Journal of Literary Criticism and Rhetoric

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 استاد تمام دانشگاه اراک

2 استاد دانشگاه اراک

3 دبیر آموزش و پرورش

10.22059/jlcr.2025.384921.2032

چکیده

حدیقه الحقیقه سنایی و مثنوی های عطار از آثار منظوم عرفانی به شمار میروند. . حکیم سنایی و شیخ عطار،این دو شاعر بزرگ عرفان ، از قصه و حکایات تمثیلی در جهت پیشبرد اهداف خود از جمله تعلیم اخلاق و حکمت و نزدیک کردن اذهان مخاطبان به مقاصد عارفانه خویش بسیار بهره برده اند .

پژوهش حاضر، از میان عناصر داستان، به بررسی و مقایسه شخصیت پردازی با تأکید بر حکایات مشترک حدیقه سنایی و مثنوی های عطار میپردازد ومیکوشد وجوه اشتراک و افتراق حکایات مشترک را در زمینه

شیوه های شخصیت پردازی این دوشاعر بیابد.

این پژوهش بر اساس مطالعات کتابخانه ای و به شیوه توصیفی – تحلیلی انجام شده است

نتایج به دست آمده از این پژوهش نشان میدهد ، تعداد حکایات مشترک اندک است .

شخصیت های اصلی و شخصیت های فرعی بیش از دو نفر و گاه یک نفر نیست و شخصیت ها بر اساس نقشی که بر عهده دارند اغلب نوعی ( تیپیک)، ساده و به دور از هرگونه پیچیدگی هستند . هردو شاعر از شیوه های مختلف شخصیت پردازی استفاده کرده اند اما عطار بیش از سنایی از کنش رفتاری ، گفتاری و تک گویی درونی بهره برده است .ایستایی وجه مشترک اشخاص داستانی حدیقه و مثنوی های عطار است مگر در چند حکایت

ایستایی وجه مشترک اشخاص داستانی حدیقه و مثنوی های عطار است مگر در چند حکایت معدود که در جدولی جداگانه ارایه شده است .

کلید واژه ها: شخصیت و شیوه های شخصیت پردازی، حکایات مشترک، حدیقه ، مثنوی های عطار

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Reviewing and comparing character and characterization(emphasizing the common anecdotes of Sannai’s Hadigah، Attar’s Masnavi

نویسندگان [English]

  • Jalil Moshayedi 1
  • Mohsen Zolfaghary 1
  • Hasan Heidari 2
  • Ameneh Niknian 3

1 pr0fessor

2 Professor at Arak University

3 Education department

چکیده [English]

Sanai’s Hadiqah al-Haqiqah and Attar’s Masnavi are among the works of mystical poetry.

These two great mystic poets have used many allegories to explain the high mystical concepts

And cultural and moral points. Allegory includes anecdotes and stories and is one of the most effective types of training. The present research examines and compares the character and

Characterization amang the elements of the story with an emphasis on the common stories of Hadiqeh Sanai and Masnavi Attar and tries to find the common features and differences of the

Common stories in the context of the characterization methods of these two poets. this research was done in an analytical-descriptive manner and based on library sources.

Sanai and Attar have used anecdotes as a tool to advance their goals.the short

Anecdotes of Sanna’i، which basically emphasize and confirm the previous content ، often have

a religious and educational aspect، and Attar’sMasnavis have more of a mystical aspect. the results of this study illustate that due to the diversity of the characters in mmost anecof td,y dhv in under,stand to hgui jk and sanai if hadigh ti ty ipdf fadvi g

The results of this study illustrate that due to the diversity of characters in most anecdotes, the number of main characters and sometimes sub-characters is not more than two and sometimes one. Characters are often typical, simple, and beyond complicated based on the role they play. In addition to typical characters, people with special names also play roles. Both poets have used different methods of characterization, but Attar has used behavior, speech and inner monologue more than Sanai. Stagnation is a common feature of fictional characters in Sanai's Hadigah and Masnavi, except in a few anecdotes presented in a separate table.

Keywords: Character and Characterization Methods; Common Anecdotes; Hadigah; Attar's Masnavi.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Character and Characterization Methods
  • Common Anecdotes
  • Hadigah
  • Attar'
  • s Masnavi
  • elements
  • anecdotes
منابع
اخوت، احمد (1371). دستور زبان فارسی. چاپ اول. اصفهان: فردا.
بل، اسکات جیمز (1394). طرح و ساختار رمان. ترجمۀ محسن سلیمانی. چاپ اول. تهران: سورۀ مهر.
براهنی، رضا (1368). قصه‌نویسی. چاپ چهارم. تهران: البرز.
بیشاب، لئونارد (1383). درس‌هایی دربارۀ داستان‌نویسی. ترجمۀ محسن سلیمانی. چاپ سوم. تهران: سورۀ مهر.
پورنامداریان، تقی و بامشکی، سمیرا (1388). مقایسۀ داستان‌های مشترک مثنوی و منطق‌الطیر با رویکرد روایت‌شناسی ساختگرا. جستارهای ادبی، دورۀ چهل‌ودوم، شمارۀ 2، صص 1-26. https://doi.org/10.22067/jls.v42i2.4180
توبایس، رونالد بی. (1398). بیست کهن‌الگوی پیرنگ و طرز ساخت آن‌ها. ترجمۀ ابراهیم راه‌نشین. چاپ چهارم. تهران: ساقی.
حنیف، محمد (1399). عناصر داستانی و نمایش در میراث ادبیات فارسی. چاپ اول. تهران: علمی و فرهنگی.
داد، سیما (1385). فرهنگ اصطلاحات ادبی. چاپ سوم. تهران: مروارید.
دقیقیان، شیرین‌دخت (1371). منشأ شخصیت در ادبیات داستانی. چاپ اول. تهران: بی‌جا.
رضایی، عربعلی (1382). واژگان توصیفی ادبیات. چاپ اول. تهران: فرهنگ معاصر.
رضوانیان، قدسیه (1389). ساختار داستانی حکایت‌های عرفانی. چاپ اول. تهران: سخن.
سنایی، ابوالمجد مجدود ابن آدم (1394). حدیقة الحقیقة. تصحیح محمدتقی مدرس رضوی. چاپ هشتم. تهران: دانشگاه تهران.
صارمی، مریم (1396). کارکردشناسی شخصیت‌های الهی‌نامه و مصیبت‌نامۀ عطار. به راهنمایی دکتر محمدرضا حسنی جلیلیان. دانشگاه لرستان.
صیادکوه، اکبر و اخلاق، مانا (1387). عنصر شخصیت در حکایت‌های حدیقۀ سنایی. دوفصلنامۀ پژوهش‌های ادب عرفانی (گوهر گویا)، دورۀ دوم، شمارۀ 2، 135-154.
عبیدی‌نیا، محمد امیر و دلائی میلان، علی (1389). شخصیت و شخصیت‌پردازی. پژوهش‌های ادب عرفانی (گوهر گویا)، سال ششم، شمارۀ 22، صص 195-216.
عطار، فریدالدین (1374). منطق‌الطیر. به اهتمام و تصحیح سید صادق گوهرین. چاپ یازدهم. تهران: علمی‌وفرهنگی.
ـــــــــــ (1392). اسرارنامه. تصحیح محمدرضا شفیعی کدکنی. چاپ پنجم. تهران: سخن.
ـــــــــــ (1388). مصیبت‌نامه. تصحیح محمدرضا شفیعی کدکنی. چاپ ششم. تهران: سخن.
ـــــــــــ (1387). الهی‌نامه. تصحیح محمدرضا شفیعی کدکنی. چاپ ششم. تهران: سخن.
عفراوی، لیلا (1390). شخصیت‌پردازی در مثنوی‌های عطار نیشابوری. به راهنمایی دکتر پارسا یعقوبی جنبه‌سرایی. دانشگاه کردستان.
فرخ‌نیا، مهین‌دخت (1391). ساختار داستانی حکایت‌ها در حدیقۀ سنایی. فصلنامۀ علمی پژوهشی کاوشنامه، سال یازدهم، شمارۀ 21، صص 39-60.
کادن، جان آنتونی (1387). فرهنگ توصیفی ادبیات و نقد. ترجمۀ کاظم فیروزمند. چاپ اول. تهران: شایگان.
مستور، مصطفی (1386). مبانی داستان کوتاه. چاپ سوم. تهران: مرکز.
میرصادقی، جمال (1397). فرهنگ داستان‌نویسی، شیوۀ روایت تشریحی داستان‌نویسی. چاپ اول. تهران: فرهنگ معاصر.
میرصادقی، جمال (1394). عناصر داستان. چاپ نهم. تهران: سخن.
یونسی، ابراهیم (1399). هنر داستان‌نویسی. چاپ شانزدهم. تهران: نگاه.