واکاوی زیبایی‌شناسی و معناشناسی سبک تکرار در اشعار نازک الملائکه ونیمایوشیج(مطالعه موردی چند قصیده)

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 استاد زبان و ادبیات عربی دانشگاه فردوسی مشهد

2 دانشجوی دوره دکتری زبان و ادبیات عربی دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

شعر امروز می‌کوشد بی‌آنکه محدودیت غلبۀ وزن و قافیه را متحمل شود، امتیازاتی بیش از آنچه این دو عنصر به شعر گذشته می‌بخشند، برای خویش کسب کند؛ بر همین اساس از سازِکارهای مختلفی سود می‌جوید که عمده‌ترینش استفاده از ظرفیت‌های آوایی و معنایی کلام در مسیر تکرار است؛ این پدیدۀ زبانی با کارکرد خاص خود تأثیر بسزایی در غنای اثر هنری و کمک به خلق زیبایی دارد. این جستار با تکیه بر روش توصیفی ـ تحلیلی، جدا از جنبۀ لغوی تکرار، ابعاد فنی و معنایی و اهمیت آن را در چند قصیده از نازک الملائکه و نیما یوشیج مطمح نظر قرار داده و به بررسی و شناسایی محورهای تکرار و انواع این شاخصۀ سبک‌ساز در زبان شعری‌شان پرداخته‌است. هر دو شاعر، این پدیدۀ زبانی را به‌مثابۀ یک ابزار زیبایی‌شناسی، در راستای دو اصل تناسب و هماهنگی و انسجام به کار بسته‌اند که موجب تحرک متن به سوی موسیقی و نهایتاً انتقال معنی شده‌است؛ بنابراین، با موسیقی درونی شعرشان همگراست و اثرگذاری معنا را افزایش می‌دهد؛ همچنان کارکرد اسلوب تکرار در دو محور معنایی و موسیقیایی نمود یافته و در سطوح (واج ـ کلمه ـ عبارت)، در شعر هر دو یافت می‌شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Aesthetice and and Semantics studing of repetition style in the of poems of NAZEKOLMALAEKE and NIMA USHIJ(Case Study Multi-Ode)

نویسندگان [English]

  • s s 1
  • azade g 2
1 f
2 f
چکیده [English]

Without accepting the limits of rhyme and rhythm, today's poetry tries to gain more scores than what these two elements gave poetry before. Accordingly, it benefits a variety of mechanisms, most notably the use of the phonetic and semantic capacities of the word on the path of repetition. This linguistic phenomenon has a great influence, with its special function, on the richness of an artwork and contributes to beauty creation. Based on analytic - descriptive method, the important technical and semantic aspects of repetition have been studied in present essay, regardless to its lexical aspect, in some odes by Nazik al-Malaika and Nimā Yushij and explores the identification of repetition axes and the stylistic properties of their poetic language. Both poets have used this linguistic phenomenon as a means of aesthetics in line with two principles of proportionality and coherence that makes text to move towards music, and ultimately the transference of meaning. Therefore, it converges with the inner music of their poetry and increases the effectiveness of meaning.  The function of repetition style is expressed in two semantic and musical axes, and they are found in both poems at three levels of phoneme, word and phrase.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Poetry
  • Nazik al-Malaika
  • Nimā Yushij
  • Repetition
  • Meaning
  • Music
  • Aesthetics
اسماعیل، عزالدین (1978)، الشعر العربی المعاصر (ظواهره و قضایاه الفنیه)، لبنان، دارالفکر العربی.
ابن‌منظور، محمد بن مکرم (1414)، لسان العرب، المجلد الخامس، الطبعة الثالثه، بیروت، دارالصار.
ابن‌معصوم، علی صدرالدین (1969)، انوار الربیع فی الأنواع البدیع، تحقیق شاکر هادی شکر، المجلد الخامس، الطبعة الاولی، نجف، مطبعة النعمان.
ابومراد، فتحی محمود یوسف (2003)، شعر امل دنقل (دراسه اسلوبیه)، الطبعة الاولی، اردن، عالم الکتب الحدیث.
بدوی، احمد احمد (1996)، اسس النقد فی الادب عند العرب، القاهره، دارالنهضه مصر للطباعة والنشر.
الجاحظ، عمرو بن بحر (1998)، البیان و التبیین، المجلد الاول، الطبعة الاولی، بیروت، دارالکتب العلمیه.
رجایی، نجمه، (1378)، آشنایی با نقد معاصر عربی، چاپ اول، مشهد، دانشگاه فردوسی.
ریچارد، هارلند (1382)، درآمدی بر نظریۀ ادبی؛ از افلاطون تا بارت، ترجمۀ علی معصومی و شاپور جورکش، چاپ اول، تهران، چشمه.
ریچاردز، آی.ا. (1372)، اصول نقد ادبی، ترجمۀ سعید حمیدیان، چاپ اول، تهران، علمی.
سلدن، رامان و پیتر ویدوسون (1380)، راهنمای نظریۀ ادبی معاصر، ترجمۀ عباس مخبر، تهران، آگاه.
سلوم، تامر (1983)، نظریه اللغة و الجمال فی النقد العربی، الطبعة الاولی، سوریه، دارالحور.
شفیعی‌کدکنی، محمدرضا (1385)، موسیقی شعر، چاپ دوم، تهران، آگاه.
عاشور، فهد ناصر (2004)، التکرار فی شعر محمود درویش، الطبعة الاولی، اردن، المؤسسة العربیة للدراسات والنشر.
عباس، احسان (1998)، خصائص الحروف ومعانیها، دمشق، اتحاد کتاب العرب.
عبید، محمد صابر (2001)، القصیده العربیة الحدیثة من البنیة الدلالیة الی البنیة الإیقاعیة، دمشق، اتحاد الکتاب العرب.
عبدالمطلب، محمد (1984)، البلاغة والاسلوبیة، الطبعة الاولی، مصر، الهیئة المصریة للکتاب.
علی‌پور، مصطفی (1378)، ساختار زبان شعر امروز، تهران، فردوس.
غریب، رز (1378)، نقد بر مبنای زیبایی‌شناسی، ترجمۀ نجمه رجایی، مشهد، دانشگاه فردوسی.
الغرفی، حسن (2001)، حرکیة الایقاع فی الشعر العربی المعاصر، المغرب، افریقیا الشرق.
قویمی، مهوش (1383)، آوا و القا (رهیافتی به شعر اخوان ثالث)، چاپ اول، تهران، هرمس.
الملائکه، نازک (1974)، قضایا الشعر المعاصر، الطبعة الثالثة، قاهره، مکتبة النهضة.
ـــــــ (1998)، یغیّر الوانه البحر، قاهره، آفاق الکتابه.
المجدی، وهب و کامل المهندس (1984)، معجم المصطلحات العربیة فی الغة والأدب، الطبعة الثانیة، بیروت، مکتبة لبنان.
نیما یوشیج (1364)، مجموعه آثار نیما یوشیج،به کوشش سیروس طاهباز، چاپ اول، تهران، ناشر.
الورقی، سعید (1984)، لغة الشعر العربی الحدیث، الطبعة الثالثة، بیروت، دارالنهضة العربیة.
هلال، ماهر مهدی (1980)، جرس الألفاظ و دلالتها فی البحث البلاغی والنقدی عند العرب، الطبعة الاولی، بغداد، دارالحریة.