نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

• سید محمود رضا غیبی

استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرند، ایران.

چکیده

کنایه، به‌عنوان یکی از مباحث علم بیان از آغاز تاکنون، همواره بحث‌انگیز بوده است و هیچ‌گاه در این مورد، تعریف واحدی که جوهره این فن بلاغی/ زبانی را به‌درستی تبیین کند، ارائه نشده است. در کتب و مقالات بلاغی، تعاریف متفاوتی با مثال‌های گوناگون آمده است؛ اما همیشه برای آن‌هایی که به این حوزه پرداخته‌اند، نقطه‌ضعفی وجود داشته است و کسانی که به تحقیق تازه‌ای دست‌زده‌اند به آن نقطة ضعف اشاره‌کرده‌اند. در این پژوهش، سعی شده است با رویکردی آسیب شناسانه، به لغزشگاه‌های کنایه، تعاریف کنایه و نقاط ضعف آن‌ها، روش‌های کنایه پژوهی و موارد غفلت پژوهشگران، پرداخته شود و مواردی از آسیب‌های کنایه پژوهی، موردبحث و بررسی قرار گیرد. روش تحقیق در این پژوهش، به‌صورت توصیفی و تحلیلی است. جامعه آماری این پژوهش، شامل چندین کتاب بلاغی است که پس از مطالعة دقیق تعاریف و توضیحات و بررسی نمونه‌های موجود در این منابع، موردبحث و مقایسة تطبیقی قرار گرفتند و مهم‌ترین موارد اشتراک و اختلاف آن‌ها بررسی گردید. تحلیل نمونه‌ها تا حد زیادی اشتراکات و اختلافات آن‌ها را روشن ساخت و مهم‌ترین نتایج این بررسی در بخش نتایج ارائه گردید. پس از بررسی منابع مختلف بلاغی و زبانی و بحث در مورد نمونه‌های موجود، مهم‌ترین نقاط ضعف در آسیب‌شناسی کنایه عبارت بودند از عدم توجه به زبان روزمره، عدم توجه به متن، بی‌توجهی به مسائل گویشی و اجتماعی و.... در این پژوهش مشخص شد یکی از لغزشگاه‌های شرح متون ادبی کهن، معانی ترکیبات کنایی است. منتقدان و شارحان، زبان روزمره را دارای استعاره و کنایه و مجاز ندانسته‌اند و همیشه سعی کرده‌اند تمام مثال‌های بلاغت را از متون ادبی استخراج کنند؛ درحالی‌که مردم عوام و کوچه و بازار از این شگرد بیشتر استفاده می‌کنند. در پایان مقاله نیز پیشنهاد‌هایی نیز در این موارد ارائه شد.

کلیدواژه‌ها

• کنایه
• علوم بلاغی
• آرایة ادبی
• نقد ادبی
• آسیب‌شناسی

عنوان مقاله [English]

A Pathological Approach to Irony Studies in Persian Literature

نویسنده [English]

• Seyyed Mahmoud Reza Gheibi

Professor assistant of Persian language and literature, Islamic azad university ,marand branch

چکیده [English]

Irony as one of the discussions in rhetorical sciences has been disputable since the beginning until now and there has been no single definition which could have explained the essence of this rhetorical/linguistic technique in a correct way. One of the most controversial and frequent literary topics is the topic of irony, one of the subsets of rhetoric. Understanding the meanings of combinations and words in Persian literary texts is in the category of understanding the ironic and secondary meanings of those combinations. In books and articles on rhetoric, different definitions with different examples have appeared. However, for the researchers in this field, there has been an Achilles heel, and those who have started a new research, put their hands on that weak point. The present study tries to have a pathological approach to landslides of irony, the definitions of irony and their weak points, the methods of studies on irony, and the neglected point’s by the researchers. In addition, and the cases on the pathology of irony studies have been discussed. The research method in this study is descriptive and analytical. The statistical population of this research includes several rhetorical books, which were discussed and compared after a detailed study of the definitions and explanations and examples in these sources, and the most important points of commonality and difference between them were examined. After examining different rhetorical and linguistic sources and discussing about the existing samples, it was found that the most important weak points in the pathology of irony included neglecting some issues such as ordinary speech, text, and dialectical and social matters, etc. Critics and commentators have not considered everyday language to have metaphors and allusions and have always tried to extract all examples of rhetoric from literary texts; In the existing rhetorical books, various definitions of irony have been presented, these definitions are to the extent that sometimes they overlap and include, sometimes they are contradictory .Suggestions were offered for these cases.

کلیدواژه‌ها [English]

• Figure of speech
• Irony
• Literary Criticism
• Pathology
• Rhetorical Sciences