نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

• علا السید ¹
• علی اصغر قهرمانی مقبل ²
• سیدمهدی طباطبائی ³

¹ گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

² گروه زبان و ادبیات عربی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

³ عضو هیئت علمی گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

چکیده

وزن یا موسیقی بیرونی به‌عنوان عنصر اساسی در شعر، نقشی تعیین‌کننده در برانگیختن احساسات و انتقال مفاهیم ایفا می‌کند. اهمیت آن ‌تنها در ایجاد جذابیت هنری نیست، بلکه در ایجاد هماهنگی و انسجام بین ابیات یک منظومۀ شعری است. ملمَّع، یکی از انواع شعر فارسی است که در آن از دو یا چند زبان، و غالباً فارسی و عربی، به‌صورت متداخل استفاده می‌شود و این ویژگی آن را از سایر انواع شعر متمایز می‌کند. این نوع شعر در دوره‌های مختلف ادبیات فارسی به کار رفته و در قرن‌های 6، 7 و 8 هجری، با آثار شاعرانی چون مولوی و سعدی رونق پیدا کرده است. این مقاله به بررسی عروض (موسیقی بیرونی) و اوزان به کاررفته در ملمَّعات می‌پردازد و هدف آن شناسایی و دسته‌بندی اوزان این نوع اشعار است و با توجه به این‌که هر زبانی ویژگی‌های عروضی خاص خود را دارد به دنبال پاسخ دادن به این پرسش است که یک شاعر در شعر ملمع چگونه از قواعد عروضی بهره برده است تا در شعر دو زبانۀ خود توفیق یابد. این پژوهش به عنوان یک مطالعه توصیفی- تحلیلی و آماری طراحی شده است. در این روش، ابتدا داده‌های مربوط به اشعار ملمَّع و اوزان آن‌ها جمع‌آوری گردید. سپس این داده‌ها به تحلیل و بررسی‌های آماری پرداخته شد تا الگوهای موجود در عروض ملمَّعات شناسایی شود. نتایج مقاله نشان می‌دهد که ملمَّعات از لحاظ قواعد عروضی غالباً تابع عروض فارسی‌ هستند و همچنین می‌توان ملمَّعات را بر اساس اوزان به سه دسته اصلی تقسیم کرد: ملمَّعاتِ سروده شده بر اوازن فارسی، ملمَّعاتی که بر اوازن مشترک بین فارسی و عربی سروده شده است و ملمَّعاتی که بخش عربی آن بر وزن عربی و بخش فارسی آن بر وزن فارسی آمده است. این دسته‌بندی به طور عمده بر اساس زبان مبنای وزن‌ها، یعنی فارسی یا عربی، صورت گرفته است.

کلیدواژه‌ها

• عروض فارسی
• عروض عربی
• وزن شعر
• ملمَّعات
• شعر فارسی

عنوان مقاله [English]

Features and classification of Molamma't Meters from Prosody perspective (with Emphasis on Molamma't Sixth, Seventh, and eighth century)

نویسندگان [English]

• Oula Alsaid ¹
• Aliasghar Ghahramani Moghbel ²
• seyedmehdi tabataabei ³

¹ Persian Language & Literature, Faculty of Literature & Human Sciences, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran.

² Department of Arabic Language & Literature, Faculty of Literature & Human Sciences, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran.

³ Faculty Member Department of Persian Language and Literature, Faculty of Associate Professor, Department of Persian Language & Literature, Faculty of Literature & Human Sciences, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran.

چکیده [English]

Meters or external music as a basic element in poetry plays a decisive role in evoking emotions and conveying concepts. Its importance is not only in the artistic appeal but also in creating harmony and coherence between the verses of a poem. Molamma't poetry is one of the types of Persian poetry in which different languages, usually Persian and Arabic, are used in an overlapping manner, and this feature distinguishes it from other types of poetry. This type of poetry has flourished mainly in different periods of Persian literature, especially In the sixth, seventh and eighth centuries of Hijri, and with the works of poets such as Molavi and Saadi. This type of poetry is a product of the cultural interaction of two languages and the literary creativity of poets due to the combination of languages and Meters. This article examines the prosody (external music) and the Meters of the Molamma't poems, and its purpose is to identify and categorize the Meters of this type of poems.Considering that each language has its own prosodic features, it seeks to answer the question of how a poet in a bilingual poem utilizes prosodic rules to succeed in their dual-language poetry. This research is designed as a descriptive-analytical and statistical study. In this method, first the data related to the poems and their Meters were collected. Then these data were analyzed and analyzed statistically to identify the patterns in the external music or the prosody of Molamma't.The results of the article show that in terms of prosody rules and Poetic license, the affixes are often subject to Persian prosody, and the Meters of the affixes can be divided into three main categories and four subcategories; The main categories are: Molamma't that has a Persian Meters, Molamma't that has a joint Meters between Persian and Arabic, Molamma't whose Arabic part has an Arabic Meters and its Persian part has a Persian Meters. This classification is mainly based on the language of the Meters, i.e. Persian or Arabic.

کلیدواژه‌ها [English]

• Persian Prosody، Arabic Prosody، Meter poetry ، Molamma'
• t,، Persian poetry