نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

• شکراله پورالخاص ¹
• بیژن ظهیری ناو ¹
• جعفر عشقی ²

¹ دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه محقّق اردبیلی، اردبیل، ایران

² دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

چکیده

در اندیشۀ عرفانی، علاوه بر «مقام عاشقی» به عنوان مقام اولیای مشهور، «مقام معشوقی» وجود دارد که مقام اولیای پنهان و مستور است. در این مقاله، با بررسی نظریه‌های بزرگان تصوّف از آغاز تا پایان سدۀ هفتم هجری درمی‌یابیم که چنین دیدگاهی دربارۀ مراتب عشق، در اندیشه‌های احمد غزالی، عین‌القضات همدانی، روزبهان بقلی شیرازی، شمس تبریزی و سلطان‌ولد آمده‌است و برآمده از عبارت «یُحِبُّهم» در قرآن و حدیثی از پیامبر اکرم^(ص) است. در اندیشۀ متعالی عرفانی، مقام معشوقی، بسیار برتر از مقام عاشقی است. سالک در مراتب عشقِ به حق به مرتبه‌ای می‌رسد که جایگاه عاشق و معشوق عوض می‌شود و این‌ بار خدا عاشق بنده است و بنده در جایگاه معشوقی قرار دارد. رسیدن به چنین مقامی مستلزم دیدار سالک با فردی است که به مقام معشوقی رسیده‌است. به زعم سلطان‌ولد، شمس تبریزی از جمله کسانی است که به مقام معشوقی رسیده‌است و مولانا نیز پس از دیدار با شمس به این مقام نائل می‌شود. با مطالعۀ زندگی مولانا به عنوان نمونه، و تطبیق «مقام معشوقی» او با نظریۀ «فردانیّت» به این نتیجه می‌رسیم که مراحل رسیدن به این مقام، مطابق با مراحل دستیابی به فردیّت (کشفِ سایه، انکشافِ آنیما، تجلّیِ پیر خردمند و...) در اندیشۀ کارل گوستاو یونگ است و شمس تبریزی به عنوان پیر خردمند، شخصیت مولانا را گسترش داده، به تولّد دوباره رسانده‌است.

کلیدواژه‌ها

• مقام معشوقی
• مولانا
• یونگ
• فردانیّت
• پیر خردمند
• گسترش شخصیت

عنوان مقاله [English]

A comparative Study of Beloved Position in Mowlana's Viewpoint on the Basis of Carl Gustav Jung's Individuation Process

نویسندگان [English]

• Shokrollah Pouralkhas ¹
• Bizhan Zahiri Nav ¹
• Ja'afar Eshghi ²

¹ Associate Professor, Department of Persian Language & Literature, University of Mohaghegh

² Ph.D. Candidate in Department of Persian Language & Literature, University of Mohaghegh Ardabili

چکیده [English]

In mystical thought, in addition to high position of "love" as a place for famous characters, there is a "beloved" position which is considered as a place for hidden and mystic characters. Examining the theories of the great Sufis from the beginning up to the end of the 7th century AD, it can be claimed that there is such a viewpoint about different steps of love in the works by Ahmad al-Ghazali, 'Ain al-Quzat Hamedani, Roozbehan Baghi Shirazi, Shams Tabrizi and Sultan Walad, derived from the phrase "یُحِبُّهم" (He loves them), a Quranic term that has repeated in a hadith from the Holy Prophet (pbuh).  In comparison with the position of "lover", "beloved" places in a very higher position in transcendental mystical thought. At the level of love for God, the wayfarer comes to a place in which the position of lover and beloved changes, and this will be the time God loves the creature, and he stands on the position of beloved one. Anyone who wants to achieve such a position should meet someone who has already reached the position of beloved. According to Sultan Walad, Shams Tabrizi is one of those who has already reached the position of beloved, and Mowlana is also attained this position after meeting him. By studying Mowlavi's life as an example, and adapting the procedure he passed to get the "beloved position" to what was introduced by Jung as individuation process (exploring the shadow, emerging of anima, personification of the wise), it can be concluded that these two processes are adaptable, and Shams Tabrizi, as a wise man, has brought about the evolution of Mowlavi's personality and his rebirth.

کلیدواژه‌ها [English]

• Beloved Position, Mowlavi, Carl Gustav Jung, Individuation Process
• the Wise, Personality evolution