نوع مقاله : علمی-پژوهشی
نویسندگان
1 دانشیار پژوهشگاه علوم انسانی
2 کارشناسی ارشد ایران¬شناسی دانشگاه شهید بهشتی، تهران
چکیده
فتوت واژهای عربی و در زبان فارسی به معنی جوانمردی است و فتی از نظر لغوی «جوان» است و به معنی کسی است که به کمال فطرت و آنچه کمال اوست رسیده باشد. با توجه به شواهد موجود و مقایسۀ فتوت در آیین مهر با فتوت پس از اسلام به نظر میرسد آیین جوانمردی پیش از اسلام نیز در ایران رایج بوده است. نوشیدن جام آب و نمک شبیه به مراسم مهرورزان است که در مراسمی آیینی، تازهواردان با نوشیدن جام شراب و خوردن نان، «مهر دین» محسوب میشدند. همچنین مهریان یکدیگر را «یار» و استاد خود را «مِهیار» مینامیدند. عیاران نیز رئیس خود را «سرهنگ» مینامیدند و پیشوند «ـ سر» که به معنی بزرگ و مهتر است، یادآور مهیار مهریان است. ضمن اینکه «عیار» همان یار است و بدین ترتیب ارتباط میان آنها آشکارتر میشود. یار در زمان ساسانیان لقبی درباری تشریفاتی بود که به دوستان و یاوران شاه اطلاق میشد.
ویژگیها و منش اسواران ساسانی، یعنی صفات شجاعت، پهلوانی، ازخودگذشتگی و پایبندی به اصول اخلاقی و ...، یادآور ویژگیهای پهلوانی و عیاری است. آنها از محافظان و حامیان پادشاه بوده، کمر خدمت به بندگی او بسته بودند و خدمتگزاریشان با کمربندی که بر میان بسته بودند، مشخص میشد. این کمربند هم حمایل است و هم تعهد و خدمتگزاری را نشان میدهد.
بعد از اسلام، فتوت و عیاری به دو گروه جداگانه تقسیم میشود: سلحشوری و جنگجویی را در عیاران، و صفات پارسایی و نیککرداری را در فتیان مییابیم. در کلّ میتوان گفت جوانمردی این گروهها بعد از اسلام به صورت صفاتی با معانی پارسایی، سخاوت، ایثار و شجاعت در میآید که البته هر دو گروه یعنی عیاران از اصول اخلاقی و فتیان از جنگاوری و سلحشوری بهره داشتند.
کلیدواژهها
عنوان مقاله [English]
The Reflect of Mehr Creed in Futuwwat School
نویسندگان [English]
- Soheila Saremi 1
- Akram Nouri 2
1 Faculty Member of Institute for Humanities and Cultural Studies
2 M.S Degree in Iranology Shahid Beheshti University - Tehran
چکیده [English]
Futuwwa is an Arabic word meaning ‘javanmard’ in Persian and ‘fata’ is literally a young man. From its meaning we envisage him as a person who has reached to the apogee of him life or the perfection in his life. According to the available evidences and in comparison to Mihr creed, it is considered that chivalry was prevalent in the pre- Islamic Iran. Drinking a cup of saltwater is similar to Mithra’s ceremony in which newcomers were considered a “newly converted” to Mithra by drinking a glass of wine and eating bread.
Likewise, Mithraian called each other “Yaar” and their master “Mehyar”. Also, Ayyaran called their master “Sarhang” and the prefix ‘-sar’ meaning senior and great, remind us of “Mehyar”. Note that “Ayyar” is the popular “Yar” hence their relation becomes clearer. In Sassanid era, “Yar” was a ceremonial title given to king’s friends and helpers.
The characteristics of Sassanid “Assvar” namely braveness, athletic, devotion and being bound to morality remind us of “Ayyari” and athletic traits. They were protectors of the king who were determined to do so, and their belt would present their serving the king. This belt was not only a piece of clothing, but also a sign of commitment.
After Islam, “Futuwwat” and “Ayyari” divided to two distinct groups: chivalry and militancy is found in “Ayyaran” and piousness and modesty in Fetyan. Generally speaking, we can claim that chivalry of this group changed to characters meaning piousness, generosity, braveness after Islam, which of course, each group “Ayyaran” possessed morality and Fetyan had militancy.
کلیدواژهها [English]
- Mehr creed
- Mithraism
- Futuwwat
- Fata and futuwwatnameh