نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

• شیرزاد طایفی ¹
• محمّد شیخ الاسلامی ²

¹ دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه علّامۀ طباطبائی

² دانشجوی دوره دکتری دانشگاه علّامۀ طباطبائی

چکیده

در نقد نشانه ـ معناشناختی، وارونۀ نشانه‌‌شناسی ساخت‌گرا، نشانه‌‌ها فرصت نشانه‌‌پذیری می‌‌یابند و از نشانه‌های معمول، به نشانه‌‌های نو تبدیل می‌‌شوند. گرمس با ایجاد نظام‌‌های گفتمانی منسجم، زمینه‌‌ای فراهم ساخت که با کاربست آن، روایات را تحلیل کنیم و دریابیم که در وضعیت اولیۀ حکایت، معنا نقصانی دارد که وجود نظام‌های گفتمانی سبب می‌‌شود معنای ناقص، سیر تکاملی داشته باشد و در وضعیت ثانویه، به معنایی استعلایی در پایان داستان تبدیل شود. داستان شیخ صنعان، در آغاز با نقصان وضعیت مواجه است و شیخ به سبب خوابی که می‌‌بیند، کنشی می‌‌آفریند و در ادامه، برخی از نظام‌‌های گفتمانی، قابلیت بروز می‌‌یابند. در این مقاله، با بهره‌‌گیری از تحلیل و نقد محتوا کوشیده‌ شده بیان شود که عطار بر آن است با استفاده از برنامه‌‌ای ازپیش‌تعیین‌شده، وضعیت نامساعد اولیه را به وضعیتی مساعد در پایان حکایت تبدیل سازد. در بررسی نظام‌‌های گفتمانی، نخستین نظام گفتمانی (هوشمند)، گفتمان غالب است؛ بدین معنا که راوی با بهره‌گیری از کنش‌‌های نظام‌‌مند، سیر تکاملی معنا را در پیش می‌‌گیرد. پس از گفتمان هوشمند، دو گونۀ تنشی ـ عاطفی و مشیت الهی در خلال داستان ایجاد می‌‌شوند که به ترتیب در رتبه‌‌های دوم و سوم جای می‌‌گیرند.
 

کلیدواژه‌ها

• منطق‌‌الطیر
• شیخ صنعان
• نظام گفتمانی
• نشانه ـ معناشناختی
• معنای ناقص
• معنای استعلایی
• گرمس

عنوان مقاله [English]

Semiology-semantics Criticism of Sheikh of San’an’s Story in Attar of Nishapur’s Manṭiq-uṭ-Ṭayr (The Conference of the Birds) (On the basis of discourse systems)

نویسندگان [English]

• Shirzad Tayefi ¹
• Mohammad Sheikholeslami ²

¹ Allameh Tabataba,i University

² Allameh Tabataba’i University

چکیده [English]

Semiology-semantics criticism is an instrument for the perception of meaning.In semiology-semantics, contrary to structural semiology, signs have the opportunity to take on new signs.By creating coherent discourse systems, Gremies paved the way for interpreting the narrations, realizing that there is a drawback in the meaning in the initial narration, which needs to develop into a transcendental sense in a secondary stage at the end of the story.The story of Sheikh San’an is one of the narratives that suffers from the drawback of a chaotic state related to Sheikh San’an at the beginning of the story in which, in view of his dream, he takes an inevitable action which leads to the representation of some discourse systems.In the present research, using content analysis, we made an attempt to clarify that Attar Neishaburi has the intension to alter the undesirable initial state into a favourable one at the end of the narration by a pre-set plan.In analysing discourse systems, the first intelligent discourse system is prevailing. This means that the narrator, using systematic speech acts, depicts the evolution of meaning following an intelligent discourse.Two types of tension-emotional and providence- are created through the story, which assume the second and third status, respectively.

کلیدواژه‌ها [English]

• Mantiq ut-Tair Attar
• Sheikh San’an
• discourse systems
• semiology-semantics
• incomplete meaning
• transcendental meaning
• Literary Criticism