نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

• افسانه سعادتی ¹
• محسن محمدی فشارکی ²

¹ پژوهشگر پسادکترا زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.

² دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.

چکیده

بررسی نام شخصیت­ها، کاربردی بنیادین در تحلیل داستان­ها دارد. شخصیت­ها اغلب به واسطۀ نامشان، نقش خود را در درون‌مایه ایفا می­کنند و خوانندگان نیز در بیشتر موارد به مدد آن­ها با درون‌مایه ارتباط برقرار می­کنند؛ بنابراین نام­ها، همواره به نحوی در تعیین فضای مواجهۀ با متن و بافتار بیرونی آن تأثیرگذارند. از نظر روایت­شناسان، این پرسش که نویسندگان چگونه شخصیت­های داستان­هایشان را به مخاطبان نشان خواهند داد، از اهمیت بسیاری برخوردار است. نام­گذاری هر چیزی به مثابۀ آفرینش آن چیز است و گزینش نام مناسب برای اشخاص داستانی، یکی از هنری­ترین شگردها در پرداخت شخصیت و معرفی آن­ها به مخاطبان است؛ اما دگرگشت نام اشخاص یکی از بدیع­ترین روش­ها در شخصیت­پردازی است. مولوی با اتخاذ چنین رویکردی در شخصیت‌پردازی، ضمن انتقال اطلاعات به مخاطبان در پی دست یافتن به راهی است که با بینش عرفانی او نیز سازگار باشد؛ شکستن هنجارها و به سخره گرفتن مرزهای داستان­گویی برای رسیدن به دانۀ معانی. ازآنجا که در ساختار اسلیمی مثنوی، فرصت معرفی شخصیت­ها، اندک است، بنابراین راوی، شخصیت­های داستان­های خود را به صورت بسیار اثرگذار و با ایجاز که خاص زبان عرفانی است به خوانندگان معرفی می­کند. تغییرات نام­گذاری­ها، شگردی است که در جهت همین ایجاز در نهایت به عنوان شیوۀ تازه شخصیت­پردازی از سوی راوی مثنوی انتخاب می­شود. این پژوهش به شیوۀ تحلیلی و توصیفی نشان می­دهد که برخی از دگرگشت­ها در ساحت ظاهری صورت پذیرفته و از نظر نشانه­شناسی و شخصیت­پردازی خلاقانه اهمیت یافته­اند. به طور کلی، علل دگرگشت نام­گذاری شخصیت­های قصه­های مثنوی در سه حوزۀ زبانی، نحوی و ادبی قابل بررسی است و از جمله عوامل دگرگشت نام­ها، می­توان به انتقال حس عاطفی، رعایت وزن، تغییر شخصیت در روند داستان، تعلق خاطر راوی نسبت به اشخاص داستانی، طنازی راوی، دروغ­گویی راویان درون داستانی، تغییر زاویۀ دید، التفات و تنوع بخشیدن برای جذاب ساختن داستان و جذب مخاطب اشاره کرد.

کلیدواژه‌ها

• دگرگشت
• نام گذاری
• مثنوی معنوی
• جلال الدین مولوی
• شخصیت پردازی

عنوان مقاله [English]

"The Causes of Changing the Names of the Characters in the Tales of Mathnawi

نویسندگان [English]

• Afsaneh Saadati ¹
• Mohsen Mohammadi Fisharaky ²

¹ Post-Doctoral Researcher at Persian Language and Literature University of Isfahan, Isfahan, Iran.

² Associate Professor Persian Language and Literature University of Isfahan, Isfahan, Iran.

چکیده [English]

The Nocturnal Harmony of the Wood Orchestra” by Reza Ghasemi is one of the most significant postmodern stories in Persian literature. It tells the life of a group of Iranian immigrants and exiles living in France who are still struggling with their original culture and beliefs. Chaos theory, which is one of the well-known and widely used theories in physics and meteorology, is reflected in this story. Since this story is a piece of metafiction, the author/narrator consciously refers to the chaos theory and in particular to the butterfly effect. This study, after introducing the most characteristic features of chaos theory, reads “The Nocturnal Harmony of Wood Orchestra” in light of this theory. It uses a descriptive-analytical method to investigate the effect of chaos theory on the postmodern aspects of this fiction and on the lives and destinies of the characters. We seek to show how the manifestation of a scientific theory in the story reinforces its postmodern aspects. Chaos theory is used in various sciences. It talks about nonlinear events and processes based on uncertainty. The manifestation of chaos theory in this story distinguishes it from others. According to this theory, complex and turbulent phenomena and events are the result of multiple causes and constantly affect each other. These kinds of phenomena are sensitive to their initial conditions and their various components, based on the butterfly effect, self-similarity, dynamic adaptation, and strange attractors, show a kind of order in disorder or a quasi-chaotic situation. The results of this study show that the chaos theory, through disturbing and unfamiliar propositions, highlights the postmodern aspects of the story and at the same time justifies the confusion of the characters while coordinating the form and content. This theory describes the intertwined and complex lives and fates of the characters in a postmodern way and shows the effects of small variables on large events and the fates of the characters.

کلیدواژه‌ها [English]

• The Nocturnal Harmony of the Wood Orchestra
• Reza Ghasemi
• Postmodern fiction
• Chaos theory
• Butterfly effect