Journal of Literary Criticism and Rhetoric

دلایل رویکرد امیرخسرو دهلوی در غزل به وقوع‌گویی و واسوخت‌سرایی
دلایل رویکرد امیرخسرو دهلوی در غزل به وقوع‌گویی و واسوخت‌سرایی

آسیه ذبیح نیا عمران؛ نجمه کریمی نژاد

دوره 8، شماره 2 ، بهمن 1398، ، صفحه 119-134

https://doi.org/10.22059/jlcr.2020.74940

چکیده
  مکتب وقوع و شاخۀ مشهور آن «واسوخت»، در اوایل قرن دهم در تاریخ ادبیات فارسی جایگاه ممتازی در غزل فارسی دارد. این شیوه که حدّ فاصل میان سبک عراقی و هندی است، بیشترین تغییرات و دگرگونی‌ها را در موضوعات ...  بیشتر
تبیین مفهوم آزادی در عرفان و مقایسۀ آن با تعاریف رایج در فلسفۀ غرب
تبیین مفهوم آزادی در عرفان و مقایسۀ آن با تعاریف رایج در فلسفۀ غرب

فاطمه محسنی گردکوهی؛ سپیده موسوی گورابی

دوره 9، شماره 2 ، شهریور 1399، ، صفحه 125-148

https://doi.org/10.22059/jlcr.2020.294894.1390

چکیده
  آزادی از مهم‌ترین و بحث‌انگیزترین واژگانی است که در تاریخ زندگی بشر وجود داشته‌است. هرچند این امر به باور بسیاری از اندیشمندان، ذاتی بشر است و رهاورد روحیۀ تعقل و اختیار او به شمار می‌آید، اما در عمل ...  بیشتر
نقد و تحلیل مقایسه ای منطق داستانی بهرام گور در شاهنامه و متون تاریخی قدیم
نقد و تحلیل مقایسه ای منطق داستانی بهرام گور در شاهنامه و متون تاریخی قدیم

افسانه حسن‌زاده دستجردی

دوره 1، شماره 2 ، اسفند 1391، ، صفحه 127-146

https://doi.org/10.22059/jlcr.2013.35266

چکیده
  دو نوع متفاوت روایت تاریخی و روایت شاعرانه از داستان بهرام گور وجود دارد. در یک سو، دیدگاه تاریخ‌نویسان و در سوی دیگر، نگاه فردوسی به عنوان شاعری داستان‌پرداز درباره­ این موضوع می­باشد در این ...  بیشتر
بررسی تصاویر شعری «بنفشه» در ادبیات فارسی
بررسی تصاویر شعری «بنفشه» در ادبیات فارسی

علیرضا نبی لو

دوره 10، شماره 1 ، خرداد 1400، ، صفحه 133-153

https://doi.org/10.22059/jlcr.2020.303631.1480

چکیده
  «بنفشه» در شعر اغلب شاعران به‌کار رفته‌است و با توجه به اوصاف و ویژگی‌هایش، امکان تصویرسازی بسیاری ایجاد کرده‌است. هدف اصلی این پژوهش، بررسی و تحلیل تصویرسازی شاعران از «بنفشه» است و هدف ...  بیشتر
بازخوانی نقش انقلاب علمی داروین در شکل‌گیری نیهلیسم در اندیشه‌های صادق هدایت
بازخوانی نقش انقلاب علمی داروین در شکل‌گیری نیهلیسم در اندیشه‌های صادق هدایت

جعفر فسایی؛ نجمه دری

دوره 9، شماره 4 ، بهمن 1399، ، صفحه 135-158

https://doi.org/10.22059/jlcr.2020.298669.1429

چکیده
  گذار از دوگانۀ مرسوم و متداول «زیربنا ـ روبنا» و عبور از بزنگاه‌های شناخته‌شدۀ سیاسی‌ـ اجتماعی به‌ عنوان محرّک‌ها و متغیّرهای اصلی در شکل‌گیری موضوعات و مفاهیم، امکانی در نقد ادبی فراهم می‌سازد ...  بیشتر
نگاهی تحلیلی به سیمای زن در ناتوـ رآلیسم سال‌های ابری
نگاهی تحلیلی به سیمای زن در ناتوـ رآلیسم سال‌های ابری

محمّد ایرانی

دوره 1، شماره 1 ، شهریور 1391، ، صفحه 143-170

https://doi.org/10.22059/jlcr.2012.35241

چکیده
  سال‌های ابری را از گونة «رمان خاطرات» یا «خودزیست‌نامه» (autobiography) به شمار آورده‌اند که از الگوهای رآلیسم بومی و منطقه‌ای (local realism) بهره برده است. به سبب نوع نگاه نویسنده به جامعه و بازنمایی ...  بیشتر
نقد و تحلیل زندگی‌نامه‌نویسی ابراهیم یونسی در قالب رمان زمستان بی‌بهار
نقد و تحلیل زندگی‌نامه‌نویسی ابراهیم یونسی در قالب رمان زمستان بی‌بهار

تیمور مالمیر؛ نجم الدین رستم یونس

دوره 10، شماره 2 ، شهریور 1400، ، صفحه 159-184

https://doi.org/10.22059/jlcr.2020.309633.1538

چکیده
  اختصار رمان‌ها یکی از مسائل و معضلاتی است که در رمان‌نویسی مدرن زبان فارسی وجود دارد. نویسندگان غالباً به نوشتن اندیشه می‌پردازند، ولی اندیشه در این رمان‌ها، چنان گنجایی ندارد که بتواند رمان‌هایی ...  بیشتر
ایهام آفرینی ناصر بخارایی
ایهام آفرینی ناصر بخارایی

محمدامیر مشهدی؛ حسین اتحادی

دوره 10، شماره 3 ، آذر 1400، ، صفحه 167-187

https://doi.org/10.22059/jlcr.2021.310074.1541

چکیده
  ایهام مهمترین آرایه در بدیع معنوی است چون قابلیت برداشت دو یا چند معنای متفاوت را از واژه ایجاد می‌کند. به همین دلیل سبب گسترش حوزة تداعی معانی کلام و همچنین برجستگی کلام می‌شود. در این پژوهش که به صورت ...  بیشتر
تحلیل صنعت متناقض‌‌نما در تائیۀ کبرای ابن فارض
تحلیل صنعت متناقض‌‌نما در تائیۀ کبرای ابن فارض

سکینه صارمی گروی؛ مرضیه آباد

دوره 4، شماره 2 ، اسفند 1394، ، صفحه 117-131

https://doi.org/10.22059/jlcr.2016.57569

چکیده
  کارکرد اصلی و هنری ادبیات, آشنازدایی است که در زبان ادبی، جلوۀ ویژه‌‌ای دارد و پدیده‌‌ای را برخلاف عادت به نمایش می‌‌گذارد. ناسازوارگی یا متناقض‌‌نما، یکی از شگردهای آشنازدایی است. متناقض‌‌نما ...  بیشتر
نقد و بررسی ترجمۀ صادق هدایت از زندِ وَهومن‌یَسن
نقد و بررسی ترجمۀ صادق هدایت از زندِ وَهومن‌یَسن

رضا دهقانی؛ سیمین‌دخت گودرزی

دوره 3، شماره 1 ، شهریور 1393، ، صفحه 123-142

https://doi.org/10.22059/jlcr.2014.52694

چکیده
  نام صادق هدایت عموماً یادآور نویسنده‌ای است پیشرو در ادبیات داستانی با آثاری که طرفداران و مخالفان بسیاری دارد؛ از‌این‌رو تاکنون تحقیقات فراوانی پیرامون آثار داستانی و ترجمه‌هایش به‌ویژه از زبان ...  بیشتر
پروین و مارکس؛ تا فراسوی طبقه
پروین و مارکس؛ تا فراسوی طبقه

مهدی خبازی کناری؛ فرزاد بالو

دوره 5، شماره 2 ، آذر 1395، ، صفحه 125-135

https://doi.org/10.22059/jlcr.2016.61400

چکیده
  تفسیر متعارف از اشعار پروین، این است که شاعر به‌لحاظ ساختاری و محتوا، به سنت شعری گذشته وابسته‌است و ادامه‌دهندۀ راه پیشینیان است، اما فی‌المثل نگرش انسان‌دوستانه و مهربانانه به فقرا و به‌طورکلی ...  بیشتر
موسیقی شعر و انواع جملات در غزلیّات حافظ
موسیقی شعر و انواع جملات در غزلیّات حافظ

معصومه امیرخانلو

دوره 6، شماره 1 ، خرداد 1396، ، صفحه 125-140

https://doi.org/10.22059/jlcr.2017.129709.254

چکیده
  در این مقاله با بررسی انواع جملات در غزل حافظ و مقایسۀ نمونه‌‌هایی از غزل‌‌ها با شعر شاعرانی چون کمال خجندی، ناصر بخارایی، خواجوی کرمانی، پیوند میان موسیقی شعر و آرایش انواع جمله‌‌ها در غزلیات حافظ ...  بیشتر
گفتمان عرفان در رمان جزیره سرگردانی و ساربان سرگردان
گفتمان عرفان در رمان جزیره سرگردانی و ساربان سرگردان

جهانگیر صفری؛ ابراهیم ظاهری

دوره 7، شماره 1 ، تیر 1397، ، صفحه 129-146

https://doi.org/10.22059/jlcr.2018.66407

چکیده
  ورود مدرنیته موجب تغییرات گسترده‌ای در سطوح مختلف جامعۀ ایران، از جمله سطح فکری و فرهنگی شد و گفتمان عرفانی که می‌توان گفت از گفتمان‌های سنّتی مسلط در فرهنگ ایرانی بود، دچار تغییراتی شد. رمان‌های فارسی، ...  بیشتر
تحلیل کهن‌‌الگویی آرمان‌شهرگرایی و سیر الگوواره‌‌های ادبیات آرمان‌شهری در ادب کلاسیک ایران
تحلیل کهن‌‌الگویی آرمان‌شهرگرایی و سیر الگوواره‌‌های ادبیات آرمان‌شهری در ادب کلاسیک ایران

فرزاد قائمی

دوره 5، شماره 1 ، خرداد 1395، ، صفحه 131-150

https://doi.org/10.22059/jlcr.2016.59114

چکیده
  ادبیات آرمان‌شهری از حیث محتوا، دربرگیرندۀ آرزوی تحقق جهانی با شرایط بهتر و آرمانی (آرمان‌شهر) یا حاوی تصور جهانی مطلوب و در عین حال انتزاعی (ناکجا‌‌آباد) است. این نوعِ ادبی، بر مبنای انگیزۀ اصلی واحدی ...  بیشتر
شخصیت‌‌های گروتسکی در تذکرۀ یخچالیه
شخصیت‌‌های گروتسکی در تذکرۀ یخچالیه

غلامحسین شریفی‌ِولدانی؛ نجمه زارع بنادکوکی

دوره 6، شماره 2 ، دی 1396، ، صفحه 131-148

https://doi.org/10.22059/jlcr.2017.65529

چکیده
  تذکرۀ یخچالیه نوشتۀ میرزا محمدعلی مذهّبِ‌اصفهانی متخلص به فرهنگ (در جوانی) و بهار (در پیری)، جزو نقیضه‌‌های مفصل ادب فارسی است که به شیوۀ تذکرۀ آتشکده از آذر بیگدلی نوشته شده‌است. میرزا مذهّب در اثرش ...  بیشتر
نقد روان‌کاوانۀ سوگ‌‌نامه‌های خاقانی شروانی
نقد روان‌کاوانۀ سوگ‌‌نامه‌های خاقانی شروانی

شیرزاد طایفی؛ آنیتا خالقی

دوره 3، شماره 2 ، اسفند 1393، ، صفحه 133-149

https://doi.org/10.22059/jlcr.2015.54200

چکیده
  روان‌کاوی و ادبیّات، رابطه‌‌ای دوسویه دارند. ادبیّات سبب تلطیف روان می‌‌شود و روان‌کاوی به کالبدشکافی آن می‌‌پردازد. آنچه امروزه روان‌کاوان مطرح می‌‌کنند، در ادبیّات گذشته حضور داشته است و اکنون ...  بیشتر
وزن دوری چیست؟
وزن دوری چیست؟

وحید عیدگاه طرقبه

دوره 7، شماره 2 ، آبان 1397، ، صفحه 135-152

https://doi.org/10.22059/jlcr.2018.68454

چکیده
  مقالۀ حاضر کوششی برای به دست‌ دادن توصیفی استوار از گونه‌ای از وزن‌های فارسی به نام «وزن دوری» است. وزن‌پژوهان وزن دوری را بر پایۀ کاربرد آن، و نه ساختار عروضی تعریف کرده‌اند. از همین ‌روی، از ...  بیشتر
مطالعۀ تطبیقی شعر غالب دهلوی و اقبال لاهوری
مطالعۀ تطبیقی شعر غالب دهلوی و اقبال لاهوری

شکیله رفیق جام؛ مصطفی موسوی

دوره 8، شماره 2 ، بهمن 1398، ، صفحه 135-153

https://doi.org/10.22059/jlcr.2020.74942

چکیده
  غالب دهلوی و اقبال لاهوری دو شاعر برجستۀ شبه‌قارۀ هند در قرن‌های نوزده و بیست میلادی هستند که دغدغه‌های اجتماعی و سیاسی جامعۀ زمان خویش را در آثار خود منعکس کرده‌اند. آنان در دو زبان فارسی و اردو قاعده ...  بیشتر
نمادپردازی و تصویرسازی با واژة کودک در ادبیات کلاسیک
نمادپردازی و تصویرسازی با واژة کودک در ادبیات کلاسیک

ابراهیم ظاهری عبدوند؛ جمال الدین مرتضوی؛ اسماعیل صادقی

دوره 4، شماره 1 ، خرداد 1394، ، صفحه 139-157

https://doi.org/10.22059/jlcr.2015.56707

چکیده
  شاعران در آثار تعلیمی و عرفانی، برای بیان آموزه­های مورد نظر خود، از صور هنری گوناگونی مانند تمثیل و نماد استفاده می­کنند. هدف از نگارش این مقاله نیز بررسی تصاویر هنری و  به­ویژه نمادهای ساخته ...  بیشتر
نشانه‌شناسی عناصر روایی در روایت‌های عرفانی
نشانه‌شناسی عناصر روایی در روایت‌های عرفانی

هادی دهقانی یزدلی؛ فاطمه ادراکی

دوره 8، شماره 1 ، اردیبهشت 1398، ، صفحه 139-158

https://doi.org/10.22059/jlcr.2019.71472

چکیده
  نشانه‌شناسی به گونه‌ای نظام‌مند به بررسی، تحلیل، تفسیر و فهم نشانه‌های متن می‌پردازد. یکی از مشخصه‌های بنیادین روایت‌های عرفانی، رمزپردازی است. در این نوشتار برای رمزگشایی و تفسیر روایت‌ها، دریافت ...  بیشتر
تحلیل روان‌شناختی «نیاز به تفریح» در داستان‌های برگزیدۀ کودکان بر اساس نظریۀ انتخاب ویلیام گلاسر
تحلیل روان‌شناختی «نیاز به تفریح» در داستان‌های برگزیدۀ کودکان بر اساس نظریۀ انتخاب ویلیام گلاسر

ناصر نیکوبخت؛ جواد دهقانیان؛ سمیه رضایی

دوره 9، شماره 2 ، شهریور 1399، ، صفحه 149-168

https://doi.org/10.22059/jlcr.2020.274836.1486

چکیده
  تفریح و بازی یکی از مشخصات جدایی‌ناپذیر دوران کودکی است، تا آنجا که می‌توان گفت دوران کودکی به بازی‌های مربوط به آن پیوند خورده‌است. نه‌تنها کودک، بلکه بزرگسالان نیز به تفریح و شادی نیاز دارند؛ چنان‌که ...  بیشتر
معماری سازه‌های زبانی در نثر دیباچۀ متون کهن (نگاه زبان‌شناختی به دیباچۀ چند متن کهن فارسی)
معماری سازه‌های زبانی در نثر دیباچۀ متون کهن (نگاه زبان‌شناختی به دیباچۀ چند متن کهن فارسی)

یدالله نصراللهی؛ فرشته آهیخته

دوره 10، شماره 1 ، خرداد 1400، ، صفحه 155-177

https://doi.org/10.22059/jlcr.2021.301584.1457

چکیده
  در قرن بیستم، مکاتب و نحله‌های ادبی و زبانی نوینی ظهور کرد و از شراره‌های مهم آن می‌توان به نظریه‌های ادبی فرمالیسم و ساختگرایی اشاره کرد که نظرگاه خود را بر جنبه‌های صوری متن، عناصر زبانی و سازه‌های ...  بیشتر
بررسی تطبیقی درون‌مایه‌های آثار نمایشی عشقی، ایرج و عارف
بررسی تطبیقی درون‌مایه‌های آثار نمایشی عشقی، ایرج و عارف

علی محمد مؤذنی؛ تیمور مالمیر؛ معصومه عبادی

دوره 9، شماره 4 ، بهمن 1399، ، صفحه 159-182

https://doi.org/10.22059/jlcr.2019.288198.1330

چکیده
  مضامین نوگرایی عصر مشروطه در آثار بیشتر شاعران و نویسندگان این دوره دیده ‌می‌شود. منشاء این محتواهای ادبی متأثر از عوامل بیداری ملت بودند و موجد آثار مهم این عصر شدند. تعمق در برخی از این آثار، نگرش خاص ...  بیشتر
تحلیل مکانیسم روان رنجورانۀ مهرطلبی در داستان های مثنوی بر اساس نظریّۀ کارن هورنای
تحلیل مکانیسم روان رنجورانۀ مهرطلبی در داستان های مثنوی بر اساس نظریّۀ کارن هورنای

شهرام محمودی؛ ابراهیم دانش؛ فرامرز جلالت

دوره 10، شماره 2 ، شهریور 1400، ، صفحه 185-209

https://doi.org/10.22059/jlcr.2021.313817.1582

چکیده
  انسان­ها در طول حیات خود با مشکلات فراوانی روبرو می­شوند که این مشکلات به شیوه­های گوناگون زندگی و شخصیّت آن­ها را تحت تأثیر قرار می­دهد. برخی از مشکلات اساسی و تأثیرگذار دوران کودکی از قبیل ...  بیشتر
پیشگویی در منظومه‌های پهلوانی پس از شاهنامه
پیشگویی در منظومه‌های پهلوانی پس از شاهنامه

مرتضی مقصودی نژاد؛ مجید حاجی زاده؛ مریم غلامرضابیگی

دوره 10، شماره 3 ، آذر 1400، ، صفحه 189-214

https://doi.org/10.22059/jlcr.2021.314692.1598

چکیده
  پیشگویی یکی از عناصر مهم و اثرگذار در فرایند شکل‌گیری داستان‌های حماسی و ملی است که در منظومه‌های حماسی ملی ایران، اعم از شاهنامه و حماسه‌های منظوم پس از آن، نمودِ فراوان دارد. در نوشتار حاضر، دربارۀ ...  بیشتر