Journal of Literary Criticism and Rhetoric

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه سلمان فارسی، کازرون، ایران.

10.22059/jlcr.2023.358054.1931

چکیده

جامعه­شناسی ادبیات، دانشی میان‌رشته­ای است که می­کوشد با روشی علمی رابطۀ میان ساختار ادبی و جامعه را بررسی کند. گلدمن از نظریه­پردازان این شاخه در روش خود (ساختارگرایی تکوینی) در پی ایجاد ارتباطی معنادار میان اثر ادبی و جنبه­های مهم زندگی اجتماعی است، در این شیوه رابطۀ اثر ادبی با جامعه بررسی می­شود تا ابعاد سیاسی، تاریخی و اجتماعی جامعه و همسویی آن با اثر هنری برای خواننده آشکار شود. با توجه به این نظریه، صورت و محتوای اثر ادبی تحت تأثیر ساختارهای جامعه شکل گرفته است. این پژوهش با دیدی جامعه­شناختی داستان سیاسنبو را بررسی کرده است تا ابعاد تاریخی، اجتماعی و فرهنگی این اثر را براساس ساختارگرایی تکوینی گلدمن تحلیل کند. این بررسی در دو مرحلۀ دریافت و تشریح صورت گرفته است: در مرحلۀ دریافت، ساختار اثر و در مرحلۀ تشریح، ساختارهای سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی اثر در پیوند با جامعه بررسی شده است. مبنای این پژوهش براساس خوانش، تحلیل متن و به روش کتابخانه­ای صورت گرفته است. یافته­های پژوهش نشان می­دهد رابطۀ تنگاتنگی میان وقایع تاریخی روزگار نویسنده و ساختار اثر وجود دارد. حوادث و اتفاقات سیاسی جنوب در شکل­دهی­ ساختارهای ذهنی نویسنده و آفرینش اثر تأثیرگذار بوده است. شخصیت­ پروبلماتیک رمان درحقیقت نمونۀ کوچکی از جامعۀ بیرون است که به طبقۀ متوسط تعلق دارد. ساختار سیاسنبو طبق الگوی گلدمن با ساختارهای سیاسی و اجتماعی جامعه منطبق بوده و فقر، بی­عدالتی و استعمارستیزی تبلوری از جهان­بینی نویسنده است. صفدری به‌خوبی توانسته است میان جهان اجتماعی سیاسنبو و واقعیت­های جامعه ارتباطی دوسویه برقرار سازد. داستان دارای زمینه­های رئالیستی است که وضعیت سیاسی، فرهنگی و اجتماعی  در آن انعکاس یافته است. 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Sociological Critique of the Story Siyasonbo Based on Lucien Goldman's Genetic Structuralism Theory

نویسندگان [English]

  • Ziba Ghalavandi
  • Ali Hajipoor

Department of Persian language and Literature, Salman Farsi University, Kazerun, Iran.

چکیده [English]

Literary sociology is an interdisciplinary field that seeks to scientifically examine the relationship between literary structure and society. Goldman, one of the theorists in this branch, aims to create a meaningful connection between a literary work and significant aspects of social life in his method (genetic structuralism). In this approach, the relationship between a literary work and society is examined to reveal the political, historical, and social dimensions of society and their alignment with the artistic work for the reader. According to this theory, the form and content of a literary work are shaped under the influence of social structures. This study takes a sociological approach to analyze the story "Siyasonbo" to investigate the historical, social, and cultural dimensions of this work based on Goldman's genetic structuralism. This analysis is conducted in two stages: reception and interpretation. In the reception stage, the structure of the work is examined, and in the interpretation stage, the political, economic, social, and cultural structures of the work are investigated in connection with society. The basis of this research is based on reading, textual analysis, and the library research method. The findings of the study show a close relationship between the historical events of the author's time and the structure of the work. Political incidents in the south have influenced the formation of the author's mental structures and the creation of the work. The problematic character of the novel is, in fact, a small sample of the outside society belonging to the middle class. The structure of Siyasonbo, according to Goldman's model, aligns with the political and social structures of society, and poverty, injustice, and anti-colonialism are manifestations of the author's worldview. Safdari has successfully established a two-way connection between the social world of Siyasonbo and the realities of society; the story has realistic backgrounds in which the political, cultural, and social situations are reflected.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Literary Sociology
  • Genetic Structuralism
  • Lucien Goldman
  • Siyasonbo Story
  • Mohammadreza Safdari
ارشاد، فرهنگ (1391)، کندوکاوی در جامعه­شناسی ادبیات، تهران، آگه.
انصاری، ابراهیم (1378)، نظریه­های قشربندی اجتماعی و ساختار تاریخی آن در ایران، اصفهان، دانشگاه اصفهان.
ساعی­ارسی، ایرج و پرویز صالحی (1392)، پژوهشی در جای خالی سلوچ اثر محمود دولت‌آبادی، چ 2، تهران، بهمن برنا.
سعیدی­نیا، حبیب­الله (1383)، تاریخ تحولات سیاسی­ و اجتماعی دشتی­ در دوران قاجار و پهلوی، قم، موعود اسلام.
شیری، قهرمان (1387)، مکتب­های داستان نویسی در ایران، تهران، چشمه.
صفدری، محمدرضا (1399)، سیاسنبو، چ 4، تهران، آموت.
عسگری ­حسنکلو، عسگر (1394)، جامعه­شناسی رمان فارسی، تهران، نگاه.
فیوضات، ابراهیم (1375)، دولت درعصر پهلوی، تهران، چاپخش.
کاتوزیان، محمدعلی (1374)، اقتصاد سیاسی ایران از مشروطیت تا پهلوی، ترجمۀ محمدرضا نفیسی و کامبیز عزیزی، چ 5، تهران، مرکز.
گلدمن، لوسین (1369)، نقد تکوینی، ترجمۀ محمد غیاثی، تهران، بزرگمهر.
گلدمن، لوسین (1381)، جامعه­شناسی ­ادبیات (دفاع از جامعه‌شناسی­رمان)، ترجمۀ محمدجعفر پوینده، تهران، چشمه.
گلدمن، لوسین (1398)، جامعه، فرهنگ، ادبیات، ترجمه­ محمد جعفرپوینده، گزیده­هایی­ از نوشته­های           گلدمن، چاپ سوم، تهران، نشرچشمه.
گلدمن، لوسین (1398)، جامعه­شناسی­ادبیات، ترجمه­ محمدجعفر پوینده، درآمدی ­برجامعه­شناسی    ادبیات، تهران، نقش جهان.
لنار، ژان ­ژاک (1398)، جامعه­شناسی ­ادبیات ­و بنیان‌گذاران ­آن، ترجمۀ­ محمدجعفر پوینده، درآمدی بر جامعه­شناسی ادبیات، چ 4، تهران، نقش جهان.
لوکاچ، جورج (1377)، تاریخ و آگاهی طبقاتی، ترجمۀ محمدجعفر پوینده، تهران، تجربه.
لوکاچ، جورج (1397)، نظریه رمان، ترجمه حسن مرتضوی، چاپ سوم، تهران، نشرتجربه.
لووی، میشل و سامی­ نعیر (1377)، جامعه، فرهنگ، ادبیات، ترجمۀ ­محمدجعفر پوینده، مفاهیم ­اساسی در روش­ گلدمن، چ 2، تهران، چشمه.
مصباحی­پور ایرانیان، جمشید (1358)، واقعیت اجتماعی و جهان داستان، تهران، امیرکبیر.
یاس، ندا؛ کامران پاشایی و پروانه عادل‌زاده (1398)،«بررسی شیءوارگی در آثار پیرزاد با تأکید بر رویکرد جورج لوکاچ»، دهخدا، ش 44،43-66.
Ansari, E. (1999), Theories of Social Stratification and Their Historical Structure in Iran. Isfahan: University of Isfahan. (In Persian)
Asgari Hasanklou, A. (2014), Sociology of the Persian novel, Tehran,  Negah publications. [In Persian].
Ershad, F. (2012). Explorations in the Sociology of Literature. Tehran: Agha Publications. [In Persian].
Foyuzat, E. (1997), Government in the Pahlavi era, Tehran, Chapakhsh
     Publications. [In Persian].
Goldman,L. (1991), Criticism (Mohammad Ghiyashi,Trans), Bozorg Mehr
     Publications. [In Persian].
Goldman, L. (2003), Sociology of literature:Defending the sociology of the novel  (M. Jaafar Poiyandeh, Trans). Tehran, Chashmeh. [In Persian].
Goldman,L. (2020), Sociology of literature, An introduction to the sociology of. literature ( M. Jaafar Poiyandeh, Trans), Tehran, Chashmeh. [In Persian].
Goldman,L.(2020),Society,culture,literature,(M.JaafarPoiyandeh,Trans.).Excertsfrom Goldman's writings, (3rd ed.).Tehran,  Chashmeh. [In Persian].
Lenard, J-J. (2020), Sociology of literature and its founders, ( Jaafar Poyandeh,4th ed.). Tehran,  Naqsh Jahan. [In Persian].
Lovi, M., & Sami, N. (1999), Society, culture, literature, ( Jaafar Poiyandeh, Trans.). Basic concepts in the Goldman method, (3rd ed.). Tehran, Chashmeh. [In Persian]..
Lukach, G. (1999), History and class consciousness,  (Jaafar Poiyandeh, Trans.). Tehran,  Tajrobeh. [In Persian].
Lukach, G. (2019), The theory of the novel,  (Mortazavi, Trans. 3rd ed.). Tehran, Tajrobeh. [In Persian].
Mesbahipour Iranian, J. (1979), Social reality and the story world, Tehran, Amir Kabir. [In Persian].
Saee-Arsi, I., & Salehi, P. (2013). A Study on the Absence of Keluch by Mahmoud Dowlatabadi (2nd ed.). Tehran: Behman Berna Publications. [In Persian].      
Saidi-Nia, H. (2013), The history of the political and social developments of the plains during the Qajar and Pahlavi periods, Qom, Nashr Mouad Islam. (In Persian).
Shiri, Kh. (2009), Schools of story writing in Iran.Tehran, Cheshme Publication. [In Persian].Yas, N., Pashaei, K., & Adel Zadeh, P. (2011), Investigating objectivity in  Pirzad's works with emphasis on the approach of George Lukách, Dehkhoda Scientific Quarterly, 44, 43-66. [In Persian].