Journal of Literary Criticism and Rhetoric

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته دکتری زبان‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران

2 استاد گروه زبان‌شناسی دانشگاه تربیت مدرس

3 استادیار مرکز پژوهش‌های زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

اکثر پژوهش‌های پیشین در ایران، با توجه به الگوی لیچ به بررسی هنجارگریزی در شعر پرداخته و در نتیجه، به هنجارگریزی گفتمانی توجهی نداشته‌اند؛ در حالی که اگر کار زبان‌شناسی فقط به مطالعه جنبه‌های آوائی، نحوی و معنائی منحصر شود، سهمش در بررسی‌های ادبی بسیار محدود می‌شود. به همین سبب، این مقاله، برای بررسی نوآوری‌های زبانی در شعر، از الگوی شورت استفاده کرده که هنجارگریزی گفتمانی را برای اوّلین بار در مورد شعر به‌ کار گرفته است. محدوده این بررسی، آثار نسل جدید شاعران کلاسیک امروز ایران است. هدف از این پژوهش، این است که مشخص شود چه گونه‌هائی از هنجارگریزی گفتمانی در شعر کلاسیک امروز رواج دارد و هر کدام، چه ارزش‌های بلاغی را در بر دارند. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد هشت گونه نوآوری در سطح گفتمانی در شعر کلاسیک امروز رواج دارد که بعضی از آنها برای اولین بار در این مقاله معرفی شده‌اند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Describing and Explaining New Discourse Deviation in Today's Classical Poetry

نویسندگان [English]

  • Mohammad Saleh Zakeri 1
  • Ferdows Agha Golzadeh 2
  • Hayat Ameri 3

1 Ph. D. Graduate in Department of Linguistics, Islamic Azad University, Science and Research Branch

2 Professor of Linguistics at Tarbiat Modares University

3 Assistant Professor, Center for Persian Language and Literature Researches, Tarbiat Modares

چکیده [English]

Most of the previous studies in Iran have examined the deviation in poetry using the model proposed by Leech, so little attention has been paid to discourse deviation; whereas, if linguistics is limited just to the study of phonological, syntactic and semantic aspects of language, its contribution to literary studies will be very restricted. For this reason, using the model proposed by Mick Short upon which discourseal deviation has been firstly applied, it has been tried, in present study, to examine linguistic innovations in poetry. The scope of the study includes the works produced by new generation of modern Iranian classical poets. The study has been conducted to determine what types of discourse deviation prevail in today's classical poetry, and how much is the rhetorical value of each. The results show that eight types of innovation (beginning in the middle, the end of the unfinished, the use of conversation repairing strategy, code-switching, style-switching, expansion of semantic unit of poetry, cataphoric relation and the use of single words instead of making sentence) are prevalent in discursive level in modern classical poetry, some of which are firstly introduced in this study.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Stylistics
  • Deviation
  • Discourse analysis
  • Discourseal Deviation
  • Modern classical poetry
  • Leech and Short's model
آقاگل‌زاده، فردوس (۱۳۸۵) تحلیل گفتمان انتقادی،تهران، علمی و فرهنگی.
----------- (۱۳۹۲) فرهنگ توصیفی تحلیل گفتمان و کاربردشناسی، تهران، علمی.
اشکلوفسکی، ویکتور (۱۳۹۴) «هنر به مثابه فن»، ترجمه فرهاد ساسانی، ساختگرائی، پساساختگرائی و مطالعات ادبی (مجموعه مقالات)، به سرپرستی فرزان سجودی، چاپ سوّم، تهران، سورۀ مهر.
باطنی، محمدرضا (۱۳۷۱) پیرامون زبان و زبانشناسی (مجموعه مقالات)، تهران، فرهنگ معاصر.
حسن‌لی، کاووس (۱۳۹۱)  گونه‌های نوآوری در شعر معاصر ایران، چاپ سوّم، تهران، ثالث.
حق‌شناس، علی محمد (1370) مقالات ادبی، زبانشناختی، تهران، نیلوفر.
--------------- (۱۳۹۰) زبان و ادب فارسی در گذرگاه سنت و مدرنیته (مجموعه مقالات)، چاپ دوم، تهران، آگه.
دهرامی، مهدی (۱۳۹۳) «کارکردهای زیباشناختی ضمیر در شعر معاصر»، زیبائی‌شناسی ادبی، دورۀ ۵، شمارۀ ۲۲، ص ۱۳۴-۱۱۹.
زارعی، مهدی (۱۳۹۴)  نحو دیگر غزل (بررسی تاریخچه و آخرین تحولات ساختاری و محتوائی غزل معاصر ایران)،تهران، نصیرا.
شفیعی‌کدکنی، محمدرضا (۱۳۹۴) با چراغ و آینه (در جستجوی ریشه‌های تحوّل شعر معاصر ایران)، چاپ پنجم، تهران، سخن.
شمیسا، سیروس (۱۳۸۹) معانی (ویرایش دوّم)، چاپ دوّم، تهران، میترا.
صفوی، کورش (۱۳۷۳) از زبان‌شناسی به ادبیات (جلد اوّل: نظم)، تهران، چشمه.
--------- (۱۳۹۰ [1380]) از زبان‌شناسی به ادبیات (جلد دوّم: شعر)، چاپ سوّم، تهران، سورۀ مهر.
--------- (۱۳۹۵) فرهنگ توصیفی مطالعات ادبی، تهران، علمی.
عبدالکریمی، سپیده (۱۳۹۲) فرهنگ توصیفی زبان‌شناسی اجتماعی، تهران، علمی.
علی‌پور، مصطفی (۱۳۸۷) ساختار زبان شعر امروز (پژوهشی در واژگان و ساخت زبان شعر معاصر)، چاپ سوّم، تهران، فردوس.
غیاثی، محمدتقی (1368) درآمدی بر سبک‌شناسی ساختاری، تهران، شعله اندیشه.
فاولر، راجر (۱۳۹۵) سبک و زبان در نقد ادبی، ترجمه مریم مشرّف، تهران، سخن.
فتوحی، محمود (۱۳۹۱) سبک‌شناسی (نظریه‌ها، رویکردها و روش‌ها)، تهران، سخن.
گلفام، ارسلان (۱۳۸۹) اصول دستور زبان، چاپ سوّم، تهران، سمت.
یارمحمدی، لطف‌االله (۱۳۸۳) گفتمانشناسی رایج و انتقادی، تهران، هرمس.
Carter, R. & Simpson, P. (1989) Language, Discourse and Literature: an Introductory Reader in Discourse Stylistics, Routledge.
 Leech, G. (1969) A Linguistic Guide to English Poetry, London: Longman.
ـــــــــــــــــ (2008) Language in Literature: Style and Foregrounding, Harlow: Pearson Longman.
Levin, S. (1965) “Internal and External Deviation in Poetry”, Word 21, PP 225–237.
Green, k. (2006) “literary theory and stylistics” in Keith Brown,Encyclopedia of Language and Linguistics, 2nd Edition, Amsterdam: Elsevier.
Halliday, M.A.K & Hasan, R. (1978) Cohesion in English, London: Longman.
Mcintyre, D. & Busse, B. eds. (2010) Language and Style, London: Palgrave.
Nørgaard, N. Busse, B. & Montoro, R. (2010) Key Terms in Stylistics, London:Continuum.
Short, M. (1996) Exploring the Language of Poems, Plays and Prose, London: Longman.
Verdonk, P. (2002) Stylistics, Oxford: OxfordUniversity press.