فنون روایی پسانوگرایی در رمان «دل فولاد» منیرو روانی‌پور

خدادوست, صادق; دهقان, علی; فرضی, حمیدرضا

doi:10.22059/jlcr.2020.296415.1405

فنون روایی پسانوگرایی در رمان «دل فولاد» منیرو روانی‌پور

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.

² دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.

10.22059/jlcr.2020.296415.1405

چکیده

فنون روایی به شگردهای روایت داستان گفته می‌شود که در ادبیات پسامدرن، دگرگونی پیدا کرده‌است. به ‌طور کلی، آثار پست‌مدرن، نابهنجار و آشفته به نظر می‌رسند و نمی‌تـوان آن‌هـا را ماننـد آثـار سنّتی تحلیل و تفسیر نمود. در رمان‌های این سبک ادبی، اصولی که در ادبیات داستانی به طرح، آغاز و پایان مشخص، روایت خطی منسجم، زبان صریح و نظام‌مندی روایت تعلق دارد، به هم می‌ریزد و اگر خواننده آثار پـست‌مـدرن درباره شیوۀ نگارش آن‌ها اطلاعی نداشته باشد، خواندن این آثار برایش ملال‌آور مـی‌شـود و مطالعۀ آن‌ها نیمه‌تمام می‌ماند. فرم این گونه نوشته‌ها نیز بر پیچیدگی متن می‌افزاید و زمینه را برای خـوانش‌های متعدد فراهم می‌کند. این نوع ادبی، تأثیری انکارناپذیر بر جریان هنر و ادبیات ایران گذاشته‌است. با وجود شناخته و پذیرفته شدن این سبک، به علت عدم آشنایی کامل با خاستگاه‌ها، اصول و مؤلفه‌های آن، هنوز نسبت به حضورش در ادبیات داستانی ایران تردید وجود دارد. این تردید انگیزۀ کافی را برای بررسی‌های مصداقی به وجود آورده‌است تا زمینه‌ها، اصول و شاخصه‌های پسانوگرایی در داستان‌های فارسی تحقیق و شناخته شود. در میان آثار داستانی ایرانی، رمانِ «دل فولاد» اثر روانی‌پور از گونۀ رمان‌های پسانوگرایی شمرده شده‌است و در این مقاله، رمان یادشده از منظر عناصر روایی مطالعه گردید تا اعتبار دیدگاه موجود ارزیابی شود. بدین منظور، «دل فولاد» بر مبنای نظریه‌های پسامدرنیستی بازخوانی، و فنون روایی و نقش روایت در برجسته کردن سبک آن بررسی شد. نتیجۀ این جستارِ تحلیلی ـ توصیفی گویای آن است که مؤلفه‌هایی همچون بی‌نظمی زمانی در روایت رویدادها، دور باطل، شخصیت‌های خاص، بازی زبانی و افراط در کاربرد صُوَر خیال، تناقض، بینامتنیت و چندصدایی در این رمان روانی‌پور برجستگی خاصی دارد. از این رو، اعتبار دیدگاه‌های مربوط به تأثیرپذیری این رمان از مکتب ادبی پست‌مدرن، از پشتوانۀ تحقیقی برخوردار است و می‌تواند به عنوان گواهی بر تأثیرپذیری ادبیات داستانی فارسی از ادبیات پسامدرن غرب تلقی شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Postmodernist Validation Techniques in the novel "Del Foulad"; Monirou Ravanipour

نویسندگان [English]

Sadegh Khodadoost ¹
Ali Dehghan ²
Hamidreza Farzi ²

¹ Ph.D Candidate of Persian Literature and language, Tabriz Branch, Islamic Azad University, Tabriz, Iran.

² Associate Professor of Persian Literature and language, Tabriz Branch, Islamic Azad University, Tabriz, Iran.

چکیده [English]

Narrative techniques are the techniques of storytelling that have changed in postmodern literature. In general, postmodern works seem abnormal and chaotic and cannot be analyzed as traditional works. In this literary style novels, the principles that in fiction literature belong to a specific plot, beginning and ending, coherent linear narrative, explicit language and systematic narrative are changed and if the reader of postmodern works has no knowledge about the way of writing, reading these works becomes boring and their study my be incomplete. The form of such writings also adds to the complexity of the text and provides the basis for multiple readings. This literary type has had an undeniable impact on the flow of Iranian art and literature. Despite being recognized and accepted, due to the lack of complete familiarity with the origins, principles and components of this style, there is still doubt about its presence in Iranian fiction. This skepticism has created enough motivation for case studies to investigate and identify the backgrounds, principles and characteristics of postmodernism in Persian stories. Among Iranian fiction works, Ravanipour's novel "Del Foolad" is considered as a postmodernist novel. In this article, the novel has been studied from the perspective of narrative elements to evaluate the validity of the existing view. For doing so, "Del Foolad" was studied on the basis of postmodernist theories of reading and narrative techniques, as well as the role of narrative in highlighting its style. The result of this analytical-descriptive research showed that components such as time irregularity in the narration of events, vicious circle, special characters, language play and extremes in the use of imaginary forms, contradictions and intertextuality and polyphony are highlighted in this novel. Therefore, the validity of the perspectives on the influence of postmodern literary school on this novel can be considered as a proof of the influence of western postmodern literature on Persian fiction literature.

کلیدواژه‌ها [English]

Dell Foulad
Postmodern
Monirou Ravanipour
Narrative
irregularity

مراجع

احمدی، بابک (1370)، ساختاروتأویلمتن (نشانه‌شناسی و تأویلگرایی)، تهران، مرکز.

اخوت، احمد (1392)، دستور زبان داستان، چ 2، اصفهان، فردا.

باختین، میخائیل (1383)، زیبایی‌شناسیونظریۀرمان،ترجمۀ آذین حسین‌زاده، تهران، مرکز مطالعات و تحقیقات هنری.

بامشکی، سمیرا (1391)، روایت‌شناسی داستان‌های مثنوی، تهران، هرمس.

بوشعیر، الرشید (1997م.)، الشعر العربی فی منطقه الخلیج، عوامل تطوّره و اتّجاهاته و قضایاه، ط 1، بیروت، دارالفکر.

بی‌نیاز، فتح‌االله (1392)، درآمدی بر داستان‌نویسی و روایت‌شناسی، تهران، افراز.

پاینده، حسین (1383)، مدرنیسموپسامدرنیسمدررمان، تهران، روزنگار.

ــــــــــــ (1386)، رمان پسامدرن و فیلم: نگاهی به ساختار و صناعات فیلم میکس، تهران، هرمس.

تدیّنی، منصوره (1387)، «مدرنیسم و پست‌مدرنیسم در ادبیات داستانی معاصر»، آموزش زبان و ادب فارسی، د 25 ش 3، صص 12ـ17.

ــــــــــــ (1388)، پسامدرنیسم در ادبیات، تهران، نشر علمی.

تودوروف، تزوتان (1377)، منطق گفتوگویی میخائیل باختین، ترجمۀ داریوش کریمی، تهران، مرکز.

داد، سیما (1383)، فرهنگ اصطلاحات ادبی، تهران، مروارید.

روانی‌پور، منیرو (1383). دل فولاد، چ 5، تهران، قصه.

رستمی، فرشته (1389)، «زیباشناسی دریافت در دل فولاد»، پژوهش‌هایادبی، ش 29 و 30، صص 49ـ70.

سالمن، رابرت (1392)، «معنای زندگی»، ترجمۀ مسعود فریامنش، ماهنامۀ اطلاعات معرفت و حکمت، س 8، ش 1، صص 9ـ15.

سلدن، رامان و پیتر ویدسون (1377)، راهنمای نظریۀ ادبی معاصر، ترجمۀ عباس مخبر، تهران، طرح نو.

فتوحی، محمد (1385)، «ارزش ادبی ابهام از دومعنایی تا چندلایگی معنا»، نشریۀ زبان و ادبیات فارسی، د 62، ش 8، صص 17ـ36.

فرمهینی، محسن (1383)، پست‌مدرنیسم و تعلیم و تربیت، تهران، آییژ.

لوئیس، بری (1383)، «پسامدرنیسم و ادبیات»، مدرنیسم و پسامدرنیسم در رمان، گردآوری و ترجمۀ حسین پاینده، تهران، روزنگار، صص 77ـ109.

لیکاف، جرج و مارک جانسون (1395)، استعاره‌هایی که با آنها زندگی می‌کنیم، ترجمۀ هاجر آقاابراهیمی، چ 2، تهران، نشر علم.

مقدادی، بهرام (1393)، دانشنامۀ نقدادبی از افلاتون تا به امروز، تهران، چشمه.

مک‌کافری، لری (1381)، ادبیات داستانی پسامدرن، در ادبیات پسامدرن، تدوین و ترجمۀ پیام یزدانجو، تهران، مرکز.

مک‌هیل، برایان (1383)، «گذار از مدرنیسم به پسامدرنیسم»، مدرنیسم و پسامدرنیسم در رمان، گردآوری و ترجمۀ حسین پاینده، تهران، روزنگار.

مهاجر، مهران و محمد نبوی (1384)، دانش‌نامۀ نظریه‌های ادبی معاصر، تهران، آگه.

نوبخت، محسن (1391)، «چندصدایی و چندشخصیتی در رمان پسامدرن ایران با نگاهی به رمان اسفار کاتبان از ابوتراب خسروی»، زبان‌شناخت، س 3، ش 2،، صص 85ـ120.

وو، پاتریشیا (1389)، فراداستان، ترجمۀ وقفی‌پور، تهران، چشمه.

ــــــــــ (1393)، «مدرنیسم و پسامدرنیسم: تعریفی جدید از خودآگاهی ادبی»، مدرنیسم و پسامدرنیسم در رمان، گردآوری و ترجمۀ حسین پاینده، ویراست دوم، تهران، نیلوفر.

هاجری، حسین (1384)، «انعکاس اندیشه‌های پست‌مدرن در ادبیات داستانی معاصر ایران»، مجموعه‌مقالات ‌ماو پست‌مدرنیسم، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

Ahmadi, Babak (1992), The Text-Structure and Textual Interpretation (Semiotics and Interpretivism), Tehran, Markaz [In Persian].

Bakhtin, Michaeil (2004), Aesthetics and Novel Theory, Trans. by Azin Hosseinzadeh, Tehran, Center for Art Studies and Research [In Persian].

Bamshki, Samira (2012), Narrative of Masnavi Stories, Tehran, Hermes [In Persian].

Biniaz, Fathollah (2013), An Introduction to Fiction and Narrative Studies, Tehran, Afraz [In Persian].

Busheer, Rashid (1997), Arabic Poetry in the Gulf Region, Factors of Evolution, Reflections and Judgments, 1^th Ed, Beirut, Dar al-Fikr [In Ariabic].

Dad, Sima (2004), Dictionary of Literary Terms, Tehran, Morvarid. [In Persian].

Farmahini, M. 2004, Postmodernism and Education, Tehran, Ayizh [In Persian].

Fotohi, Mahmoud (1385), "Literary Value of Ambiguity from Two Meanings to Several Layers of Meaning", Journal of Persian Language and Literature, Vol. 62, No. 8, Pp. 17-36 [In Persian].

Hajri, Hossein (2005), "Reflection of Postmodern Thoughts in Contemporary Iranian Fiction", Proceedings of Postmodernism, Tehran, Institute of Humanities and Cultural Studies [In Persian].

Likoff, Jeorg and Johnson, M (2016), The Metaphors We Live With, Trans. by Hajar Agha Ebrahimi, Tehran, Elm Publishing [In Persian].

Lodge, David & Nigel Wood (2000). Modern Criticism and Theory: A Reader 2^ed. Longman: Iser wolfgan, The Reading process, a Phenomenological Approach [In English].

Louis, Barry(2004), "Postmodernism and Literature", Modernism and Postmodernism in the Novel, Translated by Hossein Payendeh, Tehran, Rooznegar, Pp. 77-109 [In Persian].

McCaffrey, Louis (2002), “Postmodern fiction”, Postmodern Literature, Translated by Payam Yazdanjoo, Tehran, Markaz [In Persian].

McHale, Braian (2004), “Transition from Modernism to Postmodernism, Modernism and Postmodernism in the Novel, Translated by Hossein Payendeh, Tehran, Rooznegar [In Persian].

Meqdadi, Bahram (2014), Critical Encyclopedia from Plato to the Present, Tehran, Cheshmeh [In Persian].

Mohajer, Mehran and Mohammad Nabavi (2005), Encyclopedia of Contemporary Literary Theories, Tehran, Agah.

Nobakhat, Mohsen (2012), "Polyphony and Multi-Personality in the Postmodern Iranian Novel with a Look at the Novel of the Writers' Journey by Abu Trab Khosravi", Linguistics, Vol. 3, No. 2, Pp. 85-120 [In Persian].

Okhovat, Ahmad (2013), The Grammar of Stories, 2^th Ed, Esfahan, Farda [In Persian].

Patricia Woo (2010), Faradastan, Translated by Waqfipour, Tehran, Cheshmeh [In Persian].

---------------- (2014), "Modernism and Postmodernism: A New Definition of Literary Self-Awareness", Collection of Modernism and Postmodernism in the Novel, Selected and Translated by Hossein Payandeh, 2^th Ed, Tehran, Niloufar [In Persian].

Payende, Hossein (2004), Modernism and Postmodernism in the Novel, Tehran, Rooznegar [In Persian].

---------------------- (2007), Postmodern Novel and Film: A Look at the Structure and Industries of Mix Film, Tehran, Hermes [In Persian].

Ravanipour, Moniru (2004), Del Foolad, 5^th Ed, Tehran, Story [In Persian].

Rostami, Fereshteh (2010), "Aesthetics of Receiving in the Heart of Steel", Literary Research, Vol. 29-30, Pp. 49-70 [In Persian].

Salman, Rabert (1392), "The Meaning of Life", Translated by Massoud Faryamanesh, Knowledge and Wisdom Information Monthly, Vol. 8, No. 1, Pp. 9-15 [In Persian].

Selden, Raman and Widson, Pieter. (1998), Handbook of Contemporary Literary Theory, Translated by Abbas Mokhber, Tehran, Tarheh Now [In Persian].

Tadayyoni, Mansoureh (2008), "Modernism and Postmodernism in Contemporary Fiction", Persian Language and Literature Education, Vol 25, No 3, Pp. 12-17 [In Persian].

----------------------------- (2009), Postmodernism in Literature, Tehran, Scientific Publishing [In Persian].

Todorov, Tezvetan (1998), The Conversational Logic of Mikhail Bakhtin, Translated by Dariush Karimi, Tehran, Markaz [In Persian].