نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

• حسنا محمدزاده ¹
• حسین قربانپور آرانی ²

¹ دانشجوی دکتری، گروه زبان و ادبیّات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران.

² دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران.

چکیده

مکتب صورت‌گرایی از مکاتب نقدی است که بدون توجه به عوامل مختلف تأثیرگذار در متن ادبی مانند پدیده‌های سیاسی و اجتماعی به نقد شکل بیرونی اثر ادبی می‌پردازد. از آنجا که رباعی یکی از قالب‌هایی است که در راستای تحولات قرن اخیر، تحت تأثیر سنت‌شکنی‌های متعدد قرار گرفته ‌است، می‌توان در نقد زیبایی‌شناسی این نوع شعر از نظریۀ مکتب صورت‌گرایی استفاده کرد. بیژن ار‌ژن یکی از رباعی‌سرایان نو‌گراست که توانسته در کنار پابندی به سنت، عناصر و تکنیک‌های نوین شکلی را به کار ببندد. جستار حاضر می‌کوشد با روش توصیفی ـ تحلیلی و با استناد به نظریۀ مکتب صورت‌گرایی به نقد زیبایی‌شناسانۀ رباعی‌های منتشر‌شدۀ ارژن بپردازد. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که استفاده از عناصر شکلی مثل هنجارگریزی، قاعده‌افزایی در کاربرد موسیقی و عنصر مسلط بیشترین نقش را در تأثیرگذاری و زیبایی کلام وی داشته ‌است. هنجارگریزی در دو حوزۀ واژگانی و نوشتاری در کنار برجسته‌سازی صورت، باعث انتقال بهتر معنا شده ‌است. قاعده‌افزایی در موسیقی با کمک توازن آوایی بین صامت‌ها و مصوت‌ها، کاربرد جناس، توازن واژگانی از طریق تکرارهای همگون کامل و ناقص در سطح کلمه و جمله، صورت گرفته و علاوه بر غنای موسیقایی، در القاء مفاهیم و حس‌های خاص به مخاطب کمک کرده ‌است. در حوزۀ  موسیقی کناری، کاربرد قافیه‌های صوتی، تصویری و دستوری به همراه کاربرد ردیف‌های خاص، قابل توجه است. از میان عناصر تکنیکی و فرمال، عنصری که می‌تواند دیگر عناصر را تحت سیطرۀ خود بگیرد عنصر مسلط است؛ عنصر مسلط با توجه به استفادۀ حداکثری در رباعی‌های بیژن ارژن، تصویر است. بررسی زیبایی‌شناسانۀ رباعی‌های ارژن از منظر نقد فرمالیستی، نشان می‌دهد که صورت رباعی‌های او تا چه اندازه در اثرگذاری حسی و معنایی آن نقش دارد..

کلیدواژه‌ها

• زیبایی‌شناسی
• رباعی معاصر
• نقد فرمالیستی
• عنصر مسلط
• بیژن ارژن

موضوعات

• برای مشاهده مقالات مرتبط با موضوع، روی نام موضوع کلیک کنید.

عنوان مقاله [English]

The Aesthetics of Bijan Arjan's Quatrains from the Perspective of Formalist Criticism

نویسندگان [English]

• hosna mohammadzade ¹
• Hossein Qorbanpour Arani ²

¹ PhD student, Department of Persian Language and Literature, Faculty of Humanities, Kashan University, Kashan, Iran.

² Assistant Professor, Department of Persian Language and Literature, Faculty of Humanities, Kashan University, Kashan, Iran

چکیده [English]

The school of formalism in literature is one of the schools of criticism that addresses the external form of literary works without paying attention to various factors influencing the literary text such as political and social phenomena. In line with the developments in the recent century, the quartet is a literary format that has been affected by its influences and witnessed many deviations from common traditions. Hence, the theory of the school of formalism can be applied for the criticism of the aesthetics of this type of poetry. Bijan Arjan is a modernist quatrainist who has been able to use modern elements and techniques in his work in addition to remaining faithful to traditions. The present essay tries to analyze the aesthetic aspects of Bijan Arjan's published quatrains using a descriptive-analytical method informed by the theory of the school of formalism. The findings of the research show that the use of form elements such as non-normativeness, regularization in the use of music and the use of the element of dominanance play the most significant role in the impact and beauty of his poetry. Norm deviation in both lexical and compositional domains, along with highlighting the forms, has made a better transfer of meaning possible in his text. regularization in the use of musical contour is accomplished in his work with the help of phonetic balance between consonants and vowels, use of puns, lexical balance through complete and incomplete identical repetitions at the level of words and sentences. In addition to adding musical richness to the work, this has helped his successful rendition of special concepts and feelings for the audience. As for music accompanying his work, his use of auditory, visual and grammatical rhymes along with the use of special versification is significant. Among the technical and formal elements, the one that is clearly more frequent than other elements is the element of dominanance. The dominant element in Bijan Arjan's quatrains is the use of image because of its high frequency of use. The aesthetic examination of Arjan's quatrains from the perspective of formalist criticism shows how the form of his quatrains plays a significant role in their sensory and semantic impact.

کلیدواژه‌ها [English]

• Aesthetics
• Contemporary quartet
• Formalist criticism
• Dominant element
• Bijan Arjan