پژوهش‌نامه نقد ادبی و بلاغت

بررسی و مقایسه شیوه های شخصیت پردازی با تاکید بر حکایات مشترک حدیقه سنایی و مثنوی های عطار

جلیل مشیدی؛ محسن ذوالفقاری؛ حسن حیدری؛ آمنه نیک نیان

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 26 فروردین 1404

https://doi.org/10.22059/jlcr.2025.384921.2032

چکیده

حدیقه الحقیقه سنایی و مثنوی های عطار از آثار منظوم عرفانی به شمار میروند. . حکیم سنایی و شیخ عطار،این دو شاعر بزرگ عرفان ، از قصه و حکایات تمثیلی در جهت پیشبرد اهداف خود از جمله تعلیم اخلاق و حکمت و نزدیک ... بیشتر حدیقه الحقیقه سنایی و مثنوی های عطار از آثار منظوم عرفانی به شمار میروند. . حکیم سنایی و شیخ عطار،این دو شاعر بزرگ عرفان ، از قصه و حکایات تمثیلی در جهت پیشبرد اهداف خود از جمله تعلیم اخلاق و حکمت و نزدیک کردن اذهان مخاطبان به مقاصد عارفانه خویش بسیار بهره برده اند . پژوهش حاضر، از میان عناصر داستان، به بررسی و مقایسه شخصیت پردازی با تأکید بر حکایات مشترک حدیقه سنایی و مثنوی های عطار میپردازد ومیکوشد وجوه اشتراک و افتراق حکایات مشترک را در زمینهشیوه های شخصیت پردازی این دوشاعر بیابد. این پژوهش بر اساس مطالعات کتابخانه ای و به شیوه توصیفی – تحلیلی انجام شده است نتایج به دست آمده از این پژوهش نشان میدهد ، تعداد حکایات مشترک اندک است . شخصیت های اصلی و شخصیت های فرعی بیش از دو نفر و گاه یک نفر نیست و شخصیت ها بر اساس نقشی که بر عهده دارند اغلب نوعی ( تیپیک)، ساده و به دور از هرگونه پیچیدگی هستند . هردو شاعر از شیوه های مختلف شخصیت پردازی استفاده کرده اند اما عطار بیش از سنایی از کنش رفتاری ، گفتاری و تک گویی درونی بهره برده است .ایستایی وجه مشترک اشخاص داستانی حدیقه و مثنوی های عطار است مگر در چند حکایتایستایی وجه مشترک اشخاص داستانی حدیقه و مثنوی های عطار است مگر در چند حکایت معدود که در جدولی جداگانه ارایه شده است . کلید واژه ها: شخصیت و شیوه های شخصیت پردازی، حکایات مشترک، حدیقه ، مثنوی های عطار

مشاهده مقاله

تحلیل مؤلفه‌های پسامدرن در رمان قهوۀ سرد آقای نویسنده

احمد حیدری گوجانی؛ محسن ذوالفقاری؛ حسن حیدری؛ حجت الله امیدعلی

دوره 10، شماره 4 ، اسفند 1400، ، صفحه 79-99

https://doi.org/10.22059/jlcr.2021.328889.1727

چکیده

تجزیۀ هر پدیده به عناصر سازندۀ آن از نظر علمی با‌ ‌اهمّیّت است. «شخصیّت»‌ از مهمترین عناصر سازندۀ روایت‌ و چگونگی تفسیر شخصیّت‌های داستان از اجزاءِ اصلی تفسیر متن است. این پژوهش در پی واکاوی و ... بیشتر تجزیۀ هر پدیده به عناصر سازندۀ آن از نظر علمی با‌ ‌اهمّیّت است. «شخصیّت»‌ از مهمترین عناصر سازندۀ روایت‌ و چگونگی تفسیر شخصیّت‌های داستان از اجزاءِ اصلی تفسیر متن است. این پژوهش در پی واکاوی و تحلیل مؤلفه‌های پُست‌مدرنیستی در شخصیّت‌های رمان روانی-نامه‌ای «قهوۀ سرد آقای نویسنده» اثر «روزبه معین» است. روش پژوهش، تحلیلی-‌ توصیفی و شیوۀ گِرد‍آوری داده‌ها مطالعاتِ کتابخانه‌ای است. مبانی نظری و یافته‌های این پژوهش به این شرح است: پست‌مدرنیسم، جهش خلاقانه‌ای بود که با نقد مدرنیسم بر مداومت آن استمرار داشتند. درون‌مایۀ مرگ، عشق و روان‌رنجوری از موضوعات مهم در ادبیّات جهان است که روایت پست‌مدرنیستی به آن می‌پردازد. قهوۀ سرد آقای نویسنده، روایتی است که با الگوها و ویژگی‌های ادبیّات داستانی پسامدرنیستی در پیچ و تاب‌های روایی خود دنیای شخصیّت‌های روان‌رنجور را به‌تصویر می‌کشد و از هر گوشۀ آن صدای متنی را می‌شنویم و در بطن هر ماجرائی شخصیّتی تاریخی، سیاسی، هنری و... به‌چشم می‌خورد که نویسنده، احساس، مقصود و سخنان خود را با چنین تمهیداتی در متن داستان جای می‌دهد. در این رمان نوعی قرینه‌سازی شخصیّت در سیر روایت مدرن؛ با شخصیّت‌های مشهور و نسبت‌دادن کنش و خویشکاری مشابه شخصیّت‌های داستانی وجود دارد که یادآور آن شخصیّت‌ها و احیاگر کنش‌های بزرگ و هیجانی آنان است. روزبه معین، با استفاده از کنش شخصیّت‌ها و شگردهای داستان‌نویسی مدرن مانند قهرمان‌زدایی، بینامتنیت، داستان در داستان، تغییر راوی و زاویۀ دید، عدم قطعیّت، چرخۀ بی‌پایان، معناباختگی و... رمان خود را به روایت‌های پسامدرن نزدیک می‌کند. شخصیّت‌های اصلی، نوعی و نمونه پروتوتیپ افرادی هستند، که روان‌گسیختگی و نابهنجاری‌های جهان پست‌مدرنیسم و ابزوردیسم، مانند شیفته‌گونگی، شک‌اندیشی، معناباختگی،‌ انکار حقیقت و واقعیّت و علائم روحی- رفتاری، توهم‎ها و هذیان‌های شخصیّت‌های ضد اجتماعی؛ پروبلماتیک، سوسیوپات، اسکیزوئید، پارانوئید را ترسیم می‌کنند. مشابهت‌های کنشی و رفتاری شخصیّت‌ها متأثر از سایه یا جنبه‌های پنهان و تاریک وجود آنان و ترسیمی از آشفتگی ذهن انسان معاصر و جهان اطراف آنان است.

پژوهش‌نامه نقد ادبی و بلاغت

مقالات آماده انتشار

شماره جاری

دوره 13 (1403)

دوره 12 (1402)

دوره 11 (1401)

دوره 10 (1400)

دوره 9 (1399)

دوره 8 (1398)

دوره 7 (1397)

دوره 6 (1396)

دوره 5 (1395)

دوره 4 (1394)

دوره 3 (1393)

دوره 2 (1392)

دوره 1 (1391)

نویسنده = محسن ذوالفقاری

بررسی و مقایسه شیوه های شخصیت پردازی با تاکید بر حکایات مشترک حدیقه سنایی و مثنوی های عطار

چکیده

تحلیل مؤلفه‌های پسامدرن در رمان قهوۀ سرد آقای نویسنده

چکیده