علی محمد موذنی؛ رسول جعفریان؛ طاهره سادات حسینی موحد
چکیده
جمال ادبی و اعجاز هنری قرآن کریم همواره یکی از عوامل اصلی جذب مخاطب بودهاست. اقتباس یکی از شیوههای بلاغی است که میتواند با اعتبار، ضمانت، وجاهت، غنا و مقبولیت بخشیدن به متن، موجب جلب بیشتر مخاطبان ...
بیشتر
جمال ادبی و اعجاز هنری قرآن کریم همواره یکی از عوامل اصلی جذب مخاطب بودهاست. اقتباس یکی از شیوههای بلاغی است که میتواند با اعتبار، ضمانت، وجاهت، غنا و مقبولیت بخشیدن به متن، موجب جلب بیشتر مخاطبان و سرانجام، اقناع آنان گردد. تفسیر خزائنالأنوار و معادنالأخبار از تفاسیر ادبی ـ عرفانی دورۀ صفویه است که در سالهای اخیر مورد تحقیق، تصحیح و چاپ قرار گرفتهاست و آن را در قرن دوازدهم هجری قمری، عالم، محدث و مفسر ادیب دورۀ صفویه، «میرمحمد رضا بن محمد مؤمن خاتونآبادی» آن را نوشتهاست. از ویژگیهای منحصربهفرد این تفسیر، مقدمۀ چهاردهخزانهای آن است. در واقع، خزائن مزبور پیشنیازها و علوم مورد نیاز مفسران قرآن کریم را تبیین میکند. مؤلف در خزانۀ سوم، بهتفصیل به شرح صنایع بدیع لفظی و معنوی، بیان و آنگاه به تشریح علوم قرآنی پرداختهاست و از این منظر، نمونۀ اعلایی از مقدمهنویسی را برای اهل فن رقم زدهاست. پژوهش حاضر به کمک روش مطالعات کتابخانهای و به شیوههای توصیف، تحلیل و مقایسه، استفادۀ هنرمندانه خاتونآبادی از هنرسازۀ اقتباس در دیباچۀ اثرش را از دو منظر کمّی و کیفی بررسی کردهاست و نشان داده که وی با بهرهگیری از اقتباسات (کامل، ناقص و منقطع) و استفادۀ هنری از آهنگ، اصوات، تکرار و خاصیت القاگری آنها و با بهکارگیری سایر صنایع بدیع لفظی و معنوی، همچون تلمیح، جناس و مراعات نظیر در کنار اقتباسات قرآنی، جلوهای بدیع و تأثیرگذار از اقتباس را به نمایش گذاشتهاست.
