تحلیل و بررسی تصاویر تشبیهی در اسرارالتوحید

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌جوی دکتری زبان و ادبیات فارسی (گرایش عرفانی) دانشگاه اصفهان

2 استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان

چکیده

اسرارالتوحید از کتاب‌های منثور عرفانی است که ساختارهای مختلف تشبیهی در آن دیده می‌‌شود. تشبیه در این اثر، بیشتر به‌صورت فشرده است. این تشبیهات که اغلب از نوع تصاویر عمقی است، مشابهت‌‌های فراوانی با تصاویر کلاسیک دارد. علاوه بر بررسی ماهیت تصاویر تشبیهی اسرارالتوحید، تأمل بر کارکرد تشبیه و نقش آن در بیان مضامین و مفاهیم عرفانی، از دیگر اهداف مقالۀ پیش روست. در این بررسی، می‌‌توان دریافت کارکرد تصاویر تشبیهی، بیشتر از نوع اثباتی است و با محتوای کلام، برای گسترش و توضیح و تبیین معنا، ارتباط مستقیم دارد. «گسترش مفهوم مشبه یا مستعارله» و «بازمفهوم‌‌سازی» و «توصیف» برجسته‌‌ترین کارکردهای اثباتی تصاویر تشبیهی در اسرارالتوحید است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An Analytical Review on Simile Images in Asrar al-Tawhid

نویسندگان [English]

  • Maryam Nafeli 1
  • Hossein Aghahosseini 2
1 Ph.D. Candidate in Persian Language & Literature, University of Isfahan
2 Professor in Persian Language & Literature, University of Isfahan
چکیده [English]

Asrar al-Tawhid is one of the mystic prose works which different simile structures can be seen in. Simile has been used in this work in a more complicated form. Selected from profound images, these similes have many similarities to those of classic ones. Contemplating the function of simile and its role in expressing mystical themes and concepts is the main goal of present paper, in addition to examining the nature of simile imagination in Asrar al-Tawhid. It can be realized through this review that the simile images are mostly confirmative and have direct relation with the content of the word, in order to expand and explain the meaning. The expansion of the concept "tenor" or "being likened" and "re-conceptualization", and “description” are the most prominent confirmative functions of simile images in Asrar al-Tawhid

کلیدواژه‌ها [English]

  • Asrar al-Tohid
  • mystical prose
  • simil
  • nature
  • Function
  • Meaning
قرآن کریم.
ابوهلال عسکری، حسن (1372)، معیارالبلاغه؛ مقدمه‌‌ای بر مباحث علوم بلاغت، به انضمام ترجمۀ کتاب صناعتین، ترجمۀ محمدجواد نصیری، تهران، دانشگاه تهران.
ابونصر سراج، عبدالله بن علی (1914)، اللمع فى التصوف، لیدن، مطبعة بریل.
تفتازانی، سعدالدین (1383)، مختصرالمعانی، چاپ هشتم، تهران، دارالفکر.
تقوی، نصرالله (1363)، هنجار گفتار، چاپ دوم، اصفهان، فرهنگسرای اصفهان.
حلاج، حسین (1386)، مجموعۀ آثار حلاج، تصحیح قاسم میرآخوری، تهران، شفیعی.
خواجه عبدالله انصاری (1362)، طبقات الصوفیه، تصحیح محمدسرور مولایی، تهران، توس.
خواجه نصیرالدین طوسی (1361)، اساس الاقتباس، تصحیح محمدتقی مدرس‌رضوی، تهران، دانشگاه تهران.
روزبهان بقلی‌شیرازى (1374)، شرح شطحیات، چاپ سوم، تهران، طهورى.
زاهدی، زین‌‌الدین (جعفر) (1346)، روش گفتار (علم البلاغه) در معانی، بیان، بدیع، مشهد، چاپخانۀ دانشگاه مشهد.
سکاکی، یوسف بن ابی‌‌بکر (بی‌‌تا)، شرح المختصر لسعدالدین‌علی؛ تلخیص المفتاح لخطیب قزوینی فی المعانی و البیان و البدیع، تهران، چاپخانۀ افست مصباحی.
شفیعی‌‌کدکنی، محمدرضا (1366)، صور خیال در شعر فارسی، چاپ سوم، تهران، آگاه.
شمیسا، سیروس (1381)، بیان، چاپ نهم، تهران، فردوسی.
شهری، بهمن (1391)، «پیوندهای میان استعاره و ایدئولوژی»، نقد ادبی، سال 5، شمارۀ 19، صص 59ـ76.
صفا، ذبیح‌‌الله (1378)، تاریخ ادبیات ایران (جلد اول)، چاپ پنجم، تهران، فردوس.
فتوحی، محمود (1384)، «تصویر رمانتیک؛ مبانی نظری، ماهیت و کارکرد»، فصلنامۀ پژوهش‌های ادبی، شمارۀ 9 و 10، صص 151ـ180.
ــــــ (1385)، بلاغت تصویر، تهران، سخن.
عبدالقاهر جرجانی (بی‌‌تا)، اسرارالبلاغه، بیروت، دارالمعرفه.
مازندرانی، محمدهادی (1376)، انوارالبلاغه (در فنون معانی، بیان و بدیع)، به کوشش محمدعلی غلامی‌‌نژاد، تهران، مرکز فرهنگی نشر قبله.
محمد بن منور (1366)، اسرارالتوحید فی مقامات الشیخ ابی‌‌سعید، جلد 1، تصحیح محمدرضا شفیعی‌‌کدکنی، تهران، آگاه.
نویا، پل (1373)، تفسیر قرآنی و زبان عرفانی، ترجمۀ اسماعیل سعادت، تهران، مرکز نشر دانشگاهی.
هاشمی، احمد (1386)، جواهرالبلاغه فی المعانی و البیان و البدیع، چاپ چهارم،تهران، الهام.