نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

• شیرزاد طایفی ¹
• آنیتا خالقی ²

¹ دانشیار زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه علّامۀ طباطبائی

² دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه ارومیه

چکیده

روان‌کاوی و ادبیّات، رابطه‌‌ای دوسویه دارند. ادبیّات سبب تلطیف روان می‌‌شود و روان‌کاوی به کالبدشکافی آن می‌‌پردازد. آنچه امروزه روان‌کاوان مطرح می‌‌کنند، در ادبیّات گذشته حضور داشته است و اکنون نیز با هویّت یافتن دانش روان‌کاوی، به صورت علمی مطرح می‌‌شود. با بررسی یک اثر هنری از دیدگاه روان‌شناختی، می‌‌توان به نکاتی چون ویژگی‌‌های شخصیّتی هنرمند و بازتاب آنها در خلق اثر پی برد. در این نوشتار ـ که نتیجۀ بازخوانی انتقادی سوگ‌‌نامه‌‌های خاقانی و تحلیل روان‌کاوانۀ آنهاست ـ با بهره‌‌گیری از روش استقرایی، مفاهیمی چون تصعید و فرافکنی و خودفریبی و خودشیفتگی و حمایت اجتماعی، و همچنین حضور ناخودآگاه فردی و جمعی و سایه و کشمکش‌‌های نهاد و فرامن، بررسی شده است.

کلیدواژه‌ها

• خاقانی شروانی
• نقد روان‌کاوانه
• سوگ‌‌نامه
• مرثیه
• شعر فارسی
• نقد ادبی
• قرن ششم

عنوان مقاله [English]

The Psychoanalytic Criticism of the Khāghāni Shervanie's Jeremiads

نویسندگان [English]

• Shirzad Tayefi ¹
• Anita Khaleghi ²

¹ Associate Professor in Persian Language and Literature, Allameh Tabatabai University

² PhD. Candidate in Persian Language and Literature, University of Urmia

چکیده [English]

There is a bilateral relationship between Psychoanalysis and literature. Literature enlivens the soul and psychoanalysis dissects literature. What psychoanalysts express today has attended in the past literature and is proposed now scientifically after psychoanalysis was identified as a science. By analyzing an art work from the perspective of psychology, it seems being possible to understand artist’s personal characteristics and their reflection in his work(s). In this paper which is the result of critical reading of khāghāni’s jeremiads through a psychological approach, concepts such as sublimation, projection, self- deception, narcissism and social support,  and also the individual and collective unconscious attendance, shadow, the struggles of institution and super-ego have been investigated using an inductive method.

کلیدواژه‌ها [English]

• khāghāni shervāni
• psychoanalytic criticism
• Elegy
• jeremiad
• Persian poem
• Criticism
• Sixth century