نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

• روح الله هادی ¹
• نگین مژگانی ²

¹ دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران

² دانش‌آموختۀ کارشناسی‌ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران

چکیده

استشهاد و اقتباس آیات قرآنی، در دوره‌های مختلف، همواره از بارزترین ویژگی‌های متون نثر فارسی بوده‌است. طبیعی است که این صنعت خطابی، مانند هر پدیدۀ زبانی، بنابر مقتضیات فکری و ادبی غالب هر دوره، دستخوش تحول و شکل‌‌گردانی شده‌است. بررسی نمونه‌های استشهاد در نثر فارسی از قرن پنجم تا هشتم هجری نشان می‌دهد که این صنعت به مرور زمان از عنصری استدلالی به عنصری بلاغی تغییر شکل یافته و براثر این تحول کارکردی، ساختار زبانی آن نیز از حالت مبسوط و صریح و مستقل به سمت الگویی موجز و مبهم و وابسته حرکت کرده‌است. نتیجۀ نهایی چنین جریانی، ظهور نوع تازه‌ای از ترکیب‌ اضافی در زبان فارسی است که می‌توان آن را «اضافۀ استشهادی» نامید. باتوجه‌به غیاب این نوع ترکیب اضافی در آثار مربوط به دستور زبان فارسی، بررسی جامع ساختمان این ترکیب ضروری است. در این نوشته، عوامل شکل‌گیری، ساختار زبانی و ادبی، الگوها و کارکردهای اضافۀ استشهادی بررسی شده‌‌است.

کلیدواژه‌ها

• نثر
• استشهاد
• شکل‌گردانی
• کارکرد
• الگو
• ترکیب اضافی
• دستور زبان

عنوان مقاله [English]

A Review on Esteshhadi (confessional) Addition in Persian Prose Works

نویسندگان [English]

• Roohollah Hadi ¹
• Negin Mozhgani ²

¹ Associate Professor in Language & Literature, University of Tehran

² MA. Graduate in Language & Literature, University of Tehran

چکیده [English]

“Esteshhad” (confession) or “Quranic citation” has always been one of the most outstanding features of Persian prose. Such as any other verbal phenomenon, this literary device has naturally experienced a considerable evolution due to the prevailing intellectual and literary requirements of each period. Surveying several examples of confession in Persian prose from the fifth century up to the eighth AH shows that this device has transformed from reasoning element into a rhetoric element and its lingual structure has changed from an independent, explicit, and expansive state to a concise, ambiguous, and motion-based pattern as a result of this functional evolution. The ultimate result of this is the emergence of a new kind of compound in Persian language that can be called “confessional.” Due to the absence of this kind of compound in Persian grammar books, it seems necessary to carry out a comprehensive review of its structure. Thus, the forming factors, the linguistic and literary structures, and the patterns and functions of confessional compounds are studied in the present paper.

کلیدواژه‌ها [English]

• Prose
• Esteshhad (confession)
• evolution
• Function
• Pattern
• Additional Combination
• Grammar