پژوهش‌نامه نقد ادبی و بلاغت

شعر اخوان ثالث، به خلاف تظاهرات فراوان یأس و نومیدی و نیز با وجود اظهار امکان عبث بودگی، اغلب، خبر از گونه ای کنشگری، آفرینندگی، پویایی و التزام شور زندگی می دهد. این ویژگی در شعر اخوان، ... بیشتر شعر اخوان ثالث، به خلاف تظاهرات فراوان یأس و نومیدی و نیز با وجود اظهار امکان عبث بودگی، اغلب، خبر از گونه ای کنشگری، آفرینندگی، پویایی و التزام شور زندگی می دهد. این ویژگی در شعر اخوان، به سبب جانمایه های فلسفیِ مدرن و معانی بلند و ژرفی است که آن را درخورِ تحلیل هایی فراتر از مرز معمول می کند. یکی از بارزترین این معانی، نگرهی «اخلاق سَروَری» در بستر «بینشی تراژیک» در مواجهه ی او با درد و رنج اجتماعی- فلسفی است که مسأله ی اصلی این مقاله است. به نظر می رسد پس از آرمان های ملّی گرایانه، که پیش زمینه ی آرمان های فلسفی و هستی شناسانه ی اخوان است، آشنایی وی با اندیشه‌های جریان‌ساز عصر مدرن اروپا، از جمله، اندیشه های فلسفی فریدریش نیچه، فیلسوف بنام آلمانی، در انتخاب این بینش و نگرهی اخلاقی بی تأثیر نبوده است. امکان این تأثیر، ما را بر آن داشت تا در تحلیل آن، گرایش های اخلاق سروری را در اندیشه ی شعری اخوان ثالث، در رهیافت «بینش تراژیک» نیچه ای نقد و واکاوی کنیم. این واکاوی نشان می دهد که اندیشه ی شعری اخوان در این مقوله، بازتاب شیوه هایی از رهیافت «بینش تراژیک» نیچه ای، همچون: ارادهی قدرت، مرگ خدا، مِهر سرنوشت، گذار نیهیلیستی، نخبهگرایی، دگردیسی جان و چندی دیگر است که راه آفرینش ابرانسان و پذیرش خرسندانه ی تمامیت زندگی یا تصدیق همه جانبه ی زندگی است. حاصل این پژوهش، نشان می دهد که شعر اخوان در نگرشی کلی، نمود نوعی بینش تراژیک است که با ویرانگری بینش تئوریک و متافیزیک، به ستایش و پاسداشت زندگیِ زمینی و سفارش به پیوستگی و پویایی جریان رود زندگی، توجیه زیبایی شناسانه ی هستی، نخبه گرایی و نقد نگرههای اخلاق تراژیک می پردازد و بدین گونه پایگاه خود را در ساحتی بس فراتر از نقدهای متناسب با نظام های اخلاقی معمول و تئوریک بنا مینهد. روش تحقیق، کیفی و رویکرد ناظر بر تحلیل‌ها، رویکرد نقد فلسفی از گونه‌ی فلسفه‌ی غیرمفهومی است؛ گاهی هم تحلیل ها با رویکردی توصیفی و با تکیه بر گزاره‌های شاعرانه‌ی آن دو صورت می پذیرد.

پژوهش‌نامه نقد ادبی و بلاغت

مقالات آماده انتشار

شماره جاری

دوره 13 (1403)

دوره 12 (1402)

دوره 11 (1401)

دوره 10 (1400)

دوره 9 (1399)

دوره 8 (1398)

دوره 7 (1397)

دوره 6 (1396)

دوره 5 (1395)

دوره 4 (1394)

دوره 3 (1393)

دوره 2 (1392)

دوره 1 (1391)

کلیدواژه‌ها = نگره‌های اخلاق

نقد نگره ی اخلاق سَروَری در بینش تراژیک اخوان ثالث

چکیده