نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

• معصومه محمدی ¹
• سیّد علی اصغر میر باقری فرد ²
• سیّده مریم روضاتیان ³

¹ دانش‌آموخته دورة دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه اصفهان

² استاد زبان و ادبیات فارسی، عضو هیأت علمی گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان

³ دانشیار زبان و ادبیات فارسی، عضو هیأت علمی گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان

چکیده

علم بلاغت، یکی از مهم‌ترین علوم ادبی است که قواعد و اصول آن برای تبیین و توضیح فصاحت و بلاغت کلام به کار می‌رود؛ و علم معانی، یکی از شاخه‌های اصلی بلاغت است که کلام را از نظر معانی ثانوی و موافقت آن با حال و مقام می‌سنجد. نخستین کتاب‌های بلاغی به زبان عربی نگاشته شد و همواره مورد توجه علمای بلاغت فارسی بوده‌است. پایبندی اهل بلاغت فارسی به تعاریف و قواعد بلاغت عربی و بی‌توجهی به تفاوت‌ها و ویژگی‌های کلام در زبان فارسی، باعث بروز اشتباهاتی در منابع بلاغی شده، تاجایی‌که برخی قواعد و اصطلاحات مطرح‌شده در این کتاب‌ها، در زبان فارسی کاربرد ندارد و بیشتر مثال‌ها، عربی است. یکی از مباحثی که در علم معانی با نام «انشای طلبی» بررسی می‌شود، مبحث نداست. تعریف و جایگاه ندا در فارسی و عربی متفاوت است درحالی‌که مباحث مربوط به آن بدون در نظر گرفتن وجوه تفاوت و اختلاف، وارد بلاغت فارسی شده‌است. تبیین وجوه اختلاف مبحث ندا در بلاغت فارسی و عربی، یکی از مباحثی است که نشان می‌دهد بازنگری منابع بلاغی فارسی و تقسیم کلام در علم معانی ضرورت دارد. در این مقاله، با نقد مبحث ندا در حوزۀ علم معانی، کوشش می‌شود جایگاه آن، باتوجه‌به ویژگی‌های دستوری و معنایی تبیین شود. نتایج این تحقیق می‌تواند در اصلاح و بازنگری علم معانی فارسی و نقد مباحث تقسیم کلام نیز به‌کار گرفته شود.

کلیدواژه‌ها

• بلاغت
• معانی
• انشا
• ندا
• بلاغت فارسی
• بلاغت عربی

عنوان مقاله [English]

An Analytical Review on Voice in Persian and Arabic Rhetoric

نویسندگان [English]

• Masoome Mohammadi ¹
• Ali Asghar Mirbagherifard ²
• Seyyedeh Maryam Rowzatian ³

¹ Ph.D. Graduate in Persian Language & Literature, University of Isfahan

² Professor in Persian Language & Literature, University of Isfahan

³ Associate Professor in Persian Language & Literature, University of Isfahan

چکیده [English]

Rhetoric is one of the most important literary sciences whose rules and principles are used to explain the eloquence and rhetoric of the word. Semantics is one of the main disciplines of rhetoric that measures the word in terms of its secondary meanings and its compatibility with   the condition and position. The first rhetorical books were written in Arabic and the Persian rhetoricians have always benefited from them. Their adherence to the rules and definitions of Arabic rhetoric and their neglect of the differences and features of speech in Persian language have resulted in mistakes in rhetorical sources, to the extent that some of the terms and rules have been presented in these books are not used in Persian and most of the examples are in Arabic. One of the topics discussed in semantics, under the title of "Insha-ye-Talabi" (it is when the speaker wants something from the audience), is about voice. The definition and also the position of voice in Arabic Language are different from what in Persian, while the related discussions have been entered in Persian rhetoric regardless to the differences. The explanation of these differences between Persian and Arabic rhetoric in discussions about voice makes the review of Persian rhetorical sources and the division of speech in semantics necessary. It has been tried, in present paper, to present an analytic criticism of the position of voice due to its syntactic and semantic features in Persian rhetoric. The results can be used in adjustment of Persian semantics and criticism of speech division discussions.

کلیدواژه‌ها [English]

• Rhetoric
• semantics
• Composition
• voice
• Persian rhetoric
• Arabic rhetoric