Journal of Literary Criticism and Rhetoric

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموختۀ کارشناسی ارشد گروه زبان و ادبیات، دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات تهران

2 دانشیار گروه زبان و ادبیات، دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات تهران

چکیده

«خوانندۀ درون‌متن» رویکردی انتقادی در ادبیات است که پایۀ آن بر اساس نظریۀ خواننده‌محور بنا شده‌است. ولفگانگ آیزر و آیدن چمبرز با کاربست آن در متن برای برقراری ارتباط دوسویۀ بین نویسنده و خواننده، به دنبال رمزگشایی از خویشتنِ دوّم مؤلّف در متونِ باز هستند؛ زیرا مؤلّف زبده شگردهایی را درون متن می‌آفریند و خواننده با نسبیّت باوری در هر بار خوانش، با کشف شگردی به عنوان برگ برنده و ارتباط با مؤلّف، پاداش دریافت می‌کند. در میان آثار فاخر کلاسیک، حکایت شیخ صنعان جزء آثاری است که سرشار از این شگردهاست. ارتباط مؤلّف از گذر این دیدگاه، به همراه خوانش خلاّق خوانندۀ معاصر، چهرۀ جدیدی از ادبیات ایرانی‌ـ اسلامی به جهان عرضه می‌کند. این مقاله بنابر مؤلّفه‌های مستتر از خوانندۀ درون‌متن و اصول روایت‌شناسی، به دنبال یافتن نشانه‌هایی از این رویکرد در حکایت شیخ صنعان است. نگارندگان با بررسی این رویکردها و تطبیق آن با حکایت شیخ صنعان، اثر مورد نظر را دارای قابلیت بالایی برای رمزگشایی خوانندۀ درون‌متن دانسته‌اند. قدرت عشق، تنوع واژگان، نوع روایتِ راوی، گره‌گشایی، گره‌افکنی و کنش‌های استعلایی، ارتباط دوسویه‌ای را بین مؤلّف و خوانندۀ خاص «برای سیر به ژرف‌ساخت داستان» ایجاد کرده‌است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Decoding the Inner-text Reader in Sheikh San'an's Story

نویسندگان [English]

  • zahra ansari 1
  • Amir Ismail Azar 2

1 M.A Graduate in Department of Language and Literature, Science and Research Branch, Islamic

2 Associate Professor, Department of Language and Literature, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran

چکیده [English]

The "inner-text reader" is a critical approach of literature that forms on the basis of reader-centered theory. Using it in the text to make the relation between the writer and the reader possible, Wolfgang Iser and Aidan Chambers have tried to decode the author's second self in open texts; because an expert author utilizes some techniques in his/her text, and the relativist reader receives a reward at each reading, discovering the technique as a winning sheet to relate the author. The story of Sheikh Sana'an is one of the classical works of Persian literature that is full of these techniques. The author's relationship, from this point of view, and creative readings of the contemporary reader provide a new face of Iranian-Islamic literature to the world. Based on the components of inner-text reader and on the basis of the principles of narratology, it has been tried, in present paper, to find signs of this approach in the story of Sheikh Sana'an. Through the study of the approaches and adapting them with the story of Sheikh Sana'an, it has been shown that decoding the inner-text reader in this story is highly possible. The power of love, the variety of vocabulary, the type of narration is used, problem solving, problem making and transcendental actions have created an interconnected relation between the author and the particular reader to penetrate the "deepen structure of the story."

کلیدواژه‌ها [English]

  • Inner-text reader
  • Reader- centered
  • Narration
  • Relativism
  • Wolfgang Iser
  • Aidan Chambers
  • and Sheikh Sana'an
   احمدی، بابک، (1370)، ساختار و تأویل متن،چ16، تهران، نشرمرکز.
   ــــــــــــ ، (1376)، چهار گزارش از تذکرة الاولیاءِ عطّار، تهران، نشرمرکز.
تولان، مایکل جی، (1386)، روایت‌شناسی درآمدی بر زبان‌شناختی ـ انتقادی، ترجمۀ فاطمه علوی و فاطمه نعمتی، تهران، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).
چمبرز، آیدن، (1382)، «خواننده درون متن»، پژوهشگاه ادبیات کودک و نوجوان، ترجمۀ طاهره آدینه‌پور، ش33 و 34، صص53ـ65.
حرّی، ابوالفضل، (1382)، «روایت و روایت‌شناسی»، زیبا شناخت، ش8، صص 321ـ350.
حسام‌پور، سعید و دیگران، (1392)، «بررسی دو داستانِ کودک، از احمدرضا احمدی برپایۀ خوانندۀ درون‌متن»، ادب‌پژوهی، ش23، صص97ـ121.
سلدن، رامان و پیتر ویدوسون، (1372)، راهنمای نظریۀ ادبی معاصر، ترجمۀ عباس مخبر، چ5، تهران، انتشارات طرح نو.
سارلند، چارلز و پیتر هانت، (1389)، «خواننده ضمنی و ایدئولوژی پنهان»، کتاب ماهکودک و نوجوان، ترجمۀ مسعود ملک‌یاری، ش152، صص45ـ55.
عطّار نیشابوری، محمدبن‌ابراهیم، (۱۳87)، منطق‌الطّیر، مقدّمه، تصحیح و تعلیقات، محمّدرضا شفیعی‌کدکنی، چ16، تهران، سخن.
مارتین، والاس، (1382)، نظریه‌های روایت، ترجمۀ محمّد شهبا، تهران، هرمس.
مکاریک، ایرنا ریما، (1384)، دانش‌نامۀ نظریۀ ادبی معاصر، ترجمۀ مهران مهاجر و محمّد نبوی، چ5، تهران، نشر آگه.
نصری، عبداللّه، (1389)، راز متن، قرائت‌پذیری متن و منطق فهم دین، چ2، تهران، آفتاب توسعه.
نیچه، هایدگر و دیگران، (1377)، هرمنوتیک مدرن، گزینۀ جستارها، ترجمۀ بابک احمدی و دیگران، چ10، تهران، نشر مرکز.