Journal of Literary Criticism and Rhetoric

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد قائم‌شهر، قائم‌شهر، ایران.

2 استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی واحد قائم‌شهر ، دانشگاه آزاد اسلامی، قائم‌شهر، ایران

چکیده

زنان، نقش مهمی در پویایی یا اضمحلال فکری و رفتاری جامعه دارند. از‌این‌رو، بررسی افکار آن‌ها در رشد شناختی جامعه اثرگذار است. فروغ فرخزاد به عنوان شخصیتی پویا و جریان‌ساز در گسترۀ ادبیات فارسی معاصر، درونی‌های زنانۀ خود را در قالب اشعارش بازنمایی کرده‌است که بخشی از آن با مقولۀ «خود» در روان‌شناسی فروید ارتباط دارد. استفاده از آرای فروید در بازخوانی لایه‌های فکری فرخزاد تأثیر شایانی دارد. به این اعتبار، در پژوهش حاضر با استناد به منابع کتابخانه‌ای و روش توصیفی‌ـ تحلیلی، دوره‌های زمانی حیات شعری او بر اساس توجه به مفاهیم «خود، فراخود و نهاد» بررسی شده‌است. سؤال اصلی تحقیق این است که طبق نظریۀ فروید، «خودِ» واقعی فروغ در سروده‌های او چگونه تفسیر و معنا می‌شود؟ نتایج، حاکی از آن است که فروغ در اشعار اولیه‌اش به «خودِ» واقعی به عنوان هدف نهایی زندگی، دست نیافته‌است؛ زیرا در دورۀ جوانی، «نهاد» در حیات فکری و زیستی وی نقش مهم‌تری دارد که برآیند آن، مخدوش شدن نگاه واقع‌بین او نسبت به جامعه است. فروغ در مرحلۀ کمال شعری خویش، پا را فراتر می‌نهد و در تنش میان «فراخود» و «نهاد»، «خودِ» واقعی خویش را پیدا می‌کند که حاصل آن، رسیدن به عشق اجتماعی و نگرش انتقادی و مسئولانه نسبت به مردم و جامعه است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Review and Analysis of Forough Farrokhzad's Poetry Periodes; based on the Components of “Self, Super-ego and Id” in Freud's Psychology

نویسندگان [English]

  • Zahra Arabmoradi 1
  • Soozan Jahanian 2
  • Hesam Ziaee 2

1 PhD Student of Persian Language and Literature, Ghaemshahr Branch, Islamic Azad University, Ghaemshahr, Iran

2 Assistant Professor of Persian Language and Literature, Ghaemshahr Branch, Islamic Azad University, Ghaemshahr, Iran

چکیده [English]

Women play an important role in the intellectual and behavioral dynamics of society. Therefore, examining their thoughts is effective in the cognitive development of society. Forough Farrokhzad, as an influential personality in contemporary Persian literature, has represented his inner feminine in the form of his poems. Part of which is related to the category of "self" in Freud's psychology. The use of Freud's opinions has an effect in rereading Farrokhzad's intellectual layers. Therefore, in the present research, citing library sources and descriptive-analytical method, The time periods of his poetic life have been examined based on the concepts of "Self, Super-Ego and Id". The main research question is, according to Freud's theory, how is Forough's true "Self" interpreted and understood in his poems? The results show that Forough did not achieve the real "Self" as the ultimate goal of life in his early poems; Because in his youth, "Id" plays a more important role in his intellectual and biological life, which results in the distortion of his realistic view of society. In the stage of his poetic perfection, Forough goes further and finds his true "Self" in the tension between "Self" and "Id", which results in reaching social love and a critical and responsible attitude towards people and society.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Woman
  • Society
  • Forough Farrokhzad
  • Love
  • Ego
  • Super-ego
  • Id
اسنودن، رود (1387)، خودآموز یونگ، ترجمۀ نورالدّین رحمانیان، تهران، آشیان.
باومن، کارول (1387)، بازگشت روح، ترجمۀ سعید مادح، تهران، موزون.
جوکار، منوچهر و فاطمه شهبازی (1388)، «عشق متعالی در شعر معاصر فارسی»، تاریخ ادبیات، ش 62، 47-70.
حاجی‌آقابابایی، محمدرضا و نرگس صالحی (1395)، «عشق و کارکردهای آن در شعر فروغ فرخزاد»، همایش ادبیات فارسی معاصر، ایرانشهر، دانشگاه ولایت، 161-175.
دستغیب، عبدالعلی (1384)، پری کوچک دریا: نقد و تحلیل شعر فروغ فرخزاد، تهران، آمیتیس.
دهقان، علی و سهیلا قاسمی (1391)، «نقد روان‌شناختی آثار فروغ فرخزاد بر اساس مبانی روانکاوی فروید و آدلر»، زبان و ادب فارسی، د 4، ش 12، 43-59.
شالچیان، طاهره (1373)، آشنایی با اصول روان‌شناسی، چ 2، تهران، بدر.
شاملو، سعید (1370)، روان‌شناسی بالینی، تهران، رشد.
شفیعی‌ کدکنی، محمدرضا (1382)، ادوار شعر فارسی: از مشروطیت تا سقوط سلطنت، تهران، سخن.
شولتز، دوان و سیدنی آلن شولتز (1390)، نظریه‌های شخصیت، ترجمۀ یحیی سیدمحمدی، تهران، ویرایش.
فرخزاد، فروغ (1383)، دیوان اشعار، تهران، یاد عارف.
فیست، جس و گریگور فیست (1388)، نظریه‌های شخصیت، ترجمۀ یحیی سیدمحمدی، تهران، روان.
فروید، زیگموند (1382)، «شرحی کوتاه دربارۀ روانکاوی»، ترجمۀ حسین پاینده، ارغنون، ش 21، 1-24.
ــــــــــــــ (1392)، اصول روانکاوی بالینی، ترجمۀ سعید شجاع‌ شفتی، تهران، ققنوس.
ــــــــــــــ (1394)، من و نهاد، ترجمۀ امین‌پاشا صمدیان، تهران، پندار تابان.
کریمی، یوسف (1373)، نظریه‌های شخصیت، تهران، ویرایش.
کرین، ویلیام کریستوفر (1383)، نظریه‌های رشد: مفاهیم و کاربردها، ترجمۀ غلامرضا خوی‌نژاد و علیرضا رجایی، تهران، رشد.
کیانی بارفروش، هاله و علی‌اکبر باقری‌ خلیلی (1395)، «بازشناسی دگردیسی فکری‌ـ عاطفی فروغ فرخزاد در بستر گزاره‌های پرسشی»، پژوهش‌های ادبی، د 13، ش 56، 103-124.
هنریک، میزیاک و ویرجینیا استاوت‌سکستون (1375)، تاریخچه و مکاتب روان‌شناسی، ترجمۀ احمد رضوانی، مشهد، آستان قدس رضوی.
یاوری، حورا (1385)، روانکاوی و ادبیات؛ دو متن، دو انسان، دو جهان، از بهرام گور تا راوی بوف کور، تهران، سخن.
Jung, Carl Gostav (1961), Two Essays on Analytical Psychology, NewYork, Meridiam.
ــــــــــــــ (1969), The Structure and Synamics of the Psych, 2nd Ed, Princeton, Princeton University.