace , Paris, Quadrige/ PUF.
49
Bakhrezi, Yahya (1358). Orad al-Ahbab va Fusus al-Adab. be kushesh Iraj Afshar. Tehran: Entesharat Farhang Iran Zamin. [In Persian].
50
Chandler, D (2018). Mabani neshane shenasi, Tarjome Mehdi Parsa, Tehran: Entesharat Soore Mehr. [In Persian].
51
Cheshidan taame vaght (2007). Moalef nashenas. Tashih M.R. Shafiei Kadkani. Tehran: Entesharat Sokhan. [In Persian].
52
Clifford Basworth, E (1999). Tarikh Ghaznavian. Tehran: Entesharat Amirkabir. [In Persian].
53
Deleuze, G. (2002). Foucault. Tarjome N. Sarkhosh and A. Jahandideh. Tehran: Entesharat Ney. [In Persian].
54
Dreyfus, Hubert and Paul Rabino (2000). Michel Foucault: Fara sooye sakhtar garayee va Hermeneutic. Tarjome H. Bashirieh. Tehran:Entesharat Ney. [In Persian].
55
Foucault, M. (1999). Moraghebat va tanbih, tarjome Nikoo Sarkhosh va Afshin Jahan Nadide. Tehran: Nashr Ney. [In Persian].
56
(2011). teatr falsafe, tarjome N. Sarkhosh va A. Jahan Nadide. Tehran: Nashr Ney. [In Persian].
57
Granger, G. G. (1999), La Poѐtique de Lʹespace, Paris, Odile Jacob.
58
Jackson, J. B. (1994), a Sense of Place, a Sense of Time, New Haven, Yale University Press.
59
Kashani, M. (1997). Mesbah al-hedaye va meftah al-kefaye. Tehran: Nashr Homa. [In Persian].
60
Kashi, H; N. Bonyadi (2013). "Tabieen Model Hoviat Makan- Hes Makan va Barresi Anasor va Abaad Mokhtalef An". Nashrie Honar ha ye Ziba-Memari Shahrsazi. D18, Sh3, Pp 43-52. [In Persian].
61
Khaleqi, A (2002). Ghodrat, zaban va zendegi roozmarre. Resale Phd Olume Siyasi Daneshgah Tehran. Be rahnamaiee Hossein Basharieh. Sale tahsili 81-82, p. 210. [In Persian].
62
Kiani, M. (1990). Tarikh khaneghah dar Iran. Tehran: Entesharat Tahoori. [In Persian]
63
Lux, S (1991) .Ghodrat; Fara Ensani ya Sharre Sheytani. tarjome Farhang Rajaee. Tehran: Entesharat Motaleaat va Rahghighat Farhangi. [In Persian].
64
Lyotard, J. F. (1985), Discours, Figure. Paris, Klincksieck.
65
Maqdesi, Muhammad ibn Ahmad (1361). Ahsan altaghasim fi Al-Maarefe Alaghalim. Tarjome A. N. Monzavi. Tehran: Nashr Kavian.[In Persian].
66
Mohabbaty, M. (2011). Az Maana Ta Soorat. J2. Tehran: Entesharat Sokhan. [In Persian].
67
Muhammad ibn Munawwar (2002). asrar altohid fi maghamat sheikh abi saeed J2. Moghadame, tashih va taalighat: M. R. Shafiei Kadkani. Tehran: Entesharat Agah. [In Persian].
68
Narshakhi, Abu B. M.(1984). Tarikh Bokhara. Tarjome Abu Nasr Muhammad ibn Zaqr ibn Umar. Tashih Modaresi va Razavi. J2. Tehran: Entesharat Toos. [In Persian].
69
Nasfi, A (2007). Alensan Alkamel. Tashih Maijan Mule. Tehran: Entesharat Tahoori. [In Persian].
70
Nawali, M (1990). Padidar Shenasi Chist?. Nashrie Daneshkade Adabiyat va Olum Ensani Daneshgah Tabriz. Sh 135 va 136. pp 96-125. [In Persian].
71
Neveshte Bar Darya, (1391). Gerdavarandegan Na Malum. Moghadame , Tashih va Talighat: M. R. Shafiei Kadkani. Entesharat Sokhan. [In Persian].
72
Norberg, Schulz, C. (1996), “The Phenonmenon of Place”, Theorizing; A New Agenda for Architecture, An Antology of Architectural Theory 1965-1995, Kate Nesbitt (Ed), New York, Prinkton Architectural Press.
73
Panofski, E. (1975), La Perspective Comme Forme Symbolique et Autres Essais, Paris, Editions de Minuit.
74
Partovi, P (2003). "Makan va Bi Makani; Ruykardi Padidar Shenasane ". Nashriye Honarha ye Ziba, sh. 14, pp. 40-50. [In Persian].
75
Pourmand, H. A; H. Mahmoudinejad; M. ranj Azma Azari (2010). "Mafhum Makan va Tasvir zehni va marateb an dar shahrsazi az didgah Christian Norbury Schultz dar ruykard padidar shenasi". Modiriyat Shahri. sh. 26. Pp 79-92. [In Persian].
76
Proshansky, Harold Mother, (1978), “The City and Self Identity”, Environment and Behavior, No. 10, Pp. 147-169.
77
Qayyumi Bidhendi, M; S. Soltani (2014). " Memari gomshode: khaneghah dar khorasan sade panjom". Do faslname memari Iran. Sh6. Pp65-85. [In Persian].
78
Relgh, E. (1976), Place and Placelessness, London, Pion Limited.
79
Rezaei, R; A. Golfam; F. Agha Golzadeh (2017). "Tahlil Neshane-Maana shenakhti Esteelaye Makan dar dastan Bozorg Banoo ye Rouh Man". Do faslname Revayat shenasi. S.1, Sh.1, Pp85-104. [In Persian].
80
Saqayan, M. H; H. Shairi; M. F Rajabi (2013). "Barresi Estehale makani dar namayeshname kanarzanal komeil: Roykard Neshane- Maana shenasi". Name Honarha ye Namayeshi va Musighi. Sh.6(Bahar va Tabestan92). Pp 35-46. [In Persian].
81
Seamon, D. (1982). “The Phenomenological Contribution to Environmental Psychology”, Journal of Environmental Psychology, No. 2, Pp.119-140.
82
Seamon, D. (2000), “Phenomenology, Place, Environment, and Architecture: A Review of the Literature [Database Online], [cited 11/4/2013]; Available in: http: // www. arch. ksu. Edu seamon / article_summary. htm
83
Shaeeri, H. R. (2012). "Noe Shenasi Makan va Naghsh An Dar Tolid va Tahdid Maana". Neshane Shenasi Makan. Majmoe Maghalat Haftomin Ham Andishi Neshane Shenasi. Be Kushesh Farhad Sasani. Tehran: Sokhan, Pp 97-116. [In Persian].
84
(2013). Neshane-maana shenasi didari; Nazarie ha va Karbord ha. Tehran: Entesharat Sokhan. [In Persian].
85
Shafiei Kadkani, M. R. (2009). An sooye harf va sot(gozide asrar altohid). Tehran: Entesharat Sokhan. [In Persian].
86
(2002). "Moghadame". Asrar altohid fi maghamat sheikh abi saeed. Muhammad bin Munawwar. J2. Tehran: Entesharat Agah. [In Persian].
87
(2007). "Moghadame". Cheshidan taame vaght. Moalef nashenas. Tehran: sokhan. [In Persian].
88
Smart, Barry (2006). Michel Foucault. Tarjome Leila Javafshani and Hassan Chavoshian. Tehran: Entesharat Akhtaran. [In Persian].
89
Soltani, S. A (2005). Ghodrat, Gofteman va Zaban: Sazo Karha ye Jaryan Ghodrat dar Jomhuri Eslami Iran. Tehran: Nashr Ney. [In Persian].
90
Suhrawardi, S (1996). Avaref Al-Maaref. Tehran: Entesharat Elmi va Farhangi. [In Persian].
91
Sujudi, F (2012). "Makan, jensiat va baznamaiee sinamaiee". Neshane shenasi Makan. majmouee maghalat haftomin ham andishi Neshane shenasi. be kusheshe Farhad Sasani. Pp79-95. Tehran: Entesharat Sokhan. [In Persian].
92
ORIGINAL_ARTICLE
نقد و تحلیل تطبیقی ظرفیت نمایشی رمانهای «آینههای دردار» و «کوزیما یا تقریباً گراتزیا» بر مبنای الگوی فرایتاگ
با طرح نظریههای نو، نقد و بررسی آثار ادبی مسیر متفاوتی را پیش گرفتهاست و حوزههای جدیدی چون مطالعات بینرشتهای به وجود آمده که موجب شناخت ظرفیت و دریافتهای نو از آثار ادبی شدهاست. از جملۀ این مطالعات، بررسی بین ادبیات داستانی و نمایشی است. این دو حوزه که از دیرباز با هم پیوند داشتهاند، در دورۀ معاصر، بهویژه با پیشرفت و گسترش سینما، بسیار به هم نزدیک شدهاند. از این رو، امروز نمایش از ظرفیتهای ادبیات داستانی و ادبیات داستانی از برخی ویژگیهای درام استفاده میکند، تا جایی که ادبیات داستانی به عنوان بنمایۀ آثار نمایشی و سینمایی نقش پررنگی در تولید این آثار دارد. با این توضیح، در این پژوهش سعی میشود دو اثر «کوزیما یا تقریباً گراتزیا» از «گراتزیا دلددا» و «آینههای دردار» از «هوشنگ گلشیری» بر اساس الگوی گوستاو فرایتاگ، نمایشنامهنویس و منتقد آلمانی نقد و بررسی شود. الگوی فرایتاگ اساساً یک ساختار نمایشی است که در یک رمان، فیلم یا دیگر آثار داستانی به آشکارسازی رویدادها به ترتیب تاریخ وقوع میپردازد. این الگو، هرمی پیشنهادی است برای تحلیل ساختار روایی داستانهای تراژیک و شامل پنج قسمت یا مرحلۀ مقدمه یا معرفی، کنش صعودی و گرهافکنی، نقطۀ اوج، کنش نزولی و سقوط و وقوع فاجعه و گرهگشایی است که در کنار بررسی این مراحل نمایشی، امکان بررسی آثار را بر اساس ساختار سهپردهای فراهم میآورد. شیوۀ این پژوهش، توصیفیـ تحلیلی و به روش کتابخانهای و اسنادی در قالب مطالعۀ تطبیقی است. بر اساس یافتههای پژوهش، این دو اثر با مراحل پنجگانۀ این الگو تطابق، و نیز ساختاری نمایشی دارند. اگرچه این دو اثر از دو مکتب و سبک متفاوت است، اما تطابق آنها با این الگو نشان میدهد که این دو اثر ساختار مشترکی دارند و ورای روایت داستانی، ویژگی نمایشی نیز دارند و قابلیت پرداخت ساختاری سهپردهای در آنها دیده میشود که به عنوان الگویی روایی در آثار نمایشی محسوب میگردد.
https://jlcr.ut.ac.ir/article_79864_377ea57af6204c8d3318de4f9b925278.pdf
2021-01-20
87
110
10.22059/jlcr.2020.298432.1423
هوشنگ گلشیری
آینههای دردار
گراتزیا دلددا
کوزیما یا تقریباً گراتزیا
نمایش (درام)
هرم فرایتاگ
مهدی
عبدی
m.abdi1289@gmail.com
1
دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.
AUTHOR
عسگر
صلاحی
mehdi_abdi_64@yahoo.com
2
دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.
LEAD_AUTHOR
شهریار
گیتی
sh_giti@uma.ac.ir
3
استادیار زبان و ادبیات عربی دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.
AUTHOR
آبرامز، ام. اچ. (1384)، فرهنگ توصیفی اصطلاحات ادبی، ترجمۀ سعید سبزیان، چ 1، ویراست 7، تهران، رهنما.
1
آلن، گراهام (۱۳۹۵)، بینامتنیت، ترجمۀ پیام یزدانجو، تهران، مرکز.
2
اسلین، مارتین (1375)، دنیای درام، ترجمۀ محمد شهبا، چ 1، تهران، بنیاد سینمایی فارابی.
3
ـــــــــــــ (1361)، درام چیست، ترجمۀ شیرین تعاونی، چ 1، تهران، آگاه.
4
امینی، محمدرضا (1384)، «تأملی در جنبههای نمایشی ادبیات فارسی»، مجلۀ علوم انسانی و اجتماعی داشگاه شیراز (ویژهنامۀ زبان و ادبیات فارسی)، د22، ش1 (پیاپی 42)، صص، 203ـ216.
5
بلکر، آروین آر. (1388)، عناصر فیلمنامهنویسی، ترجمۀ محمد گذرآبادی، چ 5، تهران، هرمس.
6
پورعلم، مهرداد و مرضیه پیراوی ونک (1391)، «ساختار روایی و دراماتیک در آثار افلاطون»، متافیزیک، س4، ش 14، صص 1ـ10.
7
چیلورز، ایان و دیگران (1382)، سبکها و مکتبهای هنری، تدوین و ترجمۀ فرهاد گشایش، چ 1، تهران، عفاف.
8
داوسن، س. د. (1377)، درام، ترجمۀ فیروزه مهاجر، چ 1، تهران، مرکز.
9
دلددا، گراتزیا (1397)، کوزیما یا تقریباً گراتزیا، ترجمۀ بهمن فرزانه، چ 3، تهران، ثالث.
10
دنسیگر، کِن و جف، راش (1394)، فیلمنامهنویسی متفاوت، ترجمۀ محمد شهبا، چ 2، تهران، هرمس.
11
دو سوسور، فردینان (۱۳۷۸)، دورۀزبانشناسیعمومی، ترجمۀ کورش صفوی، چ 1، تهران، هرمس.
12
رضویان، سید رزّاق (1395)، «تأثیرپذیری هوشنگ گلشیری از رمان نو فرانسه»، پژوهشهای نقد ادبی و سبکشناسی، ش 4 (پیاپی 30)، صص 87ـ117.
13
سیگر، لیندا (1380)، فیلمنامۀ اقتباسی، ترجمۀ عباس اکبری، چ 1، تهران، نقش و نگار.
14
کتل، آرنولد (1367)، «رمان چگونه به وجود آمد؟»، مجلۀ آدینه، ترجمۀ محمدمهدی کلباسی، ش 32، صص 32ـ37.
15
گلشیری، هوشنگ (1372)، آینههای دردار، چ 2، تهران، نیلوفر.
16
ـــــــــــــــــ (1388)، باغ در باغ، چ 3، تهران، نیلوفر.
17
لور، کاترین (1380)، «رمان چیست؟»، مجلۀ بیدار، ترجمۀ محمدرضا قلیچخانی، ش 7، صص 45ـ52.
18
معافی غفاری، فرزاد (1385)، «نگاهی کلان به نظریههای درام (ارسطو و برشت)»، فصلنامۀ رهپویۀ هنر: هنر و معماری، د 1، صص 34ـ39.
19
موریتز، چارلی (1384)، نگارش فیلمنامۀ داستانی، ترجمۀ محمد گذرآبادی، چ 1، تهران، فارابی.
20
میرصادقی، جمال (1394)، عناصر داستان، چ 9، تهران، سخن.
21
نوبل، ویلیام (1385)، راهنمای نگارش گفتوگو، ترجمۀ عباس اکبری، چ 2، تهران، سروش.
22
نیو، کریستوفر (1397)، درآمدی به فلسفۀ ادبیات، ترجمۀ علیرضاحسنپور و رقیه مرادی، چ 1، تهران، نقش و نگار.
23
Abrams, M.H. (2005), Farhang Tosifiye Estelahate Adabi, Tarjomey Saeed Sabziyan, Chape 1, Viraste Haftom, Tehran, Rahnama [in Persian].
24
Allen, Graham (2016), Beynamatniyat, Tarjomeye Payam Yazdanjoo, Tehran, Markaz [in Persian].
25
Amini, Mohamad Reza (2005), “Taammoli dar Janbehaye Namayeshiye Adabiyate Farsi”, Majaleye Oloome Ensani va Ejtemayi Daneshgahe Shiraz (Vizheye Zaban va Adabiyate Farsi), Vol. 22, No. 1 (42), Pp. 203-216 [in Persian].
26
Blacker, Erwin R. (2009), Anasere Filmname Nevisi, Tarjomeye Mohamad Gozarabadi, 5th, Tehran, Hermes [in Persian].
27
Chilvers, Ian & the Others (2003), Sabkha va Maktabhaye Honari, Tadvin va Tarjomeye Farhad Goshayesh, 1th, Tehran, Efaf [in Persian].
28
Ciger, Linda (2001), Filmnameye Eghtebasi, Tarjomeye Abbas Akbari, 1th, Tehran, Naghsh va Negar [in Persian].
29
Dawson, S.D. (1998), Dram, Tarjome Firouzeh Mohajer, 1th, Tehran, Markaz [in Persian].
30
De Saussure, Ferdinand (1999), Doreye Zabanshenasiye Omoomi, Tarjomeye Korosh Safavi, 1th, Tehran, Hermes [in Persian].
31
Deledda, Grazzia (2018), Kozima ya Taghriban Grazzia, Tarjome Bahman Farzaneh, 3th, Tehran, Sales [in Persian].
32
Densiger, Ken va Jeff Rush (2015), Filmnameh Nevisiye Motafavet, Tarjomeye Mohamad Shahba, 2th, Tehran, Hermes [in Persian].
33
Esslin, Martin (1982), Dram Chist, Tarjomeye Shirin Taavoni, 1th, Tehran, Agah [in Persian].
34
ــــــــــــــــــــــــــــ (1996), Donyaye Dram, Tarjomeye Mohamad Shahba, 1th, Tehran, Bonyade Sinamayeye Farabi [in Persian].
35
Freytag, G .(1900), Freytag's Technique of the Drama: An Exposition of Dramatic Composition and Art, Chicago, Scott, Foresman and Company.
36
Golshiri, Hooshang (1993), Aynehaye Dardar, 2th, Tehran, Niloofar [in Persian].
37
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (2009), Bagh dar Bagh, 3th, Tehran, Niloofar [in Persian].
38
Hamon, Philippe (1981), Introduction à l’analyse du descriptive, Paris, Hachette.
39
ـــــــــــــــــــــــ (1993), Du Descriptif, Paris, Hachette.
40
Ketel, Arnold (1988), “Roman Chegooneh be Vojod Amad?”, Tarjomeh Mohamad Mahdi Kalbasi, Majaleye Adine, No. 32, Pp. 32-37 [in Persian].
41
Lore, Catherine (2001), “Roman Chist”, Tarjomeyeh Mohamadreza Ghelich Khani, Majaleye Bidar, No. 7, Pp. 45-52 [in Persian].
42
Maafi Ghafari, Farzad (2006), “Negahi Kalan be Nazariyehaye Dram (Arastoo va Bresht)”, Faslnameye Rahpooyeye Honar, Honar va Memari, No. 1, Pp. 34-39 [in Persian].
43
Mirsadeghi, Jamal (2006), Anasere Dastan, 5th, Tehran, Sokhan [in Persian].
44
Moritz, Charlie (2005), Negareshe Filmnameye Dastani, Tarjomeyeh Mohamad Gozarabadi, 1th, Tehran, Farabi [in Persian].
45
New, Christopher (2018), Daramadi bar Falsafeye Adabiyat, Tarjomeyeh Alireza Hasanpoor va Roghayyeh Moradi, 2th, Tehran, Naghs va Negar.
46
Nobel, William (1385), Rahnamaye Negareshe Goftogoo, Tarjomeyeh Abbas Akbari, 2th, Tehran, Soroosh [in Persian].
47
Perrine, Laurence) 1974(, The Element of Drama, New York, Harcourt Brace Jovanovich.
48
Pooralam, Mehrdad va Marziyeh Piravi Vanak (2012), “Sakhtare Revayee va Dramatic dar Asare Aflatoon”, Metafizik, Vol. 4, No. 14, Pp. 1-10 [in Persian].
49
Razaviyan, Seyyed Razzagh (2016), “Tasirpaziriye Hooshang Golshiri az Romane Noe Faranse”, Pazhoheshhaye Naghde Adabi va Sabkshenasi, No. 4 (30), Pp. 87-117 [in Persian].
50
ORIGINAL_ARTICLE
بازخوانی المُعجم فی معاییر اشعار العجم به مثابۀ تحریری از نقد الشّعر
با اندکمایهای از احتیاط، آن هم به این دلیل که در المعجم فی معاییر اشعار العجم(حدود 630 ق.) دربارۀ تأثیرپذیری شمس قیس رازی از نقد الشّعر قدامةبن جعفر (337ـ260 ق.) تصریحی وجود ندارد، میتوان در آشنایی شمس قیس با ایدهها و آرای قدامة پیرامون نقد شعر که بنا بر تلقّی قدمایی به معنای معرفت محاسن و معایب شعر بودهاست و بازآوری آنها در المعجم، تردیدی به خود راه نداد. آنچه این ادّعا را توش و توان میبخشد، بهویژه اینهمانیهایی است که دربارۀ عیوب شعر و بحثهایی بر سَرِ عیوب معاظله، تناقض، تخلیع، خطاهای لفظی، خطاهای معنوی، کیفیّت مدح و... در این دو کتاب وجود دارد. برخی اشعاری که شمس قیس در کتاب خود به استشهاد آورده نیز فارسیشدۀ شواهد شعری نقد الشّعر در همان مواضع است. البته گاهی شمس قیس در مسائل بلاغت و نقد شعر نظرهایی هم دارد که دربردارندۀ چیزهایی افزون بر نظر قدامة و گاه متفاوت با آن است. خاصّه یکی از جذّابترین اینهمانیهای المعجم با نقد الشّعر، در دیدگاههای این دو نویسنده دربارۀ «مدح» قابل ردیابی است؛ دیدگاههایی که که تأثیرپذیریِ حکما و ادبای اسلامی از فکر یونانی و ارسطویی در مسئلۀ اخلاق را نیز آینگی مینماید. گذشته از اینها، نقد الشّعر نخستین کتاب بلاغیای است که در آن، بلاغت یونانی به بلاغت اسلامی آمیختهاست. از اینرو شمس قیس رازی را به سبب تأثیرپذیریای که از برخی ایدهها و آرای قدامة داشته است، باید کسی دانست که به واسطۀ وی گزارههایی از فکر فلسفی و بلاغی یونانی به کتابهای بلاغی فارسی راه یافتهاست و آثار بلاغی و ادبی متأثّر از خود را نیز به قدر وُسع از آن برخوردار نمودهاست. نهایتاً از مقایسۀ المعجم فی معاییر اشعار العجم و نقد الشّعر به آشکارگی برمیآید که آن نظاممندیای که در الگوی پیشنهادی قدامة برای بازشناساندن جیّد و ردی شعر از یکدیگر هست و با تعریف وی از شعر پیوندی اندامیک دارد، در المعجم نیست.
https://jlcr.ut.ac.ir/article_78202_c9813b8c4c011514ee85d8fb660c0314.pdf
2021-01-20
111
134
10.22059/jlcr.2020.299428.1443
بلاغت
المعجم فی معاییر اشعار العجم
نقد الشّعر
عیوب شعر
مجاهد
غلامی
mojahed.gholami@gmail.com
1
استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه خلیج فارس، بوشهر، ایران.
LEAD_AUTHOR
ابنندیم، ابوالفرج محمد (1391 ق.)، کتاب الفهرست، تحقیق رضا تجدد. تهران: مطبعۀ دانشگاه طهران.
1
ابنمسکویه، احمدبن محمد (1381)، تهذیب الأخلاق، ترجمۀ علیاصغر حلبی، تهران، اساطیر.
2
ابنمعتز، ابوالعبّاس عبداالله (1402 ق.)، کتاب البدیع، اعتنی بنشرِهِ وَ تعلیق المقدّمة و الفهَارس اغناطیوس کراتشقوفسکی، ط 3، بیروت: دارالمسیرة.
3
برسلر، چالز (1393)، درآمدی بر نظریهها و روشهای نقد ادبی، ترجمۀ مصطفی عابدینیفرد، ویراستاری حسین پاینده، تهران، نیلوفر.
4
تاریخ سیستان (1314)، تصحیح ملکالشعراء بهار، تهران، مؤسسۀ خاور.
5
حسینی شیرازی (شاهمیر)، هبة االله (1389)، اخلاق علایی، تصحیح محمّدجعفر یاحقی و سلمان ساکت، تهران، فرهنگستان هنر.
6
حسینی نیشابوری، امیر برهانالدّین (1384)، بدایع الصّنایع، تصحیح رحیم مسلمانیان قبادیانی، تهران، بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار.
7
خطیب قزوینی، جلالالدّین محمّد (1350 ق.)،التّلخیص، ضبطه و شرحه عبدالرّحمن البرقوقی، بیروت، دارالفکر العربی.
8
رازی، شمسالدّین محمدبن قیس (1360)، المعجم فی معاییر اشعار العجم، تصحیح محمد قزوینی و مدرّس رضوی، تهران، زوّار.
9
رادویانی، محمّدبن عمر (1362)، ترجمان البلاغه، تصحیح احمد آتش، چ 2، تهران، اساطیر.
10
زرّینکوب، حمید (1351)، «آشنایی با کتاب نقدالشّعر»، مجلّۀ دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، س 8، ش 32، صص 870ـ889.
11
زرّینکوب، عبدالحسین (1386)، نقد ادبی: جستجو در اصول و روشها و مباحث نقّادی با بررسی در تاریخ نقد و نقّادان، 2 ج، تهران، امیرکبیر.
12
سعدی شیرازی، مصلحبن عبدالله (1385)، کلّیات سعدی، تصحیح محمّدعلی فروغی، تهران، هرمس.
13
ضیف، شوقی (1965 م.)، البلاغة تطوّر و تاریخ، ط 7، القاهرة، دارالمعارف.
14
طوسی، نصیرالدّین محمّدبن محمّد (1369)، معیار الاشعار، تصحیح جلیل تجلیل، تهران، ناهید و جامی.
15
ــــــــــــــــــــــــــــــــ (1356)، اخلاق ناصری، تصحیح مجتبی مینوی و علیرضا حیدری، تهران، خوارزمی.
16
عبید زاکانی، نظامالدّین (1374)، أخلاق الأشراف، تصحیح علیاصغر حلبی، تهران، اساطیر.
17
علوی مقدّم، محمد (1372)، «تأثیر دو کتاب ارسطو در بلاغت عربی»، در قلمرو بلاغت، مشهد، آستان قدس رضوی. صص 363ـ393.
18
عنصرالمعالی، کیکاووس بن اسکندر (1378)، قابوسنامه، تصحیح غلامحسین یوسفی، تهران، علمی و فرهنگی.
19
قدامةبن جعفر (کاتب بغدادی)، أبیالفرج (بیتا)، نقد الشّعر، تحقیق و تعلیق محمّد عبدالمنعم خفاجی، بیروت، دارالکتب العلمیة.
20
هارلند، ریچارد (1393)، درآمدی تاریخی بر نظریۀ ادبی از افلاتون تا بارت، ترجمۀ گروه ترجمۀ شیراز، به سرپرستی شاپور جورکش، چ. 4، تهران، چشمه.
21
Alavi Moghaddam, M. (1993). “The influence of Aristotle's two books on rhetoric”. In Dar Ghalamrow-e Balaghat. Mashhad: Āstan-e Ghods-e Razavi. pp. 363-393. [in Persian].
22
Bressler, Ch. (2014), Darāmadi bar Nazarieh-ha va Ravesh-ha-ye Naqd-e Adabi, Trans. M. Ābedini-Fard, Edit. H. Payandeh, Tehran: Nilufar Publication. [in Persian].
23
Culler, Jonathan (2000), Literary Theory: a Very Short Introduction. 2th Eds., New York, Oxford University Press.
24
Culler, Jonathan (2000), Literary Theory: a Very Short Introduction. 2th Eds., New York, Oxford University Press.
25
Harland, R. (2014). Darāmadi Tarikhi bar Nazarieh-ye Adabi az Aflāton tā Bārt, Trans. Shiraz Translation Group, Ed. S. Jowrkesh, 4th.Ed, Tehran: Chashmeh Publication. [in Persian].
26
Hoseyni Neyshaburi, A. B. (2005), Badaye Ol-Sanaye, Emend. R. M. Qobadiani, Tehran: Endowment Foundation of Mahmud Afshar. [in Persian].
27
Hoseyni Shirazi (Shah-Mir), H. (2010), Akhlaq-e Alai', Emend. M. J. Yahaqqi& S. Saket, Tehran: Art Academy. [in Persian].
28
Ibn-e Miskawayh, A.(2002), Tahzib Al-Aqlagh, Trans. A. A. Halabi, Tehran: Asatir Publication. [in Persian].
29
Ibn-e Motaz. A. A (1982), Ketab Albadi', Emend. O. Keratshqovski, Beirut: Dar al-Meysara.
30
Ibn-e Nadim, H. (1971), Ketab-e Alfehrest, Emand. R. Tajaddod. Tehran: University of Tehran Publication.
31
Khatib Qazvini, J. M. (1931), Al-TalKhis, Emend. A. Barquqi, Bairut: Dār-ol Fekr Arabi.
32
Obeyd Zakani, N. (1995), Aqlagh Al-Ashraf, Emend. A. A. Halabi, Tehran: Asatir Publication. [in Persian].
33
Onsor ol-Maa'li, K. (1999), Qabus Name, Emend. Gh. Yosofi, Tehran: Elmi va Farhangi. [in Persian].
34
Qodamat ibn-e Jafar, A. (n.d.), Naqd-ol She'r, Emend. Mohammad Abdol-Monem Khafaji, Bairut: Dār-ol Kotob Al-Elmiyat Publication.
35
Raduyani, M (1983). Tarjoman Al-Balaghe, Emend. A. Atash, Tehran: Asatir Publication. [in Persian].
36
Rāzi, Shams-e Qeys. (1981), Al-Mujam fi Maāir-e Ashār-ol Ajam, Emend M. Ghazvini and Modarres Razavi, Tehran: Zovvār Publication, [in Persian]
37
Sadi Shirazi, M. (2006), Kolliat-e Sadi, Emend. M. A. Forughi, Tehran: Hermes Publication. [in Persian].
38
Selden, R., P. Widdowson & P. Brooker (2005), A Reader’s Guide to Contemporary Literary Theory, 5th Ed, Great Britain, Pearson Education Limited.
39
Selden, R., P. Widdowson & P. Brooker (2005), A Reader’s Guide to Contemporary Literary Theory, 5th Ed, Great Britain, Pearson Education Limited.
40
Tarikh-e Sistan (1935), Emend. M. Bahar, Tehran: Khavar Institiute. [in Persian].
41
Tusi, Nasir ol-Din. M. (1977), Aqlagh Naseri, Emend. M. Minovi& A. Heydari, Tehran: Kharazmi Publication. [in Persian]
42
Tusi, Nasir ol-Din. M. (1990), Meyar ol-Asha'r, Emend. J. Tajlil, Tehran: Nahid va Jami Publication. [in Persian].
43
Tyson, Lois (2006), Critical Theory Today: a User-Friendly Guide, 2th Ed, New York, Routledge.
44
Tyson, Lois (2006), Critical Theory Today: a User-Friendly Guide, 2th Ed, New York, Routledge.
45
Zarrin-kub, A.H. (2007), Naqd-e Adabi: Jostojo dar Osul va Raves-ha va Mabahes-e Naqqādi ba Barrasi dar Tarikh-e Naqd va Naqqadan, Vol.1&2, Tehran: Amir Kabir Publication. [in Persian].
46
Zarrin-kub, H. (1972), “Āshenai ba Ketab-e Naqd-ol She'r”. Majalle-ye Daneshkade-ye Adabiāt va Olum-e Ensāni Dāneshgah-e Ferdowsi-ye Mashhad, No. 32, pp. 870-889. [in Persian].
47
Zeyf, Sh (1965), Al-Balāqhat Tatavvor va Tārikh, Cairo: Dār-ol Maāref Publication.
48
ORIGINAL_ARTICLE
بازخوانی نقش انقلاب علمی داروین در شکلگیری نیهلیسم در اندیشههای صادق هدایت
گذار از دوگانۀ مرسوم و متداول «زیربنا ـ روبنا» و عبور از بزنگاههای شناختهشدۀ سیاسیـ اجتماعی به عنوان محرّکها و متغیّرهای اصلی در شکلگیری موضوعات و مفاهیم، امکانی در نقد ادبی فراهم میسازد که بتوان از زوایای متفاوت به متون نگریست و از این طریق، لایههای معنایی متن را آشکار ساخت. با توجه به این مسئله، در جستجوی مبنای نظری اندیشههای نیستانگارانۀ صادق هدایت میتوان در کنار توجه بر نقش مؤلفههای مهمی از قبیل مؤلفههای اقتصادی ـ اجتماعی و سیاسی، به عامل و محرّک بسیار مهم دیگری اشاره کرد و در پرتو آن، توضیحی برای اندیشههای این نویسندۀ مطرح ارائه داد. در نوشتار حاضر، محورهای فکری صادق هدایت که ناظر بر جهانی پوچ، فاقد معنا و غایت و نیز سرشار از تناقضهای چندبُعدی و پیچیده است، در پرتو یک انقلاب علمی مورد بازخوانی قرار گرفتهاست. مراد از انقلاب علمی در این نوشتار، مفهومی است که تامس ساموئل کوهن، فیلسوف و نظریهپرداز تاریخ علم در قرن بیستم، آن را برای توضیح و تبیین پارهای از تحولات فکری و اجتماعی در سنّتهای غربی بهکار گرفتهاست. کوهن معتقد بود که تحول در علم، عامل چرخشها و تغییرات بنیادین در الگوهای فکری، سرمشقها یا پارادایمها میشود. نتایج تحقیق حاضر که از بررسی پارهای از داستانهای کوتاه، نمایشنامهها و نیز مقالههای صادق هدایت بهدست آمدهاست، نشان میدهد که ذهنیّت غالب این نویسنده و روشنفکر مطرح، در مواجهه با هستی و به طور کلی، مبنای نظری تفکرات وی، در برخورد با اندیشههای ماتریالیستی و تکاملگرایانۀ چارلز داروین صورتبندی شدهاست. از این چشمانداز، جهان ابزورد صادق هدایت و غالب محورهای فکری او، ریشه در یک چرخش یا انقلاب در عرصۀ علم تجربی دارد. این انقلاب که در نتیجۀ آن، روایتهای تازه و بدیعی از انسان و مناسبات او در هستی و قرائت تازهای از مفهوم خداوند، در مقابل کلانروایتهای سنّتی و کلیشهای مطرح شد، موجب به وجود آمدن نوعی گسست معرفتشناسانه گشت و نوشتار حاضر سعی کردهاست که صادق هدایت را در این گسست بسیار مهم و بنیادین فهم نماید.
https://jlcr.ut.ac.ir/article_78314_b413af551cababb2f2a9de57731c3acf.pdf
2021-01-20
135
158
10.22059/jlcr.2020.298669.1429
صادق هدایت
ادبیات داستانی
پارادایم
نیستانگاری
ادبیات ابزورد
جعفر
فسایی
jfasaei@yahoo.com
1
دانشآموختۀ دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه هرمزگان، هرمزگان، ایران.
LEAD_AUTHOR
نجمه
دری
n.dorri@modares.ac.ir
2
دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.
AUTHOR
احمدی، بابک (1373)، مدرنیته و اندیشۀ انتقادی، تهران، مرکز.
1
افضلی، امین (1394)، زمینههای ناتورالیسمی داستان علویهخانم از صادق هدایت و مقایسۀ آن با نانا از امیل زولا، پایاننامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه گیلان، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی.
2
انوشه، حسن (1376)، دانشنامۀ ادب فارسی، ج 2، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
3
برونوفسکی، جیکوب (1379)، سنّت روشنفکری در غرب از لئوناردو تا هگل، ترجمۀ لیلا سازگار، چ 1، تهران، آگاه.
4
بودریار، ژان (1374)، سرگشتگی نشانهها، ترجمۀ بابک احمدی، تهران، مرکز.
5
پارساپور، زهرا (1395)، «ملاحظات اخلاق زیستمحیطی هدایت و چوبک»، فصلنامۀ نقد ادبی، س 9 ش 36، صص 73ـ95.
6
پیرمرادی، محمدجواد (1374)، «بررسی تأثیرات منفی نظریۀ تکامل داروین بر انسانشناسی در غرب»، مصباح، س 4، ش 15، صص 17ـ32.
7
جنتیعطایی، ایرج (2537)، زندگانی و آثار صادق هدایت، تهران، انتشارات مجید.
8
چالمرز، آلن فرانسیس (1378)، چیستی علم، ترجمۀ سعید زیباکلام، تهران، سمت.
9
داروین، چارلز رابرت (1380)، منشاء انواع، ترجمۀ نورالدّین فرهیخته، تهران، زرین.
10
دستغیب، عبدالعلی (1357)، نقد آثار صادق هدایت، شیراز، کتابفروشی زند.
11
زندی، محمد (1382)، «خلاقیت و هراس از مرگ»، مجلۀ بایا، گفتگو با محمد صنعتی، د 2، صص 118ـ129.
12
رحیمی، مصطفی (1356)، یأس فلسفی، تهران، امیرکبیر.
13
رضی، احمد و مسعود بهرامی (1385)، ««زمینهها و عوامل نومیدی صادق هدایت»، فصلنامۀ پژوهشهای ادبی، ش 11، صص 93ـ114.
14
سرشار، محمدرضا (1385)، راز شهرت صادق هدایت، تهران، کانون اندیشۀ جوان.
15
سینگر، پیتر (1379)، مارکس، ترجمۀ محمد اسکندری، تهران، طرح نو.
16
شریعتمداری، محمدابراهیم (1354)، صادق هدایت و روانکاوی آثارش، تهران، پیروز.
17
شریفیان، مهدی و کیومرث رحمانی (1389)، «نقد مکتبی داستانهای صادق هدایت»، بوستان ادب، د 2، ش 3، صص 143ـ178.
18
شمسایی، رکسانا (1391)، معناباختگی در رمان: بررسی تطبیقی مفهوم معناباختگی در بیگانۀ کامو و سه قطرهخون صادق هدایت، پایاننامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه گیلان، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی.
19
صنعتی، محمد (1380)، صادق هدایت و هراس از مرگ، تهران، مرکز.
20
طاهباز، سیروس (1376)، دربارۀ زندگی و هنر صادق هدایت، تهران، زریاب.
21
طاهری، قدرتاالله و فاطمه اسماعیلینیا (1392)، «بازتاب جلوههای معناباختگی در آثار صادق هدایت»، متنپژوهی ادبی، ش 56، صص 85ـ106.
22
طایفی اردبیلی، موسیالرّضا (1372)، صادق هدایت در آیینۀ آثارش، تهران، ایمان.
23
طلوعی، محمود (1378)، نابغه یا دیوانه: ناگفتهها دربارۀ صادق هدایت، تهران، علم.
24
فرزانه، بهمن (1372)، آشنایی با صادق هدایت، تهران، مرکز.
25
فلکی، محمود (1387)، بیگانگی در آثار کافکا: تأثیر کافکا بر ادبیات مدرن فارسی، چ 8، تهران، ثالث.
26
فوکو، میشل (1388)، دیرینهشناسی دانش، ترجمۀ عبدالقادر سواری، تهران، گام نو.
27
کتیرایی، محمود (1349)، کتاب صادق هدایت، تهران، فرزین.
28
کوهن، تامس (1389)، ساختار انقلابهای علمی، ترجمۀ سعید زیباکلام، تهران، سمت.
29
گمینی، امیرمحمد (1393)، «رویارویی با نظریۀ تکامل داروین در عصر قاجار: شیخ محمدرضا اصفهانی و تکامل انسان»، تاریخ علم، د 12، ش 2، صص 297ـ350.
30
مایر، ارنست (۱۳۸۷)، «تأثیر داروین بر اندیشۀ مدرن»، روزنامۀ شرق؛ یکشنبه ۱۳ مرداد 1387.
31
مباحی، ساغر (1395)، «تحلیل معناباختگی در آثار برگزیدۀ صادق هدایت و ژوزه ساراماگو»، پایاننامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی.
32
مطهری، مرتضی (1374)، عدل الهی، چ 9، تهران، صدرا.
33
میرشکاک، یوسفعلی (1374)، «نیستانگاری و صادق هدایت»، روزنامۀ مشرق، ش 4، صص 71ـ77.
34
نادری، سیامک (1391)، «سیمای یک انسانـ میمون؛ تحلیل جامعهشناختی داستان پدران آدم اثر صادق هدایت، بر پایۀ نخستیشناسی و انسانشناسی»، زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد فسا، ش 5، صص 79ـ95.
35
حسنلی، کاووس و سیامک نادری (2015)، «بازخوانی قضیۀ نمک ترکی بر پایۀ چهار دورۀ کلان از تاریخ تحولات بشری»، مجلة الدّراسات الأدبیة، ش 91، صص 69ـ98.
36
هدایت، صادق (1378)، انسان و حیوان، گردآوری و مقدمۀ جهانگیر هدایت، تهران، چشمه.
37
ــــــــــــ (1342)، فواید گیاهخواری، چ 3، تهران، امیرکبیر.
38
ــــــــــــ (1946م.)، افسانۀ آفرینش، پاریس، آدرین مزون نو.
39
ــــــــــــ (1342)، علویهخانم، چ 4، تهران، امیرکبیر.
40
ــــــــــــ (1385)، سه قطره خون، چ 3، تهران، انتشارات جامهدران.
41
ــــــــــــ (1331)، سایه روشن، چ 2، تهران، سینا.
42
ــــــــــــ (1349)، بوف کور، چ 13، تهران، امیرکبیر.
43
ــــــــــــ (1379)، سگ ولگرد، چ 2، تهران، نشر قطره.
44
ــــــــــــ (1372)، مجموعههایی از آثار صادق هدایت، تهران، انتشارات طرح نو.
45
همایون کاتوزیان، محمدعلی (1372)، صادق هدایت از افسانه تا واقعیت، چ 2، تهران، انتشارات ژرف.
46
هودشتیان، عطا (1373)، «مقدّمهای بر زایش و پویش مدرنیته»، نگاه نو، ش 20، ص 63.
47
Ahmadi, B. (1994), Modernite va Andisheye Enteghadi, Tehran, Markaz, [In Persian].
48
Afzali, A. (2015), Zaminehaye Naturalismiye Dastane Elviye Khanom az Sadegh Hedayat va Moghayeseye an ba Nana az Emil Zola, Daneshghah Guilan, Payannameh Karshenasi Arshad Daneshkadeh Adabiat, [In Persian].
49
Anousheh, H. (1997), Daneshname Adab Farsi, Vol. 2, Tehran, Vezarat-e Farhang va Ershad Eslami, [In Persian].
50
Bronowski, j. (2000), Sonnat-e Rowshanfekri dar Gharb az Leonardo ta Hegel, Tarjomeh Leila Sazgar, 1th, Tehran, Aghah, [In Persian].
51
Baudrillard, j. (1995), Sarghashteghi Neshaneha, Tarjomeh Babak Ahmadi, Tehran, Markaz, [In Persian].
52
Parsapour, Z. (2016), “Molahezat-e Akhlagh-e Zist Mohiti Hedayat va Choobak”, Faslnameye Naghde Adabi, Vol. 9, No. 36, Pp. 73-95, [In Persian].
53
Pir Moradi, M. (1995), “Barrasi Taasirat-e Manfi Nazariye Takamol Darwin bar Ensanshenasi dar Gharb”, Faslname Mesbah, Vol. 4, No. 15, Pp. 17-32, [In Persian].
54
Jannati Atai, I. (1978), Zendegani va Asar-e Sadegh Hedayat, Tehran, Majid, [In Persian].
55
Chalmers, A. (1999), Chistiye Elm, Tarjomeh Saeed ZibaKalam, Tehran, SAMT, [In Persian].
56
Darwin, C. (2001), Manshae Anva, Tarjomeh Noureddin Farhikhteh, Tehran, Zarrin, [In Persian].
57
Dastgheib, A. (1978), Naghde Asare Sadegh Hedayat, Shiraz, Ketabforoushi Zand, [In Persian].
58
Zandi, M. (2003), “Khalaghiat va Haras az Marg”, Majale Baya, Gofto Go ba Mohammad Sanati, Vol. 2, Pp. 118-129, [In Persian].
59
Rahimi, M. (1977), Yaas-e Falsafi, Tehran, Amirkabir, [In Persian].
60
Razi, A. & M. Bahrami (2006), “Zamineha va Avamele Naomidi Sadegh Hedayat”, Faslname Pazhoheshhaye Adabi, Vol. 11, Pp. 93-114, [In Persian].
61
Sarshar, M. (2006), Raz-e Shohrate Sadegh Hedayat, Tehran, Kanoon-e Andishe Javan, [In Persian].
62
Singer, P. (2000), Marx, Tarjomeh Mohammad Eskandari, Tehran, Tarh-e No, [In Persian].
63
Shariatmadari, M. (1975), Sadegh Hedayat va Ravankaviye Asarash, Tehran, Pirooz, [In Persian].
64
Sharifian, M. & K. Rahmani (2010), “Naghd-e Maktabi Dastanhaye Sadegh Hedayat”, Bustan-e Adab, Vol. 3, Pp. 143-178, [In Persian].
65
Shamsaee, R. (2012), Maana Bakhtegi dar Roman: Barrasi Tatbighi Mafhoom-e Maanabakhteghi dar Bigane Kamo va Se Ghatre Khoon Sadegh Hedayat, Payannameh Karshenasi Arshad Zaban va Adabiat-e Farsi, Guilan, Daneshghah Guilan, [In Persian].
66
Sanati, M. (2001), Sadegh Hedayat va Haras az Marg, Tehran, Markaz, [In Persian].
67
Tahabaz, S. (1997), Darbareye Zendeghi va Honar-e Sadegh Hedayat, Tehran, Zaryab, [In Persian].
68
Taheri, Gh. va F. Esmaelinia (2013), “Baztab-e Jelvehaye Maana Bakhtegi dar Asar-e Sadegh Hedayat”, Faslnameye Matn Pazhohi Adabi, Vol. 56, Pp. 85-106, [In Persian].
69
Tayefi Ardabili, M. (1993), Sadegh Hedayat dar Ayeneh Asarash, Tehran, Iman, [In Persian].
70
Tolouee, M. (1999), Nabeghe ya Divane: Naghofteha Darbareye Sadegh Hedayat, Tehran, Elm, [In Persian].
71
Farzaneh, B. (1993), Ashenaee ba Sadegh Hedayat, Tehran, Markaz, [In Persian].
72
Falaki, M. (2008), Bighaneghi dar Asare Kafka: Tasire Kafka bar Adabiat-e Modern-e Farsi, 8th, Tehran, Sales, [In Persian].
73
Foucault, M. (2009) Dirineshenasi Danesh, Tarjomeh Abdolqhader Savari, Tehran, Gam-e No, [In Persian].
74
Katiraee, M. (1970), Ketab-e Sadegh Hedayat, Tehran, Farzin, [In Persian].
75
Kuhn, T. (2010), Sakhtare Rnghelabhaye Elmi, Tarjomeh Saeed ZibaKalam, Tehran, SAMT, [In Persian].
76
Gomini, A. (2014), “Rouyarouee ba Nazariyeh Darwin dar Asre Ghajar: Sheikh Mohammad Reza Isfahani va Takamol-e Ensan”, Tarikh-e Elm, Vol. 12, No. 2, Pp. 350-297, [In Persian].
77
Mayer, E. (2008), “Tasire Darwin bar Andishe Modern”, Rooznameh Shargh, Yekshanbeh 13 mordad 2008, [In Persian].
78
Mubahi, S. (2016),Tahlil-e Maanabakhteghi dar Asar-e Bargozideh Sadegh Hedayat va Jose Saramago, Payannameh Karshenasi Arshad Zaban va Adabiat-e Farsi, Tehran, Daneshghah Tarbiat Modarres, [In Persian].
79
Motahhari, M. (1995), Adl-e Elahi, 9th, Tehran, Sadra, [In Persian].
80
Mirshakak, Y. (1995), “Nistengari va Sadegh Hedayat”, Rooznameh Mashreq, No. 4, Pp. 71-77, [In Persian].
81
Naderi, S. (2012), “Simay-e Yek Ensan-meymoon: Tahlil-e Jamee Shenakhtiye Dastan-e Pedaran-e Adam Asare Sadegh Hedayat bar Payee Nokhostishenasi va Ensanshenasi”, Majale Zaban va Adabiat-e Farsi Daneshgah Aazad Fasa, No. 5, Pp. 79-95, [In Persian].
82
Hasanli, K. va S. Naderi (2015), “Bazkhaniye Ghaziyeh Namak-e Torki bar Payeh Chahar dore Kalan az Tarikhe Tahavvolat-e Bashari”, Majale Alderasat-ol Adabieyh, No. 91, Pp. 69-98, [In Persian].
83
Hedayat, S. (1999), Ensan va Heyvan, Gerdavari va Moghadameh Jahangir Hedayat, Tehran, Cheshmeh, [In Persian].
84
(1963), Favayed-e Ghiah Khari, 3th, Tehran, Amirkabir. [In Persian].
85
(1946), Afsane Afarinesh, Paris, Adriene Mezon No. [In Persian].
86
(1963), Elavieh Khanum, 4th, Tehran, Amirkabir. [In Persian].
87
(2006), Se Ghatre Khoon, 3th, Tehran, Jame Daran,. [In Persian].
88
(1952), Sayeh Roshan, 2th, Tehran, Sina. [In Persian].
89
(1970), Boof-e Koor, 13th, Tehran, Amirkabir. [In Persian].
90
(2000), Sagh-e Velghard, Tehran, Ghatreh. [In Persian].
91
(1993), Majmouehaei az Sadegh Hedayat, Tehran, Tarh-e No. [In Persian].
92
Homayoun Katuzian, M. (1993), Sadegh Hedayat az Afsane ta Vagheiyat, 2th, Tehran, Jharf, [In Persian].
93
Hudashtian, A. (1994), “Moghadameh bar Zayesh va Pooyesh Modernite”, Neghah No, No. 20, Pp. 63, [In Persian].
94
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی تطبیقی درونمایههای آثار نمایشی عشقی، ایرج و عارف
مضامین نوگرایی عصر مشروطه در آثار بیشتر شاعران و نویسندگان این دوره دیده میشود. منشاء این محتواهای ادبی متأثر از عوامل بیداری ملت بودند و موجد آثار مهم این عصر شدند. تعمق در برخی از این آثار، نگرش خاص و منحصربهفرد صاحبان خود را بر ما روشن میکند و با مقایسۀ دیدگاههای آنان میتوان به تفاوتها یا اشتراکاتی دست یافت. بعضی از آنها همچون وطن، قانون و آزادی در ادبیات، بیانگر دفاع حقیقی از ملتی ستمدیده و جامعهای گرفتار استبداد است، اما گرفتاری در ایسمهای (Ism) روشنفکرانه، همچون ناسیونالیسم، نیهیلیسم و شووینیسم یادآور تجدد به معنی خاصتری است. تعمق در برخی آثار نشان میدهد که افراط در افکار نوگرایانه سبب نوعی تناقض در دیدگاههای متجددانه شدهاست. هرچند مسائل سیاسیـ اجتماعی و انتقاد از آنها، محور اصلی درونمایههای آثار این دوره است، اما لزوماً همۀ منتقدان از یک زاویۀ مشخص به مسائل نگاه نمیکنند. در این عصر، گرایش به نمایش و نمایشنامهنویسی رواج یافت و به لحاظ مردمی بودن، جایگاه عرضۀ تمایلات و نقدهای سیاسیـ اجتماعی شد. شعرای برجستهای نظیر میرزادۀ عشقی، ایرجمیرزا و عارف قزوینی به خلق آثار نمایشی با رویکرد متجددانه و نگاه انتقادی به اوضاع سنّتی ایران پرداختند. هر یک از این ادبا با اندیشه و ایدئولوژی خود و با هدف اصلاح اوضاع سیاسی و اجتماعی به مبارزۀ قلمی روی آوردند. پژوهش حاضر با روش توصیفی ـ تحلیلی به بررسی مضامین برجستۀ مظاهر تجدد در آثار نمایشی عشقی، ایرجمیرزا و عارف، وجوه اشتراک، افتراق و تناقضهای درونمایۀ آثار نمایشی آنان در حوادث تاریخی پرداختهاست و عوامل و مقتضای احتمالی که در گرایش هر کدام از شاعران سهگانۀ مورد بحث مؤثر بودهاست و در آثارشان نمود عینی یافته، شناخته میشوند. نگاه عشقی و عارف به حوادث کاملاً سیاسی بود و ایرجمیرزا ـ نمایندۀ طبقۀ اشراف ـ با افکار مترقی به نقدهای تند اجتماعی میپرداخت و شگردهای هنری در آثار وی پررنگتر بود.
https://jlcr.ut.ac.ir/article_78201_8fb38eb8c1d104dd84f7719e1777e9ea.pdf
2021-01-20
159
182
10.22059/jlcr.2019.288198.1330
درونمایه
آثار نمایشی
شعر دورۀ مشروطه
اشعار دراماتیک
تجدد
علی محمد
مؤذنی
moazzeni@ut.ir
1
دانشجوی دکتری دانشکدۀ ادبیات دانشگاه تهران، تهران، ایران.
LEAD_AUTHOR
تیمور
مالمیر
timoormalmir@gmail.com
2
استاد گروه زبان و ادبیات دانشگاه کردستان، سنندج، ایران
AUTHOR
معصومه
عبادی
masoome.ebadi@yahoo.com
3
استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
AUTHOR
آجودانی، ماشاءاالله (1382)، یا مرگ یا تجدد، دفتری در شعر و ادب مشروطه، چ 1، تهران، اختران.
1
آخوندزاده، فتحعلی (1356)، تمثیلات، ترجمۀ میرزا محمدجعفر قراجهداغی، چ 3، تهران، خوارزمی.
2
آژند، یعقوب (1384)، تجدد ادبی در دورۀ مشروطه، تهران، مؤسسۀ تحقیقات و توسعۀ علوم انسانی.
3
ایرجمیرزا، جلالالممالک (1353)، دیوان، به اهتمام محمدجعفر محجوب، چ 3، تهران، اندیشه.
4
بزرگ علوی، مجتبی (1386)، تاریخ ادبیات معاصر فارسی، ترجمۀ سعید فیروزآبادی، چ 1، تهران، جامی.
5
بولتون، مارجوری (1386)، کالبدشناسی درام، ترجمۀ رضا شیرمرد، چ 2، تهران، نشر قطره.
6
بهار، محمدتقی (1357)، تاریخ مختصر احزاب سیاسی ایران، ج 1، چ 2، تهران، امیرکبیر.
7
ــــــــــــــ (1368)، دیوان اشعار، به کوشش مهرداد بهار، ج 2، تهران، توس.
8
بیضایی، بهرام (1392)، نمایش در ایران، چ 9، تهران، روشنفکران و مطالعات زنان.
9
بینیاز، فتحاالله (1388)، درآمدی بر داستاننویسی و روایتشناسی، تهران، افراز.
10
ثمینی، نغمه (1387)، تماشاخانۀ اساطیر، چ 1، تهران، نی.
11
داد، سیما (1387)، فرهنگ اصطلاحات ادبی (واژهنامۀ مفاهیم و اصطلاحات ادبی فارسی و اروپایی به شیوۀ تطبیقی و توضیحی)، چ 4، تهران، مروارید.
12
دبیرسیاقی، محمد (1364)، مقالات دهخدا، ج 2، چ 1، تهران، تیراژه.
13
درودیان، ولیاالله (1380)، سرچشمههای مضامین شعر ایرجمیرزا، چ 1، تهران، قطره.
14
درویش، پروانه (1387)، «نگاهی گذرا به ادبیات در دورۀ مشروطه»، کتاب ماه ادبیات، ش 130، صص 55 ـ 59.
15
رادفر، ابوالقاسم (1366)، فرهنگوارۀ داستان و نمایش، چ 1، تهران، اطلاعات.
16
زرینکوب، حمید (1358)، چشمانداز شعر نو فارسی، مقدمهای بر شعر نو، مسائل و چهرههای آن، تهران، توس.
17
شفیعی کدکنی، محمدرضا (1378)، ادبیات فارسی از عصر جامی تا روزگار ما، ترجمۀ حجتاالله اصیل، تهران، نشر نی.
18
ـــــــــــــــــــــــــ (1383)، ادوار شعر فارسی از مشروطیت تا سقوط سلطنت، چ 2، تهران، سخن.
19
ــــــــــــــــــــــــــ (1390)، با چراغ و آینه، در جستجوی ریشههای تحول شعر معاصر ایران، چ 2، تهران، سخن.
20
شمعی، میلاد و مینو بیطرفان (1393)، «تحلیل مفهوم وطن در شعر و اندیشۀ میرزاده عشقی»، شعرپژوهی، ش 19، صص 137 ـ 160.
21
عارف قزوینی، ابوالقاسم (1347)، کلیات دیوان، به کوششعبدالرّحمن سیفآزاد، چ 5، تهران، امیرکبیر.
22
عبداالله، عبدالمطلب (1391)، «پیوند سیاست با شعر مشروطه»، مجلۀ رهیافت انقلاب اسلامی، ش 20، صص 77 ـ 96.
23
فناییان، تاجبخش (1386)، هنر نمایش در ایران، چ 1، تهران، دانشگاه تهران.
24
گوران، هیوا (1360)، کوششهای نافرجام، تهران، آگاه.
25
معافی غفاری، فرزاد (1380)، «ساختار دراماتیک» ماهنامۀ صحنه، ش 11، صص 58 ـ 60.
26
مکی، ابراهیم (1390)، شناخت عوامل نمایش، چ 7، تهران، سروش.
27
میرزاده عشقی، محمدرضا (1350)، کلیات مصور میرزاده عشقی،به کوشش علیاکبر مشیر سلیمی، چ 6، تهران، امیرکبیر.
28
میرصادقی، جمال (1390)، عناصر داستان، چ 7، تهران، سخن.
29
میرصادقی، جمال و میمنت میرصادقی (1388)، واژهنامۀ هنر داستاننویسی، تهران، مهناز.
30
میلانی، عباس (1383)، تجدد و تجددستیزی در ایران، چ 5، تهران، اختران.
31
وحیدزاده دستگردی، محمود (1341)، «ادبیات در عصر مشروطیت و بزرگترین گویندگان این عهد»، مجلۀ ارمغان، د 31، ش 10، صص 433 ـ 440.
32
Aaref-Qazvini, A. (1968). Kolliāt-e Divān (The Complete Poems), By A. Seyf-Azād, 5th Eds., Tehran, Amirkabir, [In Persian].
33
Abdollah, A. (2012), “The Connection Politics and Constitutional Poetry”, Journal of the Islamic Revolution Approach, No. 20, Pp. 77-96, [In Persian].
34
Ajoudāni, M. (2003), Yā Marg Yā Tajadod, Daftari Dar Sher Va Adab-e Mashrooteh, (Dead or Modernity), 1th Eds., Tehran, Akhtarān, [In Persian].
35
Akhondzāde, F. A. (1977), Tamsilāt (Plays), 3th Eds., Tahran, Khārazmi, [In Persian].
36
Azhand, Y. (2005), Tajadod-e Adabi Dar Dowre-ye Mashrooteh, (Literary Modernity in The Constitutionalism Period), Tehran, Institute of Research and Development of Arts, [In Persian].
37
Bahār, M. T. (1978), Tārikh-e Mokhtasar-e Ahzāb-e Siāsi-e Iran (A Brief History of Iranian Political Parties), Vol. 1, 2
38
thEds., Tehran, Amirkabir, [In Persian].
39
ـــــــــــــــــــ (1989), Deevān-e Ashār (The Complete Poems), By M. Bahār, Vol. 2, Tehran, Tous, [In Persian].
40
Beyzāyi, B. (2013), Namāyesh Dar Iran (A Study on Iranian Theatre), 9
41
Eds., Tehran, Roshanfekrān va Motāleāt-e Zanān (Intellectuals and women Studies), [In Persian].
42
Biniāz, F. (2009), Darāmadi bar Dāstān Nevisi va Revāyat Shenāsi (An Introduction to Fiction and Narrative Studies), Tehran, Afrāz, [In Persian].
43
Boulton, M. (2007), The Anatomy of Drama, 2
44
Eds., Tehran, Qatreh, [In Persian].
45
Bozorg-Alavi, M. (2007), Tārikh-e Adabiāt-e Moāser-e Fārsi (History of Contemporary Persian Literature), 1
46
thEds., Tehran, Jāmi, [In Persian].
47
Daad, S. (2008). Farhang-e Estelāhāt-e Adabi (Encyclopedia of Literary Terms), 4
48
Eds., Tehran, Morvarid, [In Persian].
49
Dabir-Siaqi, M. (1985), Maqaaālāt-e Dehkhoda (Articles by Dehkhoda), Vol. 2, 1
50
Eds., Tehran, Tirāzheh, [In Persian].
51
Darvish, P. (2008), “A Brief Look at the Literature in the Constitutional Period”, Ketāb-e Māh-e Adabiāt, Vol. 130, Pp. 55-59, [In Persian].
52
Doroudiān, V. (2001), Sar-Cheshmeh-hāye Mazāmin-e Sher-e Iraj Mirzā (Sources of Iraj Mirza’s Poetry), 1
53
Eds., Tehran, Qatreh, [In Persian].
54
Fanāeiyan, T. (2007), Honar-e Namāyesh Dar Iran (Performing Arts in Iran), 1
55
Eds., Tehran, University of Tehran, [In Persian].
56
Gourān, H. (1981), Kooshesh hā-ye Nā Farjām (Unsuccessful Attempts), Tehran, Agāh, [In Persian].
57
Iraj-Mirzā, J. (1974), Deevān (The Complete Poems of Iraj Mirza), By M. J Mahjoob, 3thEds., Tehran, Andisheh, [In Persian].
58
Makki, E. (2011), Shenākht-e Avāmel-e Namāyesh (Drama Factors Recognition), 7
59
Eds., Tehran, Soroush, [In Persian].
60
Milāni, A. (2004), Tajaddod va Tajaddod Setizi Dar Iran (Modernity and anti-modernity in Iran), 5
61
Eds., Tehran, Akhtarān, [In Persian].
62
Mirsādeqi, J. (2011), Anāsor-e Dāstān (Story Elements), 7
63
Eds., Tehran, Sokhan, [In Persian].
64
Mirsādeqi, J & Mirsādeqi, M. (2009), Vāzhe Nāme-ye Honar-e Dāstān Nevisi (Glossary of the Art of Storytelling), Tehran, Mahnāz, [In Persian].
65
Mirzāde-Eshqi, M. R. (1971), Kolliāt-e Mosavvar-e Mirzāde-Eshqi (The Complete Illustrated Poems of Mirzade-Eshqi), By A. Moshir-Salimi, 6
66
thEds., Tehran, Amirkabir [In Persian].
67
Moāfi-Qaffāri, F. (2001), “Dramatic Structure”, Māhnāme-ye Sahne, Vol. 11, Pp. 58-60, [In Persian].
68
Rādfar, A. (1987), Farhang-vāre-ye Dāstān va Namāyesh (Encyclopedia of Stories and Shows), 1
69
Eds., Tehran, Ettela’āt, [In Persian]
70
Samini, N. (2008), Tamāshākhāne-ye Asātir,1
71
Eds., Tehran, Ney, [In Persian].
72
Shafiei-Kadkani, M. R. (1999), Adabiāt-e Fārsi az Asr-e Jāmi Tā Roozgār-e Mā (Persian Literature from Jami to our Time), Tehran, Ney, [In Persian].
73
ـــــــــــــــــــــــــ (2004), Advār-e Sher-e Fārsi az Mashroutiat tā Soghoot-e Saltanat (Periods of Persian Poetry from Constitutionalism to the Fall of the Monarchy), 2
74
thEds., Tehran, Sokhan, [In Persian].
75
ـــــــــــــــــــــــ (2011), Bā Cherāq va Ayeneh (In Search of the Roots of the Evolution of Contemporary Iranian Poetry), 2
76
thEds., Tehran, Sokhan, [In Persian].
77
Shamei, M. & M. Bi-Tarafān (2014), “Analysis of the Concept of Homeland in the Poetry and Thought of Mirzadeh Eshghi”, Poetry Research, No. 19, Pp. 137-160, [In Persian].
78
Vahidzādeh-Dastgerdi, M. (1962), “Literature in the Age of Constitutionalism and the Greatest Speakers of this Era”, Armaqan Magazine, No. 10, Pp. 433-440, [In Persian].
79
Zarrinkoob, H. (1979), Cheshmandāz- e Sher-e No-e Fārsi, Tehran, Tous, [In Persian].
80