نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

• مسعود روحانی ¹
• علی‌اکبر شوبکلایی ²

¹ دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه مازندران

² استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بابل

چکیده

عرفان اسلامی در سیر تطوّر و تحوّل خود به مکتب وحدت وجود رسید که به دست محیی­الدین ابن­عربی ایجاد شده است. هرچند اندیشه­های وحدت­انگارانه در میان عارفان پیشین سابقه داشته است، تدوینگر و انسجام­دهندة آن ابن عربی است. به موازات گسترش اسلام و زبان و ادبیات فارسی در هندوستان، عرفان اسلامی و در پی آن عرفان وحدت وجودی در آن سرزمین گسترش یافت و بر فضای شعر فارسی هند سایه افکند. یکی از شاعران فارسی زبان هند که به این تفکّر توجه عمیق و فراوان داشته، عبدالقادر بیدل دهلوی است. بیدل در غزلیات و رباعیات، به نحو بارز و گسترده­ای از موضوعات و مؤلفه‌های عرفان وحدت وجودی سخن گفته و موضوعاتی چون خدا، انسان، جهان و رابطة آن­ها را بر اساس مبانی این مکتب تحلیل و تفسیر کرده است. یکی از موضوعاتی که بیدل در شعر خود بدان پرداخته است، وجود خیالی است. این مقاله چگونگی تجلی این موضوع را در شعر بیدل تحلیل و بررسی می­کند و نشان می­دهد که چگونه بیدل با زبان شاعرانه و تمثیلات گوناگون، این موضوع را  تبیین کرده است.

کلیدواژه‌ها

• وجودخیالی
• بیدل
• ابن‌عربی
• وحدت وجود
• عرفان

عنوان مقاله [English]

Analyzing the Theory of “Fantasy” in Bidel's Sonnets and Quatrains

نویسندگان [English]

• Masoud Ruhani ¹
• Ali Akbar Shoubkolaei ²

¹ Associate Professor in Persian Language and Literature, University of Mazandaran

² Assistant Professor in Persian Language and Literature, University of Mazandaran

چکیده [English]

Through its evolution, the Islamic mysticism was led in pantheism which was introduced by Mohi al-Din Ibn `Arabī. Although pantheist ideas can be traced among the old mystics but Ibn `Arabī has been the founder and disciplinarian of such ideas. Along with the spread of Islam and Persian language and literature in India, Islamic mysticism, and subsequently, pantheistic mysticism spread in that country and the atmosphere of Indian Persian poetry was dominated by it. One of the Indian Persian language poets who noticed these ideas profoundly was 'Abd al-Qāder Bidel Dehlavi. In his quatrains and sonnets, he speaks openly of issues and components of pantheistic mysticism, and analyzes somethings such as God, Human, World and the existing relation between them on the basis of this thought school.  Fantasy is one of the issues Bidel has dealt with in his poems. This article describes the manifestation of the issue in Bidel’s poetry and shows how Bidel explained it using a poetic language and different allegories.

کلیدواژه‌ها [English]

• Pantheism
• Fantasy
• Mysticism
• Mohi al-Din Ibn `Arabī
• Bidel Dehlavi