نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

• غلامحسین شریفی‌ِولدانی ¹
• نجمه زارع بنادکوکی ²

¹ استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان

² دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان

چکیده

تذکرۀ یخچالیه نوشتۀ میرزا محمدعلی مذهّبِ‌اصفهانی متخلص به فرهنگ (در جوانی) و بهار (در پیری)، جزو نقیضه‌‌های مفصل ادب فارسی است که به شیوۀ تذکرۀ آتشکده از آذر بیگدلی نوشته شده‌است. میرزا مذهّب در اثرش سی شخصیت‌‌ خلق می‌‌کند تا از مدعیان شاعری و یاوه‌‌سرایان عصرش انتقاد کند. این شخصیت‌‌ها از یک‌‌سو مشمئزکننده و از سوی دیگر طنزآمیزند و احساسی چندگانه از نفرت و خشم و ترس و طنز را در مخاطب برمی‌‌انگیزند. این شیوه که به گروتسک شهرت دارد، در بسیاری از آثار ادبی مشهور دیده می‌‌شود. در این مقاله، نویسندگان پس از ذکر تعریفی از نقیضه و کارکردهای آن، به تحلیل شخصیت‌‌های گروتسکی این اثر پرداخته و به این نتیجه رسیده‌اند که شخصیت‌‌های تذکرۀ یخچالیه اغلب ناقص‌‌الخلقه‌اند و دچار بیماری‌‌های جنسی (شاهدبازی و امردبازی و حیوان‌آمیزی و...) هستند؛ به عبارت دیگر، مضمون گروتسکی این تذکره، نخست روابط جنسی نامعقول، و سپس، رذایل اخلاقی چون حماقت و خساست و طمع و دزدی و مردم‌‌آزاری است. می‌‌توان گفت کارکرد گروتسک در این اثر، رسوا کردن ذات واقعی زمانه است.

کلیدواژه‌ها

• تذکرۀ یخچالیه
• میرزا محمدعلی مذهّبِ‌اصفهانی
• نقیضه
• شخصیت‌پردازی
• گروتسک

عنوان مقاله [English]

Grotesque Characters in Tadhkira Yakhchalieh

نویسندگان [English]

• Gholamhossein i Sharifi Valadan ¹
• Najmeh Zare' Banadkooki ²

¹ Assistant Professor in Persian Language & Literature, University of Isfahan

² Ph.D. Candidate in Persian Language & Literature, University of Isfahan

چکیده [English]

Tadhkira Yakhchalieh (a biography), written by Mírzá Muhammad ` Alí  Mozahhab  Isfahani whose pen-name was Farhang (in his youth) and Bahar (in his old ages), is one of the detailed parodies of Persian literature created in the form of Tadhkira Atashkadeh of Lotf ‘Ali Bayg “Azar” Baigdeli.  Mirza Mozahhab creates 30 characters in his work to criticize claimants of poetry who drooled in his living period. His characters, who are disgusting on one hand and humorous on the other hand, incite a multiple sense of hatred, anger, fear and humor in the audience. These grotesque characters can be traced in many famous literary works. Presenting a definition of parody and its functions, it has been tried in this paper, to analyze grotesque characters of Tadhkira Yakhchalieh. Findings show that the characters in Tadhkira Yakhchalieh are mostly malformed and suffer from sexual disorders (Pederasty, Pedophilia, Sodomy, etc.). In other words, the grotesque theme of this work is initially unreasonable sexual issues and then moral vices such as greed, covetousness, theft, people abuse, etc. It can be mentioned that the main function of grotesque in this work is to scandal the true nature of author's time.

کلیدواژه‌ها [English]

• Tadhkira Yakhchalieh
• Mírzá Muhammad `Alí Mozahhab Isfahani
• Parody
• Characterization
• Grotesque