Journal of Literary Criticism and Rhetoric

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد ایذه، دانشگاه آزاد اسلامی، ایذه، ایران

چکیده

اضافه سمبلیک یکی از مهم­ترین و زیبا­ترین جلوه­های بیانی است که به یاری آن برخی از آثار ادبی، جذّابیّت خاصّی یافته­اند. ادیبان پارسی­زبان از همان آغاز تا کنون از این گونة بیانی به نیکوترین شیوه بهره­ برده‌اند. در این نوع اضافه، افراد و موجودات در دارا بودن برخی از کنش­ها و ویژگی­ها، آنقدر خاص و بی‌همتا هستند که گویی آن ویژگی­ها و کنش­ها فقط با وجود آنان برای مردم قابل شناخت می‌شود و آنان، سمبل و نماد برای آن به­ حساب می­آیند. در اضافة سمبلیک، نام فرد، حیوان یا چیزی آورده، سپس عملکرد ویژه یا شگردش به آن اضافه می­شود؛ به عبارت دیگر مضاف، سمبل یا نشانة مضافٌ­الیه است. مثلاً در دو ترکیبِ”میزان عدالت“ و ­”صبح امید“، ”میزان“ سمبل و نماد برای عدالت و ”صبح“ سمبل برای امید است. برخی از نویسندگان، اضافه سمبلیک را صِرفاً نوعی اضافه تشبیهی به حساب آورده­اند؛ البتّه نگارندة این پژوهش با نقد و تحلیل این نظریّه، به این نکته پی برده که اضافه سمبلیک با توجه به شیوه­های کاربردش در شعر و نثر فارسی به چهار گونه پدیدار می­شود. در این تحقیق اضافة سمبلیک از نظر ماهیّت، ارتباط آن با صُور خیالی و موارد مشابه و تقسیم‌بندی انواع آن از نظر مصداق و نیز از نظر دستوری-بیانی به گونه­ای جامع و به روش توصیفی-تحلیلی مورد بررسی و کاوش قرار گرفته­است و زیباترین اضافه­های سمبلیک از شاعران گوناگون در دوره­های مختلف آورده شده­است

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Making a New Inquiry about Symbolic Addition Discourse

نویسنده [English]

  • seyedali sohrabnejhad

Assistant Professor of Persian Literature, Shahid Chamran University of Ahwaz, Iran.

چکیده [English]

Symbolic addition is one of the most important and beautiful aspects of speech. Some of the literary works have achieved specific attraction by using symbolic addition. Persian writers have used this kind of speech in the best way from the beginning to the current time. In this addition, people and some living things are so specific and unique in some features and characteristics as if those features are recognizable for people just by their existence. Therefore, those features are regarded as a symbol for people. In symbolic addition , a person's or an animal's name is mentioned, then its function or its feature is attributed to the person or animal. In other words, addition is a symbol of a noun to which another noun has been attributes. For example, in two compounds of " the scale of justice" and "the morning of hope" scale is a symbol for justice and morning is a symbol for hope. Some writers regard symbolic addition as a kind simile addition. Of course, in this study, the researcher by analyzing and reviewing the theory has found that the symbolic addition can be divided into four types based on its usage in Persian poem and prose. In this research, symbolic addition by its nature, its connection with poetic images , similar cases and different kinds of division has been reviewed completely based on descriptive-analytic method and according to speech grammar. This study has also used the most beautiful symbolic additions of  different poets  in different periods

کلیدواژه‌ها [English]

  • poetic images
  • simile
  • symbolic addition
  • compound
  • meaning
اعتصامی، پروین (1384)، دیوان پروین اعتصامی، با دیباچۀ ملک‌الشعراء بهار، چ2، تهران، نگاه.
اقبال لاهوری، محمد (1382)، میکدۀ لاهور (کلیات فارسی علامه اقبال)، تصحیح و مقدمۀ محمد بقائی، چ 1، تهران، اقبال.
انوری، اوحدالدّین علی (1376)، دیوان انوری، با مقدمۀ سعید نفیسی، به اهتمام پرویز بابایی، چ 1، تهران، انتشارات نگاه.
بهار، محمدتقی (1368)، دیوان اشعار محمدتقی بهار، چ 5، تهران، توس.
پورنامداریان، تقی (1386)، رمز و داستان‌های رمزی در ادب فارسی، چ 6، تهران، علمی و فرهنگی.
جامی، نورالدّین عبدالرحمن (1375)، مثنوی هفت اورنگ، به تصحیح مرتضی مدرس گیلانی، چ 10، تهران، مهتاب.
ــــــــــــــــــــــــ (1380)، دیوان اشعار، به اهتمام محمد روشن، چ 1، تهران، نشر سیمای دانش.
خاقانی، افضل‌الدّین بدیل (1375)، دیوان اشعار، ویراستۀ میر جلال‌الدّین کزازی، چ 1، تهران، نشر مرکز.
خرمشاهی، بهاء‌الدّین (1375)، حافظ‌نامه، چ 7، تهران، علمی و فرهنگی.  
خواجوی کرمانی، کمال‌الدّین (1374)، غزلیات خواجوی کرمانی، به ‌کوشش حمید مظهری، چ 3، کرمان، انتشارات خدمات فرهنگی کرمان.
ستاری، جلال (1392)، مدخلی بر رمزشناسی عرفانی، چ4، تهران، انتشارات نشر مرکز.
سعدی شیرازی، مصلح‌الدّین (1374)، گلستان، تصحیح و توضیح غلامحسین یوسفی، چ 4، تهران، خوارزمی.
ــــــــــــــــــــــــ (1383)، گزیدۀ قصاید سعدی، انتخاب و شرح جعفر شعار، چ 9، تهران، قطره.
ــــــــــــــــــــــــ (1375)، بوستان، تصحیح و توضیح غلامحسین یوسفی، چ 5، تهران، خوارزمی.
سنایی غزنوی، مجدودبن آدم (1375)، دیوان حکیم سنایی غرنوی، به ‌اهتمام پرویز بابایی، چ 1، تهران، نگاه.
ـــــــــــــــــــــــــــ (1394)، حدیقة‌الحقیقة و شریعة‌الطریقة، تصحیح محمدتقی مدرس رضوی، چ 8، تهران، موسسۀ انتشارات دانشگاه تهران.
شمیسا، سیروس (1372)، بیان، چ 3، تهران، فردوسی.
ــــــــــــــ (1383)، بیان و معانی، چ 8، تهران، فردوسی.
شهریار، سیّد محمدحسین (1371)، کلیات دیوان اشعار، چ 11، تهران، نگاه.
صائب تبریزی، محمدعلی (1378)، مجموعۀ رنگین‌گل (گزیدۀ اشعار صائب)، انتخاب و توضیح محمد قهرمان، چ 6، تهران، سخن.
ـــــــــــــــــــــــ (1383)، دیوان صائب تبریزی، به کوشش محمد قهرمان، چ 3، تهران، علمی‌ـ فرهنگی.
عرفی شیرازی، محمد (1369)، دیوان اشعار، تصحیح جواهری (وجدی)، چ 3، تهران، سنایی.
عراقی، فخرالدّین (1375)، دیوان عراقی، تصحیح سعید نفیسی، چ 8، تهران، سنایی.
عطار نیشابوری، فریدالدّین (1372)، تذکرة الأولیاء، تصحیح و توضیح محمد استعلامی، چ 7، تهران، انتشارات زوّار.
ــــــــــــــــــــــ (1376)، اسرارنامه، ویرایش محمد ابراهیمی، چ 1، تهران، انتشارات صفی‌علیشاه.
ـــــــــــــــــــــ (1377)، الهی‌نامه، تصحیح عطاء‌االله تدین، چ 1، تهران، مؤسسۀ انتشارات دانشگاه تهران.
ــــــــــــــــــ (1383)، منطق‌الطیر، تصحیح و شرح محمدرضا شفیعی کدکنی، چ 1، تهران، سخن.
ــــــــــــــــــ (1392)، دیوان اشعار، ویرایش کاظم عابدینی مطلق، چ 7، تهران، انتشارات کتاب آبان.
فرخزاد، فروغ (1379)، دیوان اشعار، با مقدمۀ بهروز جلالی، چ 7، تهران، مروارید.
فردوسی، ابوالقاسم (1378)، شاهنامه، چ 2، تهران، سورۀ مهر.
فرغانی، سیف (1375)، گزیدۀ اشعار سیف فرغانی، انتخاب و توضیح محمد ترابی، تهران، سخن.
فروغی، عباس‌ (1376)، دیوان فروغی بسطامی، پژوهش حمیدرضا قلیچ‌خانی، تهران، روزنه.
کاشانی، فیض (1375)، دیوان فیض کاشانی، مقدمه و تصحیح سید علی شفیعی، چ 4، تهران، چکامه.
محتشم کاشانی، علی‌بن احمد (1385)، دیوان محتشم کاشانی، تصحیح و مقدمۀ اکبر بهداروند، چ 3، تهران، نگاه.
مرقی کاشانی، افضل‌الدّین (1366)، مصنفات، به‌ تصحیح مجتبی مینوی و یحیی مهدوی، چ 2، تهران، خوارزمی.
معین، محمد (1375)، فرهنگ فارسی، چ 9، تهران، امیرکبیر.
مولوی، جلال‌الدّین محمد (1371)، کلیات دیوان شمس تبریزی، تصحیح بدیع‌الزّمان فروزانفر، به اهتمام پرویز بابایی، چ 1، تهران، انتشارات نگاه ـ نشر علم.  
ـــــــــــــــــــــ (1379)، مثنوی معنوی، شرح کریم زمانی، چ 6، تهران، موسسۀ اطلاعات.
نادرپور، نادر (1382)، مجموعۀ اشعار، با نظارت پوپک نادرپور، چ 2، تهران، نگاه.
نظامی، الیاس‌بن یوسف (1379)، مخزن‌الأسرار، تصحیح حسن وحید دستگردی، به کوشش سعید حمیدیان، چ 4، تهران، قطره.
ــــــــــــــــــــ (1378)، شرفنامه، حواشی و تصحیح حسن وحید دستگردی، به کوشش سعید حمیدیان، چ 3، تهران، نشر قطره.
ــــــــــــــــــــ (1376)، کلیات خمسۀ نظامی، تصحیح حسن وحید دستگردی، به اهتمام پرویز بابایی، چ2، تهران، نگاه.
نصر اصفهانی، محمّد و حافظ حاتمی (1388)، «رمز و رمز گرایی با تکیه بر ادبیات منظوم عرفانی»، فصلنامه ادبیات عرفانی و اسطوره شناسی، س5، ش16، صص 104-125
وحشی بافقی، کمال‌الدّین (1380)، دیوان وحشی بافقی، به کوشش پرویز بابایی، چ 3، تهران، انتشارات نگاه.
هاتف اصفهانی، سید احمد (1375)، دیوان هاتف اصفهانی، شرح حال هاتف، عباس اقبال آشتیانی، چ 2، تهران، نگاه.
هلالی جغتایی، بدرالدّین (1375)، دیوان هلالی جغتایی، تصحیح و مقدمۀ سعید نفیسی، چ 3، تهران، سنایی.
Anvari, Ouhad al-Din Ali (1997), Anvari Divan, with introduction by Saeed Nafisi, by Parviz Babaei, (1st ed.), Tehran, Negah Publications. [In Persian].
Arfi Shirazi, Mohammad (1990), Poetry Divan, Jawaheri (Wajdi), (3rd ed.), Tehran, Sanai. [In Persian].
Attar Neyshabouri, Farid al-Din (1993), Tazkerat al-Awliya, correction and explanation of Mohammad Estelami, (7th ed.), Tehran, Zovar Publications. [In Persian].
Attar Neyshabouri, Fridaldin (1997), Asrarnameh, edited by Mohammad Ebrahimi, (1st ed.), Tehran, Safia Alisha Publications. [In Persian].
Attar Neyshabouri, Farid al-Din (1998), Theology, edited by Ataullah Tadayon, (1st ed.), Tehran, University of Tehran Publishing Institute. [In Persian].
Attar Neyshabouri, Farid al-Din (2004), Manteghol Al-Tair, correction and explanation by Mohammad Reza Shafiei Kadkani, (1st ed.), Tehran, Sokhan. [In Persian].
Attar Neyshabouri, Fridaldin (2013), Poetry Divan, edited by Kazem Abedini Motlagh, (7th ed.), Tehran, Aban Book Publishing. [In Persian].
Bahar, Mohammad Taghi (1989), Mohammad Taghi Bahar Poetry Divan, (5th ed.), Tehran, Toos. [In Persian].
Etesami, Parvin (2005), Parvin Etesami's Divan, with an introduction by the Queen of Spring Poets, (2nd ed.),, Tehran, Negah. [In Persian].
Farrokhzad, Forough (2000), Poetry Divan, with introduction by Behrouz Jalali, (7th ed.),  Tehran, Morvarid. [In Persian].  
Ferdowsi, Abolghasem (1999), Shahnameh, (2nd ed.), Tehran, Surah Mehr. [In Persian].
Ferghani, Seif (1996), Selection of Seif Ferghani's poems, selected and explained by Mohammad Torabi, Tehran, Sokhan. [In Persian].
Foroughi, Abbas (1997), Foroughi Bastami's Divan, Research by Hamidreza Ghelichukhani, Tehran, Rozaneh. [In Persian].
Hatef Esfahani, Seyed Ahmad (1996), Divan Hatef Esfahani, Biography of Hatef, Abbas Iqbal Ashtiani, (2nd ed.), Tehran, Negah. [In Persian].
Hilali Joghtaei, Badraldin (1996), Divan Hilali Joghtaei, correction and introduction by Saeed Nafisi, (3rd  ed.), Tehran, Sanaei. [In Persian].
Iqbal Lahori, Mohammad (2003), Lahore Meikadeh (Allameh Iqbal Persian Generalities), correction and introduction by Mohammad Baghaei, (1st ed.), Tehran, Iqbal. [In Persian].
Iraqi, Fakhreddin (1996), Iraqi Court, edited by Saeed Nafisi, (8th ed.), Tehran, Sanai. [In Persian].
Jami, Noureddin Abdolrahman (1996), Masnavi Haft Orang, edited by Morteza Modarres Gilani, (10th  ed.), Tehran, Mahtab. [In Persian].
Jami, Noureddin Abdolrahman (2001), Poetry Divan, by Mohammad Roshan, (1st ed.), Tehran, Simaye Danesh Publishing.[In Persian].
Kashani, Feyz (1996), Divan Feyz Kashani, Introduction and correction by Seyed Ali Shafiei, (4th ed.), Tehran, Chakameh. [In Persian].
Khaghani, Afzaluddin Badil (1996), Poetry Divan, edited by Mir Jalaluddin Kazazi, (1st ed.), Tehran, Markaz Publishing. [In Persian].
Khajavi Kermani, Kamaluddin (1995), Ghazals of Khajavi Kermani, by Hamid Mazhari, (3rd ed.), Kerman, Kerman Cultural Services Publications. [In Persian].
Khorramshahi, Baha'uddin (1996), Hafeznameh, (7th ed.), Tehran, Scientific and Cultural. [In Persian].
Marghi Kashani, Afzaluddin (1987), Manuscripts, edited by Mojtaba Minavi and Yahya Mahdavi, (2nd  ed.), Tehran, Kharazmi. [In Persian].
Mohtasham Kashani, Ali Ibn Ahmad (2006), Divan of Mohtasham Kashani, correction and introduction by Akbar Behdarvand, (3rd ed.), Tehran, Negah. [In Persian].
Moin, Mohammad (1996), Persian Culture, (9th ed.), Tehran, Amirkabir. [In Persian].
Naderpour, Nader (2003), Collection of Poems, under the supervision of Poopak Naderpour, (2nd ed.), Tehran, Negah[In Persian]. .
Nezami, Elias Ibn Yousef (1997), Sharafnameh, Margins And Correction by Hassan Vahid Dastgerdi, by Saeed Hamidian, (3rd ed.), Tehran, Qatreh Publishing. [In Persian].
Nezami, Elias Ibn Yusuf (2000), Makhzanat al-Asrar, edited by Hassan Vahid Dastgerdi, by Saeed Hamidian, (4th ed.),  Tehran, Qatreh. [In Persian].
Nezami, Elias Ibn Yusuf (1997), Generalities of Khamseh Nezami, edited by Hassan Vahid Dastgerdi, by Parviz Babaei, (2nd  ed.), Tehran, Negah. [In Persian].
Nasr Esfahani, Mohammad and Hafez Hatami (2009), "Mysticism and cryptography based on the literature of mystical poetry", Quarterly Journal of Mystical Literature and Mythology, 5(16), 104-125. [In Persian]
Pournamdarian, Taghi (2007), Mysteries and Mysterious Stories in Persian Literature, (6th ed.), Tehran, Scientific and Cultural. [In Persian].
Rumi, Jalaluddin Mohammad (1992), Generalities of the Divan of Shams Tabrizi, correction of Badi'at al-Zaman Forouzanfar, by Parviz Babaei, (1st  ed.), Tehran, Negah Publications - Alam Publishing. [In Persian].
Rumi, Jalaluddin Mohammad (2000), Masnavi Manavi, Sharh Karim Zamani, (6th ed.), Tehran, Information Institute. [In Persian].
Saadi Shirazi, Moslehuddin (1995), Golestan, correction and explanation by Gholam Hossein Yousefi, edition 4, Tehran, Kharazmi. [In Persian].
Saadi Shirazi, Moslehuddin (2004), Selection of Saadi's poems, selection and description of Jafar Shaar, (9th ed.), Tehran, Qatreh. [In Persian].
Saadi Shirazi, Moslehuddin (1996), Selection of Saadi's poems, selection and description of Jafar Shaar, (9th ed.), Tehran, Qatreh. [In Persian].
Sanai Ghaznavi, Majdood Ibn Adam (1996), Divan Hakim Sanai Gharnavi, by Parviz Babaei, (1st ed.), Tehran, Negah. [In Persian].
Sanai Ghaznavi, Majdood Ibn Adam (2015), Hadiqah al-Haqiqah and Sharia al-Tariqah, edited by Mohammad Taghi Modarres Razavi, (8th ed.), Tehran, University of Tehran Publishing Institute. [In Persian].
Sattari, Jalal (2013), An Introduction to the Cryptography of Mysticism, (4thed.), Tehran: Markaz. [In Persian].
Shamisa, Sirus (1993), Bayan, (3rd ed.), Tehran, Ferdowsi. [In Persian].
Shamisa, Sirus (2004), Expression and Meanings, (8th ed.), Tehran, Ferdowsi. [In Persian].
Shamisa, Sirus (2004), Divan of Saeb Tabrizi, by Mohammad Ghahraman, (3rd ed.), Tehran, Theological-Cultural. [In Persian].
Shahriyar, Seyyed Mohammad Hossein (1992), Generalities of Poetry, (11th ed.), Tehran, Negah. [In Persian].
Saeb Tabrizi, Mohammad Ali (1999), Ranginegol Collection (selection of Saeb poems), selection and explanation of Mohammad Ghahraman, (6thed.), Tehran, Sokhan. [In Persian].
Vahshi Bafghi, Kamaluddin (2001), Divan Vahshi Bafghi, by Parviz Babaei, (3rd ed.), Tehran, Negah Publications. [In Persian].