پیروی شاعران روس از قالب‌های شعر فارسی

صادقی سهل آباد, زینب; مباشری, محبوبه

doi:10.22059/jlcr.2020.74944

پیروی شاعران روس از قالب‌های شعر فارسی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

¹ استادیار زبان روسی دانشگاه الزهرا(س)

² دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه الزهرا(س)

10.22059/jlcr.2020.74944

چکیده

در پژوهش حاضر آن دسته از قالب‌های شعر فارسی بررسی می‌شود که شاعران روس بدان توجه نشان داده‌اند و از آن‌ها پیروی کرده‌اند. از آنجا که شاعران بزرگ ایرانی، مانند فردوسی، حافظ، سعدی، خیام، نظامی و... همواره احترام ادیبان روس را برانگیخته‌اند، پیروی از شیوه‌ها، قالب‌ها و بن‌مایه‌های شعری آن‌ها یکی از راه‌های نزدیک شدن روح و احساس آن‌ها به این بزرگان ادب ایران زمین بوده‌است. بنابراین، این سیره که در سدۀ هجده و نوزده میلادی آغاز شده بود، در سدۀ بیستم به اوج شکوفایی خود رسید. در این نوشتار سعی شده‌است تا قالب‌های شعری به ترتیب بسامد استفاده در میان شاعران روس بررسی شود که به ترتیب عبارتند از: رباعی، غزل و اشعار مردف، قصیده و ترجیع‌بند. هدف از این نوشتار، بازنمایی یکی از وجوه شرق‌گرایی (آرینتالیزم) در میان شاعران روسیه، یعنی همان علاقه به استفاده از قالب‌ها و سبک‌های شعر زبان فارسی است. این وجه از آرینتالیزم چندان توجه محققان ایرانی را جلب نکرده‌است و پژوهش‌های پیشین عمدتاً بر نقش‌مایه‌های ایرانی در آثار روسی متمرکز بوده‌اند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Russian Poets’ Imitation of Persian Poetic Forms

نویسندگان [English]

Zeinab Sadeghi Sahlabad ¹
mahboobe mobasheri ²

¹ Assistant Professor of Russian Language Alzahra University

² Associate Professor of Persian Language and Literature Alzahra University

چکیده [English]

The present study investigates the Persian poetic forms adopted by Russian poets. Great Iranian poets, such as Ferdowsi, Hafez, Saadi, Khayyam, and Nizami, have always been respected by Russian poets who have paid tribute to them by imitating their poetic forms and principles. This imitation, which began in the eighteenth and nineteenth centuries, peaked in the twentieth century. This article sorts out Persian poetic forms based on the frequency of use by Russian poets as ruba’i, ghazal, and qasida respectively. The purpose of the article is the representation of one of the aspects of orientalism among Russian poets, i.e. the interest in the use of the genres of poetry in Persian language. This aspect of orientalism has not been considered by Iranian researchers and former studies have mainly focused on the role of Iranian motifs in Russian works.

کلیدواژه‌ها [English]

Poetic form
Persian poetry
Russian poetry
Orientalism
Imitation

مراجع

بهار، محمدتقی (1385)، سبک‌شناسی (تاریخ تطور نثر فارسی)، به کوشش سید ابوطالب میرعابدینی، تهران، انتشارات توس.

شمیسا، سیروس (1363)، سیر رباعی در شعر فارسی، تهران، آشتیانی.

ـــــــــــــ (1381)،انواع ادبی، چ10، تهران، فردوس.

خیام نیشابوری، عمر، (بی‌تا)، مجموعه رباعیات، تهران، چاپ مینیاتوری.

صادقی سهل‌آباد، زینب و ملیحه جزء سید حکیم (1394)، «بررسی و توصیف نظام عروضی در زبان‌های روسی و فارسی»، پژوهشنامۀ نقد ادبی و بلاغت، د 4، ش 2، صص 87ـ98.

عبادیان، محمود (1384)، تکوین غزل و نقش سعدی، تهران، نشر اختران.

معلوف، لویس (1386)، المنجد: فی اللّغة والأعلام، تهران، بلاغت.

مؤذنی، علی‌محمد (1374)، «هنرپردازی در شریطه»، مجلۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، س 33، ش 1ـ4، صص 128ـ136.

ریپکا، یان (1383)، تاریخ ادبیات ایران، ترجمۀ ابوالقاسم سری، تهران، انتشارات سخن.

یحیی‌پور، مرضیه؛ زینب، صادقیسهل‌آباد و جان‌االله کریمی‌مطهر (1391)، نیکالای گومیلیوف و مشرق‌زمین، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

یحیی‌پور مرضیه و جان‌ا‌الله کریمی‌ مطهر (1396)، سعدی و شاعران روس، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (1396)، «الهام‌بخشی شاعران شیراز (سعدی و حافظ) به اشعار روسی»، پژوهش زبان و ادبیات فارسی، ش 47، صص 163ـ184.

Белинский В. Г. и его корреспонденты (1948), стр. 227. Письмо от 4 июня 1834 года.М.

Ворожейкина З. (1977), К вопросу о «странствующих» четверостишиях. Писменные памятники и проблема. М.: ИД.

Бертелъс Е.Э. (1962), Низами/Избр. труды. Низами и Фузули. М.

ــــــــــــــــــــــــــــ (1965), Избр. труды. Навои и Джами. М.

ــــــــــــــــــــــــــــ (1988), Насир-и Хусрау и его взгляд на поэзию/ Избр. труды. История литературы и культуры Ирана. М.

Брагинский И.С. (1974), Проблемы востоковедения. Актуальные вопросы восточного литератураведения. М.: «Наука».

Брюсов В. (1973), «Поэзия Армении» и ее единство на протяжении веков // Брюсов В. Собр.соч.: В 7 т. / Общ.ред. П.Г. Антокольского, А.С. Мясникова, С.С. Наровчатова, Н.С. Тихонова. М., Т. VII.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــ (1975), Собр.соч: В 7 т. Т. II. М.: Худож. лит.

Зияра Б. (2010), «К вопросу о сложности переводов Омара Хайяма на русский язык», Веснiк БДУ., Сер 4, № 1.

Малкович Р. Ш. (2009), Рубайят Омара Хайяма, Санкт-Петербург: «Русские переводы».

Кюхельбекер В.К. (1979), Путешествие;Дневник;Статьи. Л.

Плисецкий Г. Плисецкий Д. (2008), Омар Хайям, Да пребудет со мною любовь и вино!, М.: «Хранитель».