نوع مقاله : علمی-پژوهشی
نویسنده
دانشیار و عضو هیئت علمی گروه فرهنگ و زبانهای باستانی دانشگاه تهران
چکیده
پنچ تنترا و یا کلیله و دمنه از جمله شاهکارهای داستانی، تعلیمی، اجتماعی و اندیشگی ادبیات کهن هندوستان با ترجمه فاخر نصرالله منشی از قرن ششم هجری در زبان و ادب فارسی با گفتمان تعلیم و اخلاق مورد توجه بسیاری از اندیشمندان ایران زمین از جمله مولانا قرار گرفته است. از آنجاییکه زبانهای غنی فارسی و سانسکریت سرزمین ایران و هندوستان از دیر باز مهد تفکرات عرفانی و فلسفی و تأملات و حکمت اشراقی بوده است، از این رو نویسندۀ این پژوهش بر آن است تا به بررسی و نقد گفتمان تمثیلی با استفاده از روش تحلیل محتوای تطبیقی بپردازد. ابتدا تمثیلات شغال در پنچ تنتره و مثنوی معنوی استخراج و تحلیل شده و سپس مقایسهای میان این دو اثر صورت گرفته است. منابع اصلی شامل نسخههای معتبر از پنچ تنترا به زبان سانسکریت، مثنوی معنوی و همچنین مقالات و کتب مرتبط با تحلیل ادبیات تطبیقی بوده است. این پژوهش نشان میدهد که تمثیلات شغال در هر دو اثر به‌عنوان ابزاری مؤثر برای انتقال مفاهیم عرفانی و فلسفی به کار رفتهاند. مولانا با استفاده از این تمثیلات، توانسته است تعالیم عرفانی را به زبانی داستانگونه و قابل فهم برای مخاطبان عام و خاص بیان کند. تحلیل تطبیقی این دو اثر روشن میکند که چگونه زبان سانسکریت و ادبیات کلاسیک هندوستان تأثیری عمیق بر ادبیات فارسی و تفکر عرفانی مولانا داشته است. یافتههای این پژوهش نشان میدهد که مولانا با استفاده از تمثیلات شغال و دیگر حیوانات، به تعمیق مفاهیم عرفانی و فلسفی پرداخته و توانسته است حکمت اشراقی را به زبانی شیرین و داستانگونه بیان کند. این روش باعث شده است که مخاطبان عام و خاص به راحتی با این مفاهیم ارتباط برقرار کنند و از تعالیم عرفانی بهره‌مند شوند.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
A Research on the Narration of the Blue Jackal of the Panch Tantra and the Spiritual Masnavi of Rumi Based on the Sanskrit Version
نویسنده [English]
- farzaneh azam lotfi
Associate Professor and Faculty Member of Ancient Culture and Languages University of
چکیده [English]
Panch Tantra or Kalila and Demaneh among the masterpieces of mystical and philosophical wisdom of ancient Indian literature with the excellent translation of Nasrullah Manshi from the 6th century of Hijri in the literature of Persian language and literature with the discourse of education and ethics has been noticed by many thinkers of Iran including Rumi. It is because the rich Persian and Sanskrit languages of the land of Iran and India have long been the cradle of mystical and philosophical thoughts, meditations and enlightened wisdom. The author of this research aims to investigate and criticize the allegorical discourse using the method of comparative content analysis. First, the allegories of the Jackal in Panch Tantra and Masnavi Manavi were extracted and analyzed, and then a comparison was made between these two works. The main sources include authentic versions of the Panch Tantras in Sanskrit and Masnavi, as well as articles and books related to the analysis of comparative literature. This research shows that jackal allegories are used in both works as an effective tool to convey mystical and philosophical concepts. By using these parables, Rumi has been able to express mystical teachings in a story-like and understandable language for general and special audiences. The comparative analysis of these two works clarifies how the Sanskrit language and classical literature of India had a deep impact on Persian literature and the mystical thought of Rumi. The findings of this research show that Rumi deepened mystical and philosophical concepts by using allegories of the jackal and other animals. It is to express Ishrakhi wisdom in a sweet and story-like language. This method has made general and special audiences easily communicate with these concepts and benefit from mystical teachings.
کلیدواژه‌ها [English]
- Panch Tantra
- Spiritual Masnavi
- Sanskrit Jackal
- Brahma
- Peacock
- Jackal
منابع
ابن مقفع، عبداالله (1994). کلیله و دمنه. تصحیح محمد المرصفی، بیروت: مکتبه لبنان.
ابوالفضل ابن مبارک (1377). عیار دانش. تهران: حوزه هنری.
ابوالمعالی، نصـراالله منشـی (1343). انشای کلیله و دمنه. بـه تصـحیح و توضـیح مجتبـی مینـوی تهرانی، انتشارات دانشگاه تهران.
---------------------- (1371). کلیله و دمنه، تصحیح مجتبی مینوی، تهران: امیرکبیر.
اعظم لطفی، فرزانه (1390). فرهنگ تلمیحات اشارات اساطیری، داستانی، تاریخی، مذهبی در زبان و ادبیات اردو – هندی به فارسی. قم : نشر مجمع ذخایر اسلامی.
البخاری، محمد ابن عبداالله (1361). داستان‌های بیدپای. تصحیح پرویز خانلری و محمد روشن، تهران: خوارزمی.
تاجدینی، علی (1388). فرهنگ نمادها و نشانه‌ها در اندیشۀ مولانا. چاپ تهران.
جلالی نائینی، محمد رضا (1381). اوپانیشاد. ترجمه دارا شکوه فرزند شاهجهان از متن سنسکریت با مقدمه و حواشی و تعلیقات و لغتنامه و اعلام و به سعی و اهتمام دکتر تاراچند، تهران: انتشارات گلرنگ یکتا.
حیدری، علی (1385). پژوهشی تطبیقی در منابع کلیله و دمنه. طرح تحقیقاتی دانشگاه لرستان.
خالقداد هاشمی عباسی، مصطفی (1363). پنجاکیانه. تصحیح دکتر جلالی نائینی، عابدی، تاراچند، تهران: اقبال.
داد، سیما (1387). فرهنگ اصطلاحات ادبی. چاپ چهارم، تهران: انتشارات مروارید.
دوبلوا، فرانسوا (1382). برزویه طبیب و منشأ کلیله و دمنه. ترجمه صادق سجادی، تهران: طهوری.
زمانی، کریم (1380). شرح مثنوی شریف. تهران: انتشارات اطلاعات، چاپ نهم جلدهای اول تا ششم.
----------- (1386) میناگر عشق: شرح موضوعی مثنوی معنوی مولانا جلال الدین بلخی. تهران: نشر نی.
شیکهر، ایندو (1385) پنچاتنترا. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
عبداللهی، منیژه (1381). فرهنگ‌نامه جانوران در ادب فارسی برپایه واژه شناسی، اساطیر، باورها، زیباشناسی. 2 ج ، تهران: اسپادانا، کامران.
فروزانفـر، بدیع الزمـان (1361). احادیث مثنوی. به جمع و تدوین چـاپ سـوم، تهـران: امیرکبیـر.
قزوینی، میرغیاث‌الدین علی (1380). مهابهارات. تصحیح محمدرضـا جلالـی نـائینی، مجموعه چهار جلدی، ترجمه قزوینی، تهران: طهوری.
محجوب، محمد جعفر (1349). درباره کلیله و دمنه. تهران: خوارزمی.
محمدی فشارکی، محسن و احمدی، مژگان (1399). دوفصلنامۀ تاریخ ادبیات. دورة سیزدهم، شمارة 2، پاییز و زمستان، تهران: نشریۀ علمی.
مؤذنی، علـی محمد (1380). گلگشت در جزیرة مثنوی، برگزیدهای از شمس دفتر مثنوی معنـوی. چاپ اول، تهران: اندیشة پویا.
مولوی، جلال الدین محمد (1383). کلام خاموش (گزیده شعر و نثر). به تصحیح نیکلسون، تهران: چاپ هرمس.
واعظ کاشفی، کمال‌الدین (1362). انوار سهیلی. تهران: امیرکبیر.
References
Abdullahi, Manijeh (2001). dictionary of animals in Persian literature based on terminology, mythology, beliefs, aesthetics. 2 vols, Spadana edition. (In Persian)
Abul Fazl Ibn Mubarak (1998). Ayare Danesh. Tehran: Hozeh Honari. (In Persian)
Abul Ma'ali Nasraullah (1964). the author of Kalileh and Damneh's essay .edited and explained by Mojtabi Minavi Tehrani, Tehran: University of Tehran. )in Persian)
----------------------------- (1992). Kalileh and Damneh. edited by Mojtaba Minavi, Tehran: Amir Kabir. )in Persian)
Arthur W. Ryder (1925). Panchatantram. University of Chicago Press.
Azam Lotfi, Farzaneh (2011). Collection of mythological allusions. Historical and religious stories in Urdu-Hindi and Persian language and literature. published by Qom Islamic Reserves Council. (In Persian)
Bukhari, Muhammad Ibn Abdullah (1982). Bedpai stories. correction by Parviz Khanleri and Mohammad Roshan, Tehran, Kharazmi. (In Persian)
Dad, Sima (2008). Dictionary of Literary Terms. fourth edition, Marwarid Publications. (In Persian)
Dublois, Francois (2003). Borzoihi Tabib and the origin of Kalileh and Demaneh. Translated by Sadegh Sajjadi Publisher Tehran: Tahoori. (In Persian)
Edgerton, Franklin "Das Pancatantra" (1965). George Allen and Unwin.
Edgerton, Franklin (1924). Pancatantra: Studies in Its Cultural and Literary Context New Haven, Conn.
Forozanfar, Badi al-Zaman (1982). Hadith Masnavi. compiled and edited, third edition, Amir Kabir, Tehran. (In Persian)
Geib, Ruprecht (1969). Hindu Legends of Justice: Panchantantra & Smrti. Sternbach Panchatantra Wiesbaden.
Heydari, Ali (2015). Comparative research on Kalileh and Demeneh sources. Lorestan University research project. ( In Persian)
Ibn Muqafa, Abdullah (1994). Kalila and Damneh. Edited by Mohammad Al-Morsafi, Beirut: Lebanon Library. (In Persian)
Jalali Naini, Mohammad Reza (2002). Upanishad. Translation of Dara Shkowe son of Shahjahan from the Sanskrit text with introduction. footnotes, annotations, glossary and announcement by the efforts of Dr. Tarachand, Tehran: Golrang Yekta Publications. (In Persian)
Johannes Hertel (1908). Panchatantra in Simple Sanskrit. Harvard Oriental Series.
K.G. Sreelekha (2010). The Pancatantra: Text and Context. Publisher: University of Kerala.
Khalqdad Hashemi Abbasi, Mustafa (1984). Panjakianeh. Edited by Dr. Jalali Naini, Dr. Abedi, Dr. Tarachand, Tehran: Eghbal. (In Persian).
- R. Kale (1911). Panchatantra. Critical Edition G. A. Natesan & Co.
Mahjoub, Mohammad Jafar (1970). about Kalileh and Demeneh. Tehran. (In Persian)
Moazeni, Ali Muhammad (2001). Golgasht in Masnavi Island, selections from Shams Daftar Masnavi Ma'navi. First edition, Tehran: Andishe pooya. (In Persian)
Mohammadi Fesharaki, Mohsen & Ahmadi, Mozhgan (2019). Bi-quarterly history of literature. 13th term scientific journal, number 2, autumn and winter.)in Persian)
Molavi. Jalal al-Din Mohammad (2004). The silent word, a selection of poetry and prose. Edited by Nicholson, Tehran: Hermes.
Naveen Kumar Jha. (2016). "Pancatantra: Text of Purnabhadra's Recension". Publisher: Motilal Banarsidass. Vishwas(2016)."Pancatantra of Visnusarman" Exotic India.
Patrick Olivelle (1997)."Pancatantra: Text with Translation". Oxford University Press.
Qazvini, Mirghias al-Din Ali (2001). Mahabharat. corrected by Mohammad Reza Jalali Naini and... Tehran: Tahoori. ( In Persian)
- C. Srivastava (1994). "Panchatantra: Fables and Proverbs from Ancient India" D.K. Printworld.
Rajendra Shendge (1989)."Pancatantra: The Book of India’s Folk Wisdom" Popular Prakashan.
Shikhar, Indu (2006). Panchatantra. Tehran: University of Tehran. (In Persian)
Sukumar Sen (1967). Quellen des Pancatantra. Sahitya Akademi
Tadanki Venkata Lakshmi Narasimha Rao.(2020). Panchatantram Bhashavyakhyanam. Malayalam J. P. Publications.
Tajdini, Ali, (2009). The culture of symbols and signs in Rumi's thought. Tehran edition. (In Persian)
Theodor Benfey (1966). Panchatantra: A Collection of Animal Fables. Hildesheim.
- S. Prasad (2001). The Pancatantra: Ancient Indian Wisdom. Navrang.
Vishnu Sharma (1986). Publisher Prakashan The Complete Pancatantra: Sanskrit Text with English Translation: Chaukhamba Surbharati.
w.j.wilkins. (2006). Hnidu Mythologhy.D.K Printworld edition india
Waez Kashfi, Kamaluddin (1983). Anwar Soheili. Tehran: Amir Kabir. (In Persian)
Zamani, Karim (2001). Sharh Masnavi Sharif. published by Ettelaat Publications, 9th edition, volumes 1 to 6. (In Persian)
------------------- (2007). The minaret of love: the thematic description of the masnavi of Maulana Jalaluddin Balkhi. Tehran: Ney Publishing.
डॉ. एम. सी. जोशी पंचतंत्र: (2010) मूल और आधुनिक संदर्भ में प्रकाशन विभाग.
विष्णु शर्मा. : पंचतंत्र( 2012) राधाकृष्ण प्रकाशन.
वेद प्रकाश शर्मा पंचतंत्र की कहानियां(2015) डायमंड बुक्स.
संदीप शर्मा ‘पंचतंत्र की कहानियां(2018) पेंगुइन रैंडम हाउस इंडिया.
)