Journal of Literary Criticism and Rhetoric

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان

چکیده

قیصر امین‌پور، شاعر برجستۀ معاصر، علاوه بر شعر نو در غزل نیز تبحر وافی، و بیش از قالب‌های سنتی دیگر، در غزل‌سرایی ید طولایی دارد. غزل او سادگی و صراحت خاصی دارد و هیچ تکلف و تصنع خاصی در آن دیده نمی‌شود. غزل او امتداد جریانی در ادب معاصر است که بدان «غزل نو» می‌گویند و بیشتر نزدیک به شعر نو یا نیمایی است. حال و هوای عمدۀ حاکم بر غزل او عبارتند از: بیان حدیث نَفْس، توصیف حالات درونی و شخصی و نیز انتقاد ملایم اجتماعی. او از زبان ساده و تخاطب عادی و یا حتی محاوره برای حصول این بیان بهره می‌گیرد. این نوع شعر، فاقد قیدوبندهای سنتی غزل است؛ چه در حیطۀ محتوا و مضمون و چه در حیطۀ شکل و ساختار. از نظر شکل و ساختار، ابیات این نوع غزل کوتاه، و تمرکز وحدت معنایی شعر، بیشتر بر محور عمودی غزل است. در زمینۀ قافیه‌پردازی نیز به نوآوری‌هایی دست زده‌است و در غزل، بیشتر از ردیف و به صورت فعلی بهره جسته‌است. این مقاله به شیوۀ توصیفی تألیف یافته که با استمداد و استناد به ابزارهای آماری، به تبیین و توضیح بحث پرداخته‌است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Poetics of Qeysar Aminpour's Ghazal

نویسنده [English]

  • Yadollah Nasrollahi

Assistant Professor in Persian Language & Literature, Azarbaijan Shahid Madani University

چکیده [English]

Qeysar Aminpour, the prominent contemporary Persian poet, was skilled in composing sonnet (ghazal) more than other traditional forms of poetry and besides his expertise in modern poetry. His sonnets are of certain simplicity and directness with no complexity or special artificiality. His sonnet is considered as the continuation of a flow in modern literature which is called “New Sonnet” and is said to be more close to the spirit of the Modern or Nimaei Poetry. The prevailing mood for his sonnets is mainly: expressing the narration (hadith) of his own self, describing his inner and personal states, and, a mild social criticism. He uses a simple language, ordinary addressing and even conversation to achieve a suitable way to express his points. This kind of poem lacks the traditional constraints of sonnet, both in terms of content and theme and in terms of form and structure. In terms of form and structure, the distiches of this type of sonnet are short, while the focus of semantic unity of the poem is more on the vertical axis of sonnet. He has also made innovations in the field of rhyming so that he has utilized radifs (identical ending syllables) –mostly verbal- in his sonnets. Through a descriptive method and using and reference to the statistical tools, it has been tried in present paper to explain the subject of discussion.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Qeysar Aminpour
  • Contemporary Ghazal
  • Simplicity and Directness
  • style
  • Poetics
آژند، یعقوب (1363)، ادبیات نوین ایران، چ 1، تهران، امیرکبیر.
اخوان ثالث، مهدی (1375)، الف، آخر شاهنامه، چ13، تهران، مروارید.
ــــــــــــــــ (1375)، ب، از این اوستا، چ 10، تهران، مروارید.
اسفندیاری، علی (نیما یوشیج) (1351)، حرف‌های همسایه، چ 1، تهران، دنیا.
امین‌پور، قیصر (1386)، سنت و نوآوری در شعر معاصر، چ 3، تهران، علمی و فرهنگی.
ــــــــــــ (1388)، مجموعۀ کامل اشعار، چ 2، تهران، مروارید.
پورنامداریان، تقی (1374)، سفر در مه، چ 1، تهران، زمستان.
حافظ شیرازی، شمس‌الدین محمد (1385)، دیوان حافظ، تدوین و تصحیح رشید عیوضی، چ 2، تهران، امیرکبیر.
حق‌شناس، علی‌محمد (1370)، مقالات ادبی زبان‌شناختی، چ 1، تهران، نیلوفر.
درگاهی، محمود (1377)، نقد شعر در ایران، چ 1، تهران، امیرکبیر.
دهقانی، محمد (1380)، پیشگامان نقد ادبی در ایران، چ 1، تهران، سخن.
زرین‌کوب، عبدالحسین (1361)، نقد ادبی، چ 3، تهران، امیرکبیر.
ستاری، رضا و دیگران (1390)، «بررسی دگرگونی‌های سبکی اشعار امین‌پور با توجه به دو کلیدواژه»، فصلنامۀ تخصصی سبک‌شناسی و نثر فارسی (بهار ادب)، س 4، ش 3 (پیاپی 13)، صص 111ـ125.
شفیعی کدکنی، محمدرضا (1380)، ادوار شعر فارسی از مشروطیت تا سقوط سلطنت، چ 1، تهران، سخن.
ــــــــــــــــــــــــ (1383)، منطق‌الطیر، تهران، سخن.
شمیسا، سیروس (1373)، آشنایی با عروض و قافیه، چ 10، تهران، فردوس.
ــــــــــــــ (1386)، سیر غزل در شعر فارسی، چ 7، تهران، نشر علم.
صفا، ذبیح‌الله (1373)، تاریخ ادبیات ایران، ج 1، چ 12، تهران، ققنوس.
طاهباز، سیروس (1370)، دفترهای زمانه؛ بدرودی با مهدی اخوان ثالث، تهران، بی‌نا.
عبادیان، محمود (1384)، تکوین غزل و نقش سعدی، چ 1، تهران، نشر اختران.
عطار شیرازی، فریدالدّین محمد (1383)، منطق‌الطیر، مقدمه، تصحیح و تعلیقات محمدرضا شفیعی کدکنی، چ 1، تهران، سخن.
نادرپور، نادر (1382)، مجموعۀ اشعار، با نظرات پوپک نادرپور، چ 2، تهران، نگاه.
نجفی، ابوالحسن (1387)، غلط ننویسیم، چ 14، تهران، مرکز نشر دانشگاهی.
همایی، جلال‌الدین، (بی‌تا)، فنون بلاغت و صناعات ادبی، چ 9، تهران، هما.