نقد و تحلیل تصویر استعاری در اشعار عربی سعدی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه سیستان و بلوچستان

2 دانشیار زبان و ادبیات عرب دانشگاه سیستان و بلوچستان

3 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه سیستان و بلوچستان

چکیده

سعدی از جمله سخنورانی است که علاوه بر زبان فارسی، اشعاری نیز در قالب‌های مختلف به زبان عربی سروده که نشان‌دهندۀ کمال مهارت و تسلط وی بر این زبان است. در این پژوهش، استعاره که مهم‌ترین مبحث در بلاغت به‌شمار می‌رود، در اشعار عربی سعدی بررسی و نقد و تحلیل شده‌است. باید گفت سخنور شیرازی در مجموع 109 بار از تصویر استعاری بهره برده که از این میان، 25 مورد به صورت مصرّحه و 84 مورد به صورت مکنیّه به‌کار رفته‌است. وی در کاربرد استعاره بیشترین توجه را به تشخیص داشته، به گونه‌ای که در 82 مورد، تصویر استعاری خود را از این طریق ارائه کرده‌است. این شیوۀ کاربرد استعاره، سبب غنای تصاویر، پویایی، تحرک و حیات انسانی در اشعار عربی سعدی شده‌است. مهم‌ترین ویژگی تصویر استعاری را در این اشعار باید سادگی و روشنی آن‌ها دانست که به دور از هر گونه ابهام و ایجاد تزاحمی، در خدمت انتقال اندیشه‌ها و مضامین مورد نظر گوینده بوده‌اند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Review and Analysis of Metaphorical Image in Sa'adi's Arabic Poems

نویسندگان [English]

  • mohammadamir mashhadi 1
  • Reza Rezaei 2
  • Hossein Ettehadi 3
1 Associate professor in Persian language and literature, University of Sistan and Baluchestan
2 Associate professor in Arab language and literature, University of Sistan and Baluchestan
3 Ph.D. Candidate in Persian language and literature, University of Sistan and Baluchestan
چکیده [English]

Sa'adi is one of the Persian poets and writers who have composed poems in different forms of Arabic language that shows his special skill and fluency in this language. Metaphor, as the most important rhetoric issue, has been discussed and analyzed in Sa'adi's Arabic poems in present research. It should be noted that he has totally used the metaphorical images 109 times, out of which 25 as stipulated and 84 as implicit metaphors. In using metaphors, he has paid his most attention to personification, the way he has presented 82 of his metaphorical images. This type of metaphor utilization has resulted in richness of images, dynamism, mobility, and human life in Sa'adi's Arabic poetms. The most important feature should be considered of the metaphorical images in these poems is their simplicity and clarity which helps, far from any ambiguity and controversy, conveying the thoughts and the themes of the  poet's mind.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sa'adi
  • Rhetoric
  • Expression
  • Metaphor
  • Arabic Poems

مراجع

پورنامداریان، تقی (1390)، سفر در مه، چ 4، تهران، سخن.
تفتازانی، سعدالدین (1376)، مختصرالمعانی، قم، دارالفکر.
تقوی، نصرالله (1317)، هنجار گفتار، تهران، چاپخانۀ مجلس.
جرجانی، عبدالقاهر (1389)، اسرارالبلاغه، ترجمۀ جلیل تجلیل، چ 5، تهران، دانشگاه تهران.
رجایی، محمدخلیل (1376)، معالم‌البلاغه در علم معانی و بیان و بدیع، چ 4، شیراز، انتشارات دانشگاه شیراز.
زاهدی، زین‌الدین (1346)، روش‌ گفتار (علم‌البلاغه)، مشهد، دانشگاه مشهد.
زرین‌کوب، عبدالحسین (1384)، با کاروان حلّه، چ 14، تهران، سخن.
زیدری‌ نسوی، شهاب‌الدین (1381)، نفثةالمصدور، تصحیح و توضیح امیرحسین یزدگردی، چ 1، تهران، توس.
سعدی شیرازی، مصلح‌بن عبدالله (1377)، دیوان غزلیات، به کوشش خلیل خطیب رهبر، چ 10، تهران، مهتاب.
ـــــــــــــــــــــــــــــ (1385)، غزل‌های سعدی، تصحیح و توضیح غلامحسین یوسفی، چ 1، تهران، خوارزمی.
ـــــــــــــــــــــــــــــ (1384)، الف، کلیات سعدی، به اهتمام جهانگیر منصور، چ 1، تهران، احیاء کتاب.
ـــــــــــــــــــــــــــــ (1389)، کلیات سعدی، به اهتمام محمدعلی فروغی، چ 15، تهران، امیرکبیر.
ـــــــــــــــــــــــــــــ (1384)، ب، گلستان ‌سعدی، تصحیح و توضیح غلامحسین یوسفی، چ 8، تهران، خوارزمی.
شفیعی کدکنی، محمدرضا (1383)، صُوَر خیال در شعر فارسی، چ 9، تهران، آگه.
شمیسا، سیروس (1386)، بیان، چ 2، تهران، میترا.
صفوی، کوروش (1384)، نگاهی به ادبیات از دیدگاه زبان‌شناسی، چ 1، تهران، انجمن شاعران ایران.
کزّازی، میرجلال‌الدین (1381)، بیان، چ 6، تهران، نشر مرکز.
موحّد، ضیاء (1373)، سعدی، تهران، طرح نو.
مؤید شیرازی، جعفر (1376)، سیمای سعدی، شیراز، انتشارات دانشگاه شیراز.
ـــــــــــــــــ (1372)، شعرهای عربی سعدی شیرازی، چ 1، شیراز، انتشارات دانشگاه شیراز.
منوچهری دامغانی، ابوالنجم احمد (1387)، دیوان اشعار، به کوشش برات زنجانی، چ 1، تهران، دانشگاه تهران.
نظامی‌ گنجه‌ای، الیاس‌بن یوسف (1386)، خسرو و شیرین، تصحیح و شرح مجدد بهروز ثروتیان، چ 1، تهران، امیرکبیر.
الهاشمی، احمد (1381)، جواهرالبلاغه، ترجمه و شرح حسن عرفان، چ 3، قم، نشر بلاغت.
همایی، جلاال‌الدین (1388)، فنون بلاغت و صناعات ادبی، چ 29، تهران، نشر هما.
ـــــــــــــــــ (1374)، معانی و بیان، به کوشش ماهدخت‌بانو همایی، چ 1، تهران، نشر هما.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 11 مرداد 1395
  • تاریخ بازنگری: 03 شهریور 1395
  • تاریخ پذیرش: 22 شهریور 1396

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار