ORIGINAL_ARTICLE
بررسی کانون روایت در اسرارالتوحید
کانون روایت، منظری است که نویسنده یا راوی برای نگریستن به داستان خود انتخاب میکند. تحلیل و بررسی کانون روایت و شگردهای روایی در کشف ساختار منسجم و دقیقی از روایت در آثار داستانی حائز اهمیت شایانی است. یکی از شگردهای روایی که از رهگذر آن میتوان به میزان توانایی یک داستان پرداز در شکل دهی به ساختار روایی اثرش پی برد، نظریۀ کانون روایت ژرار ژنت است. او برای بررسی کانون روایت دو مقولۀ وجه و لحن را معرفی میکند. در این پژوهش با بهرهگیری از روش توصیفی تحلیلی، شگردهای روایی در حکایتهای اسرارالتوحید بر اساس نظریۀ کانون روایت ژنت مورد بررسی قرار میگیرد. هدف از این پژوهش شناسایی میزان موفقیّت محمدبن منور در بهرهگیری از کانون روایی برای انتقال اندیشههای عرفانی، جذابیت و واقع نمایی حکایت برای مخاطب و نمایان ساختن عظمت و کرامتهای جد خود ابوسعید ابوالخیر در اسرارالتوحید است.
https://jlcr.ut.ac.ir/article_35926_6e54e472ce041b48082b4a7317cae3b1.pdf
2013-08-23
1
20
10.22059/jlcr.2013.35926
اسرارالتوحید
کانون روایت
ژنت
وجه و لحن
فاطمه
مدرسی
fatemeh.modarresi@yahoo.com
1
استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه ارومیه
AUTHOR
اسماعیل
شفق
erasht@yahoo.com
2
دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بوعلی سینای همدان
AUTHOR
امید
یاسینی
omidyasini@yahoo.com
3
دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بوعلی سینای همدان
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی موسیقی کلام در مقامات حمیدی با تکیه بر کارکرد آرایة جناس
مقامات حمیدی، اثر حمیدالدین ابوبکر عمربن محمودی بلخی (فو.559)، نخستین مقامهای است که در زبان فارسی به رشته تحریر درآمده و ـ هر چند به شیوه مقامات بدیعالزمان همدانی و مقامات حریری، ره سپرده است ـ از این منظر که نخستین مقامه به زبان فارسی میباشد، حائز اهمیت است. از ویژگیهای مهم مقامه، آهنگینی سخن و عبارتهای موزون است. از آنجا که جناس از صنایع محوری در ایجاد موسیقی کلام در این نوع نوشتار ـ و از جمله مقامات حمیدی ـ است، این مقاله عهدهدار بررسی کارکرد این آرایه در جایگاه یکی از اصلیترین صنایع ادبی بهکارگرفته شده در این اثر است. در این راستا پس از بیان مقدمهای در باب مقامهنویسی و در پی آن اشارهای به ویژگیهای مقامات حمیدی، به تقریر و تعریف صنعت جناس و انواع گوناگون آن و بهرهگیری قاضی حمیدالدین از این شگرد ادبی در پردازش این اثر آهنگین، میپردازیم.
https://jlcr.ut.ac.ir/article_35927_026a0d8787b2ce894dbb3338b156c465.pdf
2013-08-23
21
36
10.22059/jlcr.2013.35927
مقامه
مقامات حمیدی
آرایه(صنعت) ادبی
جناس و موسیقی کلام
حسین
فقیهی
1
دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه الزهرا
AUTHOR
لیلا
آقایانی چاوشی
l.chavoshi@gmail.com
2
دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه الزهرا
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی و مقایسة ایهام و گونههای آن در اشعار خاقانی و حافظ
در تحلیل شعر هر شاعری، ساختهای گوناگونی را میتوان اختیار کرد و دورنمایهها و عناصر محتوایی و معنایی شعر را توصیف کرد و این که تا چه میزان بکر و ناب هستند و تأثیر این اندیشهها و تفکّرات بر تفکّر شاعران آینده چگونه خواهد بود. خاقانی و حافظ، شاعرانی هستند که با قدرت هنرآفرینی و خلاقیّت زبانی بینظیرشان در خلق صنایع بدیعی به ویژه ایهام توانستند سبک و شیوة خاص خود را به وجود آورند که شعرشان را از اشعار شاعران دیگر متمایز میکند و این، راز ماندگاری این دو شاعر در شعر و ادبیّات پارسی است. این مقاله به بررسی ایهام و گونههای آن در دیوان دو شاعر میپردازد
https://jlcr.ut.ac.ir/article_35932_3f98ded6858727f783424c40b37250d0.pdf
2013-08-23
37
56
10.22059/jlcr.2013.35932
حافظ
خاقانی
ایهام
انواع ایهام
ایهام تناسب و ایهام ترجمه
احمد
غنیپور ملکشاه
ghanipour48@gmail.com
1
دانشیار زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه مازندران
LEAD_AUTHOR
سیّده سودابه
رضازاده بایی
2
دانش آموخته کارشناسی ارشد زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه مازندران
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی ویژگیهای سبکی اوزان غزلهای بیدل دهلوی
اشعار بیدل دهلوی با صفت «غرابت» توصیف میشود، اما غزلهای او، از نظر وزن، تا حد زیادی «معمولی» است، زیرا اوزان پربسامد آن مجموعه، که چهارپنجم غزلها در آنها سروده شده، مطابق سنت شاعری آن دوره است؛ با این حال در اوزان کمبسامدتر غزلهای او، وزنهای نادر یا بیسابقهای وجود دارد که او را از دیگر غزلسرایان متمایز میکند. بهرهگیری بیدل را از این وزنها، میتوان با توجه به فرهنگ محیط زندگی او تحلیل کرد. عناصر فرهنگی مؤثر بر وزن شعر، عمدتاً زبان و موسیقی است که خصوصیات آواییشان در کیفیت اوزان رایج در آن فرهنگ نقش تعیینکننده دارد و این خصوصیات، در نظام اوزان شعری (عروض) آن زبان نیز بازتاب مییابد. اوزان خاص غزلهای بیدل ویژگیهای آوایی مشخصی دارد، شامل بلند بودن، دوپاره بودن و کثرت نسبی هجای کوتاه در برابر هجای بلند. این ویژگیها با خصوصیات آوایی زبان و موسیقی هندی کاملاً سازگار است و بیشتر وزنهای خاص او نیز که در شعر فارسی بیسابقه یا نادر است، در عروض هندی رواج دارد. از نظر نقد زیباییشناختی نیز استفادۀ بیدل از این وزنهای نادر، به سبب نوآوری و گسترش امکانات شعری زبان فارسی، برجستهکردن نقش وزن و رعایت تناسب وزن با محتوای غریب و نامأنوس اشعار، ارزشمند است.
https://jlcr.ut.ac.ir/article_35933_64d404b7af3e201c87affee176fc8ff7.pdf
2013-08-23
57
76
10.22059/jlcr.2013.35933
بیدل دهلوی
وزن
غزل
عروض هندی و تحلیل سبک
مهدی
کمالی
mehdikamali1970@yahoo.com
1
استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه زنجان
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
تحلیل بلاغی اشعار عربی سعدی با نگاه به «تشبیه»
سعدی شیرازی از بزرگترین شاعران فارسیزبان است که بر زبان عربی هم مسلّط بوده است. با وجود تسلّط سعدی بر زبان عربی، اشعار عربی، بخش کوچکی از اشعار او را به خود اختصاص داده است. ولی همین اشعار کم، نشاندهندۀ جایگاه رفیع سعدی در میان شاعران ایرانی عربیسرا است. در این مقاله تشبیه که از موضوعهای محوری حوزۀ علوم بلاغی محسوب میشود در اشعار عربی سعدی بررسی و تحلیل میشود و نشان داده میشود که شیوه کاربرد تشبیه چه از جهت شکل و چه از نظر محتوا، نشان دهندۀ زبان خاصّ این شاعر میباشد. تشبیه در اشعار سعدی، علاوه بر کیفیت خاصّ، فراوان یافت میشود. نویسنده انواع تشبیهات بهکار رفته در ابیات عربی را بررسی کرده تا بخشی از زیباییهای شعر این شاعر بیش از پیش آشکار شود. سعدی در اشعار عربی خود انواع تشبیه؛ مفصل، مجمل، مؤکد، مجمل بلیغ و... را بهکار برده است. نوع و میزان تشبیهاتی که وی بهکار برده نشاندهنده آن است که وی بیش از آنکه بهدنبال نشان دادن توانایی خود در بهکارگیری صنایع ادبی باشد در پی ابلاغ معنا بوده است.
https://jlcr.ut.ac.ir/article_35934_1ec1db38c34e9835278121ad548d157a.pdf
2013-08-23
77
96
10.22059/jlcr.2013.35934
سعدی
اشعار عربی
علم بیان
تشبیه
مشبّه و مشبّهبه
مصطفی
کمالجو
kamaljoo@gmail.com
1
استادیار زبان و ادبیات عرب دانشگاه مازندران
LEAD_AUTHOR
الهام
زارع
2
دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه علامه طباطبایی
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
نیمۀ غایب» و بازنمایی جدال سنت و تجدد در ایران دهۀ شصت تحلیل گفتمان رمانی از حسین سناپور
نوشتۀ حاضر به تحلیل گفتمان رمان «نیمۀ غایب» نوشتۀ حسین سناپور میپردازد و با تکیه بر رویکرد پساساختگرای تحلیل گفتمان لاکلو و موف، نشان میدهد که سناپور در این رمان جدال سنت و تجدد را در جامعۀ شهری دهۀ شصت ایران بازنمایی کرده و از میان چشماندازهای مختلفی که میتوان در این باره اتخاذ کرد، مسئلۀ هویت و بازیابی آن را انتخاب کرده است. این بررسی نشان میدهد که متن سناپور، تمام تعارضهای گفتمانهای متفاوت سنتی را نادیده میگیرد و همۀ آنها را تحت عنوان سنت، به شکلی مفصلبندی میکند که در تضاد با گفتمان تجدد قرار میگیرد و گفتمانهای سنت و تجدد را در آنچه در معنابخشیدن به هویت سوژه محل نزاع است، به شکلی متضاد و به نحوی بازنمایی میکند که گفتمان سنت بر مبنای تفاوتهای جنسیتی و برتری و سلطۀ مرد و گفتمان تجدد بر مبنای برابری جنسیتی و در ابعادی کاملاً یکسان، حول گرهگاه اصلی مرد/ زن بازنمایی میشود. همچنین در متن سناپور، گرایش نسل جوان به گفتمان تجدد و در نهایت توفیق این نسل در ساماندهی هویت خود بر اساس ابعاد این گفتمان، به معنای عقبنشینی گفتمان هژمونیک سنت در برابر تجدد است
https://jlcr.ut.ac.ir/article_35936_055a6b467f4bf3d61ea7717de54b1b53.pdf
2013-08-23
97
116
10.22059/jlcr.2013.35936
نیمۀ غایب
بازنمایی
تحلیل گفتمان لاکلو و موف
سنت
تجدد و هویت
نجمه
حسینی سروری
hosseini.sarvari@gmail.com
1
استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید باهنر کرمان
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
هالههای موسیقیایی در معنای دو واژه در شعر حافظ
آشنایی حافظ با موسیقی و همچنین آوازخوانی او از موضوعاتی است که حافظپژوهان بر آن اتفاقنظر دارند. دربارة اصطلاحات موسیقیایی بهکاررفته در اشعار او نیز بسیار سخن گفته شده است؛ اما واژههایی را نیز میتوان یافت که در عینحال که معنی لغوی آنها در شعر حافظ مورد نظر است، هالهای از معنای موسیقیایی هم آنها را احاطه کرده است؛ به گونهای که بدون توجه به این هالههای موسیقیایی، ظرایف هنری شعر حافظ به کمال درک نمیشود. مقالة حاضر میکوشد این هالههای موسیقیایی را دربارة دو واژة «حزین» و «کار» که بهدلیل معنای متداول غیر موسیقیاییشان مورد غفلت واقع شدهاند، بررسی کند و تناسبها و زیباییهای بلاغی ایجاد شده بهوسیلة این واژهها را در شعر حافظ آشکار سازد
https://jlcr.ut.ac.ir/article_35937_9f9617e9c262c1b00646ff5f67869583.pdf
2013-08-23
117
125
10.22059/jlcr.2013.35937
حافظ
موسیقی
گوشه
حزین و کار
جمیله
اخیانی
jakhyani@yahoo.com
1
استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه زنجان
LEAD_AUTHOR
اصغر
بیرانوند
2
دانش آموخته کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه زنجان
AUTHOR