نوع مقاله : علمی-پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و زبانهای خارجی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران.
2 دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و زبانهای خارجی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران.
3 استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و زبانهای خارجی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران.
چکیده
هشت بهشت یکی از مثنویهای پنجگانۀ امیر خسرو است که در جواب هفت پیکر نظامی سروده شده است. تشبیه نقش مهمی در تصویرسازی و آفرینش ادبی دارد. بحث در مورد تشبیه به شناخت بیشتر شعر امیر خسرو کمک می کند. در این پژوهش، تشبیه در هشت بهشت از همۀ جهات مورد بررسی قرار گرفته است و در پایان هر مبحث، آمار کمی آن نیز ارائه شده است. این جستار نشان میدهد که امیر خسرو از موضوعاتی مانند انسان و متعلقات آن از قبیل اجزای بدن و همچنین مصنوعات انسانی و مکانها بیشتر بهره برده است. از عناصری مانند طبیعت، اجرام آسمانی، اشیا و مفاهیم انتزاعی بهعنوان مشبهبه استفاده کرده است. دهلوی از تشبیهات مرسل، مجمل، حسی به حسی و مفرد به مفرد نسبت به سایر حالتها بیشتر استفاده برده است. وجه شبه هم مورد بررسی قرار گرفت که مشخص شد، مهمترین موضوعات و صفاتی که بهعنوان وجه شبه مدنظر شاعر بوده است، شامل: سرعت، رنگ، زیبایی و شکل ظاهری هستند. در ادامۀ بحث تحقیقی و غیر تمثیلی بودن وجه شبهها را نیز بررسی کردهایم که نشان میدهد تشبیهات بیشتر از نوع تحقیقی هستند. تشبیهات تمثیلی هم کاربرد کمی دارند و اغلب غیر تمثیلی هستند. همچنین به آمیختگی تشبیه با برخی دیگر از صور خیال همانند استعاره، کنایه، تلمیح و اسطوره و سپس به زاویۀ تشبیه و تشبیهات تازۀ این مثنوی هم اشاره شده است.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Analysis Similes in Masnavi Hasht-Behesht of Amir Khosro Dehlavi
نویسندگان [English]
- habib roohi keykanloo 1
- hosein hasanpour 2
- ahmad ghanipour malekshah 3
1 Corresponding Author; Phd student of persian language and literature. Faculty of Literature and Foreign Languages, University of Mazandaran, Babolsar, Iran.
2 Associate Professor of the Department of Persian Language and Literature. Faculty of Literature and Foreign Languages, University of Mazandaran, Babolsar, Iran.
3 Professor of the Department of Persian Language and Literature. Faculty of Literature and Foreign Languages, University of Mazandaran, Babolsar, Iran.
چکیده [English]
Hasht-Behesht is one of Amirkhosrow’s five Masnavids written in response to Nezami’s Haft-Peikar. By examining the similes in this poem, we found that the similes used by the poet were mostly concepts related to human and his belongings. Since this story has seven main structures and many palaces are described in these masnavi; Therefore, these places are topic. Nature and abstract concepts are sometimes used as image. images included nature, objects, cosmos bodies and animals are highest frequency. In terms of being sensory and intellectual, the highest frequency was related to sensory to sensory similes. In terms of extensive simile, the analogies of explicit similitude and brief were more used. The poet has used eloquent similes and similes addition in his stories. In terms of being singular and binding, singular to singular similes are more frequent than others. Beautiful compound similes can also be seen in this story. In evaluating the simile, we came to the conclusion that the similes in this masnavi are mostly singular, reality and non-allegorical. We also examined the combination of simile with other imagery and it was found that simile is combined with rhetorics such as simile, metaphor, allusion, allusineness and mythological concepts and added to the elegance and beauty of similes. In the end, we also pointed out the similes and novel and beautiful combinations used by Amir Khosro in this stoty. Amir Khosro has used almost all types of similes in this poem, and this shows the breadth of the poet's imagination and his ability to create images.
کلیدواژه‌ها [English]
- Amir Khosro Dehlavi
- Hasht Behesht
- Simile
- Rhetorical structure
- Simile’s combination
آقاحسینی، حسین؛ همتیان، محبوبه )1394(. نگاهی تحلیلی به علم بیان، تهران، سمت.
اسکلتن، رابین )1375(. حکایت شعر، برگردان: مهرانگیز اوحدی، تهران، نشر میترا.
اخگر حیدرآبادی، میرزا قاسم علی )1385(. مجموعه رسایل عرفانی، تهران، دانشگاه تهران.
امامی، نصراهلل )1378(. مبانی و روشهای نقد ادبی، تهران، جامی.
پورنامداریان، تقی )1381(. سفر در مه، تهران، نگاه.
پورنامداریان، تقی )1367(. رمز و داستانهای رمزی در ادب فارسی، تهران، انتشارات علمی فرهنگی.
پورنامداریان، تقی؛ ماحوزی، امیرحسین )1387(. »بررسی وجه شبه در کلیات شمس«. نشریه دانشکده
ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، تابستان، شماره .59 صص 41 تا .64
ثروتیان، بهروز )1369(. بیان در شعر فارسی. تهران، انتشارات برگ.
جامی، نورالدین عبدالرحمان )1382(. نفحاتاالنس. تصحیح و تعلیق: محمود عابدی، تهران، اطالعات.
جرجانی، عبدالقاهر )1366(. اسرارالبالغه. ترجمه: جلیل تجلیل، تهران، دانشگاه تهران.
دهلوی، امیر خسرو )1362(. خمسه. تصحیح: امیراحمد اشرفی، تهران، انتشارات شقایق.
رادویانی، محمد بن عمر )1386(. ترجمان البالغه. تهران، انتشارات دژنپشت.
رضایی جمکرانی، احمد )1396(. تشبیه )تطور، تحلیل و نقد(. تهران، مروارید.
زارع، میثم؛ موسوی، مریم )1398(. »نقد زیباشناسی ساختار داستان روز چهارشنبه منظومه هشتبهشت
امیرخسرو دهلوی«. فصلنامه علمی-تخصصی مطالعات زبان و ادبیات غنایی، دانشگاه آزاد اسالمی
واحد نجف آباد، سال نهم، شماره سی، بهار ،1398 ص .68-55
زرینکوب، عبدالحسین )1372(. در جستجوی ناکجاآباد. تهران، سخن.
شفیعی کدکنی، محمدرضا )1386(. صور خیال در شعر فارسی. چاپ یازدهم، تهران، آگه.
شمیسا، سیروس )1392(. بیان. تهران، میترا.
شمیسا، سیروس )1389(. کلیات سبکشناسی. تهران، نشر فردوس.
صفا، ذبیح اهلل )1369(، تاریخ ادبیات ایران. جلد چهارم، تهران، فردوس.
عباسی، حبیباهلل )1385(. »بوطیقای امیرخسرو دهلوی«. پژوهشنامه فرهنگ و ادب، سال دوم، بهار و
تابستان ،1385 شماره .2
علوی مقدم، محمد؛ اشرفزاده، رضا )1376(. معانی و بیان. تهران، انتشارات سمت.
فتوحی رودمعجنی، محمود )1386(. بالغت تصویر. تهران، سخن.
---------------- )1391(. سبکشناسی )نظریه ها، رویکردها و روشها(. تهران، سخن.
فرشیدورد، خسرو )1382(. درباره ادبیات و نقد ادبی. چاپ چهارم، تهران، امیرکبیر.
فضیلت، محمود )1378(. زبان تصویر. چاپ اول، تهران، انتشارات جامعه.
کروچه، بندتو )1344(. کلیات زیباییشناسی. ترجمه: فواد رحمانی، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
کیمنش، عباس )1385(. »امیرخسرو دهلوی و موسیقی دیوان او«. پژوهشنامه فرهنگ و ادب، سال دوم،
پاییز و زمستان. شماره .3
تحلیل تشبیه در مثنوی هشتبهشت امیر خسرو دهلوی 45
همایی، جاللالدین )1371(. فنون بالغت و صناعات ادبی. چاپ هشتم، تهران، مؤسسه نشر هما.
یلمهها، احمدرضا؛ ذبیحنیا عمران، آسیه )1397(. »بررسی و تحلیل مضامین تعلیمی در منظومه عاشقانه
هشتبهشت امیرخسرو دهلوی«. پژوهشنامه ادبیات تعلیمی، سال دهم، شماره سی و هفتم،
بهار،1397 ص .58-31
References
Abbasi, Habibullah (2006), Amirkhosrow Dehlavi’s Boutique, Culture and
Literature Research Journal, second year, spring and summer 2006, No 2. (in
Persian).
Agha Hosseini, H & hemmatian, M. (2015). A analytical look at the science of
eloquence. Tehran: Samt press. (in Persian)
Akhgar Hyderabadi, M. (2006). A collection of mystical messages. Tehran:
University of Tehran press. (in Persian)
Alavi Moghadam, M & R. Ashrafzadeh (1997). rhetoric. Tehran: Samt press. (in
Persian)
Croce, B. (1965). Generalities of aesthetics. Translated by Fa'ad Rahmani. Tehran:
Book Translation and Publishing Company (in persian)
Dehlavi, Amir Khosro (1983). Khamsa. Corrected by Amir Ahmad Ashrafi. Tehran:
Shagaig press. (in Persian)
Emami, N. (1999). Basics and methods of literary criticism. Tehran: Jami press. (in
Persian)
Farshidvard, Kh. (2003). About literature and literary criticism. fourth edition.
Tehran: Amir Kabir press. (in Persian)
Fotuhi Roudmajni, M. (2007). Image rhetoric. Tehran: Sokhan press. (in Persian)
Fotuhi Roudmajni, M. (2012). Stylistics (theories, approaches and methods).
Tehran: Sokhan press. (in Persian)
Fazilat, M. (1999). Image language. Tehran: jame'eh press. (in Persian)
Homai, J. (1992). Rhetoric techniques and Literary devices. Eighth edition. Tehran:
Homa Publishing Institute. (in persian)
Jami, N. (2003). Nafahat-ol- ons. Corrected by Mahmoud Abedi. Tehran: etelaat
press. (in Persian)
Jurjani, A. (1987). Asrar-ol-balaghe. Translated by Jalil Tajil. Tehran: university of
tehran press. (in Persian)
Key Manesh, A. (2006). Amir Khosro Dehlavi and his divan music. Culture and
literature research paper. second year. autumn and winter. Number 3. (in
Persian)
Pournamdarian, T. (2002). Travel in fog. Tehran: negah press. (in Persian)
Pournamdarian, T. (1988). secret and secret stories in Persian literature. Tehran:
Scientific and Cultural Publications. (in Persian)
Pournamdarian, T& Mahouzi, A. (2008). "Investigation of pseudotypes in the
generalities of Shams". Journal of Faculty of Literature and Human Sciences,
University of Tehran. Summer. Number 59: pp. 41- 64.(in Persian)
Radovyani, M. (2007). Tarjoman-ol-balaqeh. Tehran: Dejnepesht press. (in Persian)
Rezaei Jamkarani, A. (2017). Simile (transformation, analysis and criticism).
Tehran: morvarid press. (in Persian)
Slackton, R. (1996). Tale of poetry. Translated by mehrangiz ohadi. Tehran: Mitra
press. (in Persian)
Sarvatian, B. (1990).eloquence in persian literature. Tehran: Bargh press. (in Persian)
Safa, Z. (1990). History of Iranian literature. vol 4. Tehran: Ferdos press. (in Persian)
Shafi'i Kodkani, M. (2007). Imagination in Persian poetry. 11th edition. Tehran:
agah press. (in Persian)
46 پژوهشنامۀ نقد ادبی و بالغت، سال ،12 شمارۀ ،4 زمستان ،1402 پیاپی 32
Shamisa, S. (2013).eloquence. Tehran: Mitra press. (in Persian)
Shamisa, Siros (2010). Generalities of stylistics. Tehran: Ferdos press. (in Persian)
Yilmeha, Ahmadreza and Asieh Zabihnia Omran(2017). Research and Analysis of
Educationl Themes in Amirkhosrow Dehlavi’s Hasht-Behesht Romantic Poem.
Research Journal of Educational Literature, No 37, Spring 2017, pp. 31-58 (in
Persian)
Zare, Meysam and Maryam Mosavi (2018), Esthetic criticism of the structure of the
story of Wednesday, Amirkhosrow Dehlavi’s Hasht-Behesht, scientificspecialized Journal of lyrical language and literature studies, Islamic Azad
University, Najafabad branch, ninth year, No 30, spring 2018, pp 55-68
Zarin Koob, A. (1993). In search of nowhere. Tehran: Sokhan press. (in Persian)
)