تحلیل لایه‌‌های سبکی در غزلی از حافظ

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهرکرد

2 استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهرکرد

چکیده

کشفمیزان بهره‌‌گیری شاعران بزرگی چون حافظ از تخیل و مهارت‌‌های زبانی در انتقال مفاهیم شعری، یکی از راه‌‌های دستیابی به ماهیت ادبیات و مؤثر سخن گفتن است. در مقالۀ حاضر، لایه‌‌های سبکی (واژگانی، نحوی، بلاغی) یکی از غزلیات مدحی حافظ، تحلیل شده و از دو بخش «روساختی» و «ژرف‌‌ساختی» تشکیل یافته‌است. بخش نخست در حوزۀ ساختار و فرم، شامل تحلیل لایۀ واژگانی و نحوی، و بخش دوم مربوط به حوزۀ مضمون و تخیل، دربردارندۀ تحلیل لایۀ بلاغی و تصاویر دراماتیکی شعر حافظ است. در بخش دوم، از دیگر غزل‌‌های حافظ نیز نمونه‌‌هایی آورده شده‌است. این مقاله همچنین می‌‌کوشد تا با نگرشی تازه، پیوستگی ذهن و زبان حافظ را به مضمون‌‌های ازلی به اثبات برساند؛ مضامینی که به مبدأ پیدایش انسان و حیات او پیش از هبوط به این کرۀ خاکی می‌‌پردازند. منطقی که همزمان، واژگان و ترکیبات زبانی و تصاویر شعری او را تحت تأثیر و تصرف خویش قرار می‌‌دهد و سازندۀ منظومۀ فکری حافظ است؛ منظومه‌‌ای که هنوز پس از گذشت چندین قرن، پژوهشگران را به حل معمای لفظ و معنا در شعر حافظ فرامی‌‌خواند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analysis of Stylistic Layers in a Sonnet by Hafez Sara Poursha'ban

نویسندگان [English]

  • sara por 1
  • a s 2
1 kord
2 s
چکیده [English]

Discovering how much the great poets, like Hafiz, have used imagination and lingual skills to convey poetic concepts is one of the ways by which one can achieve the nature of literature and to speak effectively. Consisting of two parts of superstructure and infrastructure, the present essay is to analyze the stylistic (lexical, syntactic, and rhetorical) layers of one of Hafez's sonnets. The first part, in the field of structure and form, contains the analysis of lexical and syntactic layer and the second part, relating to the theme and imagination, contains the analysis of rhetorical layer and dramatic images of Hafez's poetry. In the second part, some examples are mentioned from other sonnets of Hafez. Adopting a new attitude, it has been tried in present essay to prove the continuity of Hafez's mind and language to eternal themes (the themes deal with the origin of man and his life before his Descent on Earth); a logic that affects his vocabulary, lingual combinations and poetic imagination simultaneously and forms his thinking system. A system still calls researchers to decrypt the mystery of word and meaning in his poetry after several centuries. 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Hafez
  • stylistic layers: (superstructure and infrastructure)
  • myth
  • Dramatic images
ارسطو، (1353)، فن شعر، برگردان عبدالحسین زرین‌‌کوب، تهران، بنگاه ترجمه و کتاب.
___، (1337)، هنر شاعری: بوطیقا، ترجمۀ فتح‌‌الله مجتبایی، تهران، بنگاه اندیشه.
استعلامی، محمد، (1383)، درس حافظ (نقد و شرح غزل‌‌های حافظ)، جلد دوم، چاپ دوم، تهران، سخن.
پورنامداریان، تقی، (1382)، گمشدۀ لب دریا، چاپ نخست، تهران، سخن.
چامسکی، (1378)، ذهن و زبان، برگردان کورش صفوی، تهران، هرمس.
حافظ، شمس‌الدین (1390)، دیوان حافظ، به تصحیح محمد قزوینی و قاسم غنی، چاپ دهم، تهران، زوار.
سارتر، ژان پل (1357)، دربارۀ نمایش، برگردان ابوالحسن نجفی، چاپ اول، تهران، کتاب زمان.
شمیسا، سیروس (1388)، یادداشت‌‌های حافظ، چاپ اول، تهران، علم.
فتوحی، محمود (1392)، سبک‌‌شناسی: نظریه‌‌ها، رویکردها و روش‌‌ها، چاپ دوم، تهران، سخن.
فولادی، علیرضا (1389)، زبان عرفان، چاپ سوم، تهران، سخن.
کروچه، بِنِدِتو (1358)، کلیات زیباشناسی، برگردان فؤاد روحانی، چاپ دوم، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
مظفری، علیرضا (1381)، خیل خیال (بحثی پیرامون صور خیال در شعر حافظ)، چاپ اول، دانشگاه ارومیه.
مولایی، محمدسرور (1368)، تجلی اسطوره در شعر حافظ، چاپ اول، تهران، توس.