نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

• رحمان مشتاق مهر ¹
• احمد گلی ²
• فرهاد محمدی ³

¹ استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان

² دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان

³ دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان

چکیده

برای درک بلاغت زبان فارسی و شناخت ظرفیت‌های آن در بیان معنا، باید از مطالعه و تحلیل ساخت‌های نحوی آن شروع کرد. تنها از این طریق می‌توان دانست که بیان یک مفهوم چگونه و با چه ساخت‌هایی امکان‌پذیر است. حصر و قصر از جمله مفاهیمی است که ساخت‌های نحوی متنوعی در زبان فارسی دارد. همین تنوع ساخت‌های نحوی بیانگر ظرفیت بالای نحو زبان فارسی در القای اغراض بلاغی و ایجاد تطابق تام بین فرم و قالب زبانی با معنا و غرض مورد نظر است. به همین منظور، در این نوشتار سعی شده‌است با تکیه بر سخن سعدی، تمام امکانات و ظرفیت‌های زبان فارسی در بیان حصر شناسایی و برای آن‌ها تقسیم‌بندی مشخصی به‌دست داده شود. حاصل این است که تمام امکانات بیان حصر در زبان فارسی به دو مقولۀ کلی تقسیم می‌شود: 1ـ فرایند فرازبانی یا زبرزنجیری که نشانۀ زبانی خاصی ندارد تا در زنجیرۀ عینی زبان بتواند نمودار شود. «تکیه» تنها ظرفیت این فرایند است. 2ـ عوامل و نشانه‌های عینی زبان. ساخت‌های نحوی «اسنادی‌شده»، «استثنا»، «جابه‌جایی اجزا» و «استفاده از قیدهای مخصوص حصر» زیرمجموعه‌های این مقوله هستند.

کلیدواژه‌ها

• حصر
• ساخت‌های نحوی
• تکیه
• اسنادی‌شده
• استثنا
• قیدهای حصر

عنوان مقاله [English]

The Syntactic Structures to Express Restriction in Persian Language The Case Study: the works of Sa’adi Shirazi

نویسندگان [English]

• Rahman Moshtaghmehr ¹
• Ahmad Goli ²
• farhad mohammadi ³

¹ Professor in Persian Language & Literature, Azarbaijan Shahid Madani University

² Assistant Professor in Persian Language & Literature, Azarbaijan Shahid Madani University

³ Ph.D. Candidate in Persian Language & Literature, Azarbaijan Shahid Madani University

چکیده [English]

To understand the rhetoric of Persian language and to recognize its capacities in expressing meaning, its syntactic structures should be initially studied and analyzed. It is only possible in this way to know how a particular concept and in what structure it should be expressed. "Restriction and bound" is one of the concepts has various syntactic structures in the Persian language. This variety of syntactic structures expresses the high capacity of syntax in Persian language to induce rhetoric intentions and creating a perfect conforming between the form and the language format with the desired meaning and purpose. In this regard, it has been tried in this paper, relying on Sa'adi's words, to identify all the facilities and capacities of Persian language in expressing the restriction and to propose a distinct classification for them. The results show that all of the facilities express the restriction in Persian language can be divided into two general categories: 1) The metalinguistic process, which has no specific lingual sign to be appeared in the objective chain of language; "stress" is the only capacity of this process. 2) The objective factors and signs of language; syntactic structures such as "attributives", "exceptions", "displacement of components" and "use of special constraints" are subsets of this category

کلیدواژه‌ها [English]

• Restriction
• Syntactic Structures
• Stress
• Exception
• Attributive
• Restrictive Adverbs