Journal of Literary Criticism and Rhetoric

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموختۀ دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه محقّق اردبیلی، اردبیل، ایران.

2 استادیار گروه زبان و ادبیات انگلیسی دانشگاه علّامه طباطبائی، تهران، ایران.

10.22059/jlcr.2022.337241.1797

چکیده

بیان تجربه‌ای فراتر از تجربۀ معمول حیات، ماهیتی حقیقی، اما تعریف­ناپذیر به ­کلام می­دهد که انتقالش به مخاطب، تنها با یاری­گرفتن از قابلیت­ دنیای نامتناهی کلمات و ظرفیت‌ نهفته در حلقۀ معنایی تنیده شدۀ اطراف آن­، ممکن می­گردد و این­گونه کلام تعریف­ناپذیر در فضای نمادین پرورده می­شود و قابلیت بازگویی می­یابد. با نگاهی گذرا بر آیین­­، سنت­ها و عقاید و ادبیات ملل مختلف، زندگی بشر را سرشار از نماد و نمادگرایی می­بینیم؛ از آنجا­که نمی­توان اثر هنری را متمایز از محیط اطراف خویش تصور کرد، لذا کاربرد گستردۀ نماد در ادبیات که تصویرگر جوانب گوناگون زندگی بشر است، دور از ذهن به­نظر نمی­آید. در پژوهش حاضر با نگاهی به اشعار فریدون توللی در مجموعۀ نافه از دریچۀ نمادپردازی، ضمن بیان کارکردهای نماد و کلام نمادین، سعی بر این است که با وجود اذعان شاعر بر به‌کار نبستن نماد در اشعارش و تصریح جمعی از پژوهشگران به نمادگریزی در اشعار او، نشانه­های بارز نمادپردازی در کلام وی آشکار گردد و با برجسته­کردن کاربردهای نمادین، افق­های روشنی پیش روی مخاطبان و علاقه‌مندان به ادبیات، به­ویژه اشعار وی قرار گیرد، از این ‌رو، در این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی، افزون بر بیان این نکته که توللی علاوه بر مسایل سیاسی- اجتماعی، در بیان مفاهیم تغزلی نیز از نماد بهره گرفته است، به تشریح این مسئله پرداخته­ایم که گرایش به کاربرد نماد در آثار ادبی همواره از جنبۀ خودآگاه ذهن سرچشمه نمی­گیرد و نگارنده پیوسته آگاهانه درصدد کاربرد نماد برنمی­آید که به‌قطع بتواند از کاربردش مانع شود؛ لذا توللی و آثارش نیز از این امر مستثنا نیستند؛ چنان­که نگاهی به نمادهای این مجموعه به­روشنی بیانگر این موضوع است؛ به­ویژه نمادهای شخصی و خصوصی که تنها به خود شاعر اختصاص دارد و ساخته و پرداختۀ ذهن او و در عین حال بازگوکنندۀ افکار و اندیشه­های نابی که ناخواسته شکل نمادین به ­خود گرفته است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Critical Analysis of Symbolism in Fereidoon Tavallali’s Nafeh

نویسندگان [English]

  • samaneh Mansouri_ Alehashem 1
  • Alireza Omidbakhsh 2

1 PhD in Persian Language and Literature, Mohaghegh Ardabili University, Ardabil, Iran.

2 Assistant Professor of English Literature, Allameh Tabataba’I University, Tehran, Iran.

چکیده [English]

The expression of an experience beyond the ordinary experience of life gives the writing a real but indefinable nature, which can be conveyed to the audience only with the help of the infinite world of words and the capacity contained in the semantic circle woven around it and such indefinable words are nurtured in the symbolic space and become expressive. With a brief look at the religions, traditions, beliefs, and literature of different nations, we see human life full of symbols and symbolism; since the work of art can’t be imagined separately from its surroundings, the widespread use of the symbol in literature, which depicts various aspects of human life, does not seem far-fetched. Although Tavallali and some scholars strongly believe that symbols are not used in his poems, the present study, by expressing the functions of symbol and symbolic words and through the lens of symbolism reveals how he makes use of symbols in his poems in the collection titled Nafeh. The current research discloses the clear signs of symbolism in Tavallali´s poems by highlighting symbolic uses. In so doing, this study opens new and ignored horizons for those readers interested in his poems. The approach applied in the present research is descriptive-analytical emphasizing the socio-political issues as well. Accordingly, the study uncovers that Tavallali has used symbols in expressing lyrical concepts. As a result, the researchers believe that the decision to use symbols in the literary texts by the authors is not always made consciously. In other words, using symbols by the authors is inevitable. Thus, Tavallali and his works are no exception, and this is confirmed when the readers have a look at his poems, especially, the personal and private symbols which exclusively belong to the poet and his mind, and at the same time express his pure thoughts and ideas that have unintentionally taken on symbolic forms

کلیدواژه‌ها [English]

  • Fereidoon Tavallali
  • Nafe
  • Romanticism
  • Symbol
  • Symbolism
احمدی، بابک (1370)، ساختار و تأویل متن، تهران، مرکز.
امیربیگی، نیره (1392)، «بررسی نمادها در اشعار سهراب سپهری»، پایانامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.
انوشه، حسن (1381)، فرهنگنامۀ ادبی فارسی: گزیدۀ اصطلاحات، موضوعات و مضامین ادب فارسی، دانشنامۀ ادب فارسی، ج 2، چ 2، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
باوره، موریس (1373)، «تخیل رمانتیک»، ترجمۀ فرحید شیرازیان، ارغنون، ش 2، 55-78.
پورجوادی، نصراالله (1370)، «مسئلۀ تعریف الفاظ رمزی در شعر عاشقانۀ فارسی»، معارف، دورۀ 8، ش 24، 99ـ115.
پورداود، ابراهیم (1355)، فرهنگ ایران باستان، تهران، دانشگاه تهران.
ترادگیل، پیتر (1376)، زبان­شناسی اجتماعی: درآمدی بر زبان و جامعه، ترجمۀ محمد طباطبایی، تهران، آگاه.
توللی، فریدون (1341)، نافه، شیراز، چاپ زندگی.
پورنامداریان، تقی (1368)، رمز و داستان­های رمزی در ادب فارسی، چ 3، تهران، علمی و فرهنگی.
چدویک، چارلز (1375)، سمبولیسم، ترجمۀ مهری حاجی، چ 3، تهران، مرکز.
دهخدا، علی‌اکبر (1377)، لغت­نامه، چ 2، تهران، دانشگاه تهران.
زرقانی، مهدی (1383)، چشم­انداز شعر معاصر ایران، تهران، ثالث.
زرین­کوب، حمید (1358)، چشم‌انداز شعر نو فارسی، تهران، توس.
رسول زاده، حسین (1388)، «بررسی نمادهای امید و ناامیدی در شعر معاصر فارسی (از سال 1332 تا 1357) بر اساس آثار فریدون توللی، مهدی اخوان ثالث، هوشنگ ابتهاج، محمدرضا شفیعی کدکنی»، پایانامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه تبریز.
رسولیان، صدیقه (1390)، «بررسی نماد در شعر معاصر با تأکید بر آثار سلمان هراتی، سیدحسن حسینی و طاهره صفارزاده»، پایانامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه قم.
رضی، هاشم (1382)، آیین مهر: پژوهش­هایی در تاریخ رازآمیز میترایی در شرق و غرب، تهران، بهجت.
سنفورد، جان (1387)، یار پنهان، ترجمۀ ترمه فیروزه نیوندی، چ 2، تهران، افکار.
سیدحسینی، رضا (1387)، مکتب­های ادبی، چ 14، تهران، نگاه.
شمیسا، سیروس (1371)، داستان یک روح، تهران، فردوس.
شوالیه، ژان و آلن گربران (1384)، فرهنگ نمادها، ج 2، تهران، جیحون.
ـــــــــــــ (1382)، فرهنگ نمادها، ج 3، تهران، جیحون.
ـــــــــــــ (1385)، فرهنگ نمادها، ج 4، تهران، جیحون.
ـــــــــــــ (1387)، فرهنگ نمادها، ج 5، تهران، جیحون.
طایفی، شیرزاد و مایسا گزمحمدلی (1396)، «درآمدی تطبیقی بر سمبلیسم اجتماعی در شعر میرزادۀ عشقی و احمد مطر»، مجموعه مقالات دومین کنفرانس بین­المللی ادبیات و زبان­شناسی، تهران، 270ـ 278.
    طایفی، شیرزاد و آمنه عرفانی­فرد (1399)، «تحلیل تطبیقی عزاداران بیل غلام­حسین ساعدی و کوری ژوزه ساراماگو از منظر سمبولیسم»، پژوهش ادبیات معاصر جهان، دورۀ 25، ش 1، 1ـ77.
فتوحی، محمود (1389)، بلاغت تصویر، چ 2، تهران، علمی.
فروغی، سجاد (1391)، «نماد در شعر معاصر اخوان، شفیعی کدکنی، ابتهاج، بهبهانی»، پایانامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی.
فروم، اریک (1378)، زبان از یاد رفته، ترجمۀ ابراهیم امانت، چ 6، تهران، فیروزه.
فضایلی، سودابه (1386)، «جهان بدون نماد و مرگ معنوی انسان»، آزمامهر، ش 53، 8ـ11.
قبادی، حسین­علی و محمد خسروی شکیب (1394)، آیین آیینه: سیر تحول نمادپردازی در فرهنگ ایرانی و ادبیات فارسی، تهران، دانشگاه تربیت مدرس.
میرصادقی، جمال (1376)، عناصر داستان، تهران، سخن.
میرصادقی، میمنت (1373)، واژه­نامۀ هنری شاعری: فرهنگ تفصیلی اصلاحات فن شعر و سبک­ها و مکتب­های آن، تهران، کتاب مهناز.
واصفی، محمود (1342)، «حرف­ها و سخن­هایی در باب فریدون توللی»، آرش، دورۀ 1، ش 6، 136ـ139.
یونگ، کارل گوستاو (1395)، انسان و سمبل­هایش، ترجمۀ محمود سلطانیه، چ 10، تهران، جامی.