Journal of Literary Criticism and Rhetoric

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد ساوه،ایران.

2 استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه علامۀ طباطبایی، تهران، ایران.

چکیده

یکی از انواع ادب فارسی، ادب غنایی است که واجد وسیع‌ترین افق، در بیان عواطف و دریافت تجربه‌های عاطفی و حسی است. لحن رنگ‌آمیزی عاطفی کلام است و در غزل‌های سعدی، لحن‌های متنوعی به هم گره خورده‌اند. هم‌جواری این الحان، در انتقال پیام عاطفی گوینده نقش بسزایی دارد. عناصر شعری چون قالب شعر، وزن، هجاها، معنی واژه‌ها، ساختمان جمله‌ها و تصاویر توصیفی و صور خیال از عوامل شکل‌دهندۀ لحن محسوب می‌شوند. در هر اثری یک یا چند لحن وجود دارد و دریافت لحن یک اثر از چنان اهمیتی برخوردار است که درک پیام متن در گرو دریافت آن است. موضوع لحن به حوزۀ علم معانی مرتبط است زیرا بحث از اینکه لحن به مقتضای حال مخاطب است یا نه به آن حوزه بازمی‌گردد. هر کلامی، یک واحد زبانی محسوب می‌شود که انتقال‌دهندۀ پیامی، از گوینده به مخاطب است. برای آنکه انتقال به بهترین وجه انجام گیرد، ضروری است که کلام مطابق و مناسب با ارادۀ گوینده و انتظار مخاطب بیان شود. سعدی دشوارترین معانی را به ساده‌ترین شیوه بیان می‌کند تا متناسب با مخاطبان خود (مردم) سخن گفته باشد. آوردن معانی دشوار در قالب الفاظ ساده هنر سعدی است و دریافت آن معانی دشوار در گرو شناخت لحن سعدی است تا به جادوی وی پی ببریم. مقاله حاضر پژوهشی است برای شناخت لحنِ غزلیات سعدی که با استفاده از گزینش واژگان، تصویرهای مناسب، دقت در شیوۀ چینش آن‌ها، بهره‌گیری از تکرارها و هماهنگ کردن موسیقی کلام تحقق یافته است. مساعی نگارندگان در این بررسی بر آن است که با استخراج عناصر لحن ساز از متن، به لحن سعدی در دو غزل وی، دست یابد و در صورت گسترش عرصۀ پژوهش، دست‌یابی به اصول و پایه‌های سازندۀ لحن در سعدی ممکن خواهد شد؛ و نادیده گرفتن برخی از این عوامل سبب می‌گردد تا پیام گوینده به درستی دریافت نشود و شنونده را به خطا سوق دهد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Analyzing The Structure and The Tune in Two of Saadi’s Poems

نویسندگان [English]

  • Pooneh Nasher 1
  • Abbasali Vafaei 2

1 Ph.D. Candidate of Persian literature and language, Islamic Azad University, Saveh Branch,saveh,iran.

2 Professor of Persian Literature and Language, Alameh Tabatabaie University Professor,Tehran,iran.

چکیده [English]

One of the forms of Persian literature is lyrics, which affords the widest horizon in expressing emotion and receiving emotional and sensory experiences. Tone is the color the speaker adds into the words, and in Saadi’s lyrics there exist many different tones, which are intertwined. These tones play a crucial role in expressing his artistic and emotional message to the reader. Elements such as poetic form, rhythm, syllables, the meaning of words, sentence structures, and descriptive and poetic imagery are some of the items that form tone. Any literary work contains one or more tones and understanding them is so crucial that perceiving the expressed meaning depends on this understanding. The discussion of tone is related to the field of semantics, because the debate as to whether or not the tone is chosen in accordance with the audience’s mood goes back to that field. Each word is a unit of language that conveys a message from the speaker to the audience. To convey in the best possible way, the will of the speaker and the expectations of the audience should be considered. In order to speak in accordance with his audience’s mood, Saadi expresses the most difficult meanings in the simplest way. Bringing difficult meanings in the form of simple words is Saadi’s art, and understanding these difficult meanings depends on perceiving Saadi’s tone. The present article is an attempt to understand Saadi’s lyrics through his word choice, imagery, repetitions, and coordinating rhythm. The purpose of this study is to understand Saadi’s tone in two of his poems by extracting those tone-making elements from the text. Understanding the tone-making elements in the poetry of Saadi is possible by expanding the area of research in this field, while by ignoring some of the factors his message fails to be received properly.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Lyrical literature
  • Lyrics
  • Saadi
  • Tone
  • Meaning
ارشد نژاد، شهرام (1377) فن شعر انگلیسی، تهران، گیل.
پرین، لارنس (1376) دربارۀ شعر، ترجمۀ فاطمه راکعی، تهران، اطلاعات.
پورنامداریان، تقی (1380) بلاغت و گفت‌وگوی متن، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تربیت‌معلم، شمارۀ 32، صص 37-11.
حمیدیان، سعید (1372) درآمدی بر اندیشه و هنر فردوسی، تهران، نشر مرکز.
ـــــــــــــ (1377) به کوشش خلیل خطیب رهبر، تهران، نشر مهتاب.
ــــــــــــ (1393) سعدی در غزل، تهران، نیلوفر.
سعدی، مصلح الدین (1375) کلیات سعدی، تصحیح محمدعلی فروغی، تهران.بی­نا.
شفیعی کدکنی، محمدرضا (1377) جادوی مجاورت، مجلۀ بخارا، سال اول، شمارۀ 2، مهر و آبان صص 25-24.
شفیعی کدکنی، محمدرضا (1391) رستاخیز کلمات، تهران، سخن.
شمیسا، سیروس (1378) انواع ادبی، تهران، فردوس.
عمران پور، محمدرضا (1384) عوامل ایجاد، تغییر و تنوع و نقش لحن در شعر، فصلنامه پژوهش­های ادبی،دوره 6 ، شماره 9- 10، سال 1382، صص 149-127.
فتوحی، محمود (1393) بلاغت تصویر، تهران، سخن.
گری، مارتین (1382) فرهنگ اصطلاحات ادبی، ترجمه منصوره شریف‌زاده، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
میر صادقی، جمال (1385). عناصر داستان، تهران، سخن.
Arshadnezhad,SH, (1998) fane sheer engilisi, Tehran, gil, [in Persian].
Fotohi,M, (2014) belaghat tasvir,Tehran, sokhan,[in Persian].
Grey.M, (2003) farhang estelahat adabi, tarjomeh mansoreh sharifzadeh, Tehran, pazhoheshgah olom ensani va motaleat farhangi, [in Persian].
Hamidian, S, (1998) be koshesh Khatib rahbar kh,Tehran,nashr mahtab, [in Persian].
Hamidian,S, (2014) saadi dar ghazal,Tehran,niloofar [in Persian].
Hamidian, S, (1993) daramadi bar andisheh va honar ferdosi,Tehran, nashr markaz, [in Persian].
Anasor dastan,Tehran, sokhan, [in Persian].
Omranpoor, M, (2004) avamel ijad, taghir va tanavo va naghsh lahn dar sheer, faslname pazhohesh haye adabi, dore 6, shomare 9 va 10, sal 1382, safhe127-149, [in Persian].
Perin, L, (1997) darbare sheer, tarjomeh fatemeh rakei,Tehran, etelaat, [in Persian].
Poornamdarian, T, (2001) belaghat va goft o goy matn, daneshkade adabiyat va olom ensani, daneshgah tarbiyat moalem, shomare32,safhe11-37, [in Persian].
Saadi, M, (1996) koliat saadi, tashih mohammadali froghi, Tehran, negah [in Persian].
Shafei kadkani, M,  (2012) rastakhiz kalamat, Tehran, sokhan [in Persian].
Shafei kadkani, M, (1998) jadoy mojaverat, majale Bokhara, sal aval, shomare 2, mehr va aban safhe 24-25, [in Persian].
Shamisa, S, (1999) anvae adabi, Tehran, ferdos, [in Persian].