چند بحث تازه در باب گونه های ادبی (ژانرهای ادبی)

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان

2 استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان

چکیده

بحث انواع در محافل ادبی جهان بسیار پردامنه مطرح شده‌است و تحولات بسیاری از روزهای آغازین طرح مستقل آن از سوی ارسطو به خود دیده‌است. اما در محافل ادبی ما، توجه به آن بسیار سطحی بوده‌است، به گونه‌ای که این توجه سطحی مانع طرح بحث‌های تازه در این باب گردیده‌است؛ بحثی که به شکل دست‌وپا شکسته و ابتدایی وارد مباحث ادبی ما گردیده و بدون معادل‌سازی با ادب فارسی و پرورده شدن، گاه مطالبی از آن می‌یابیم و نمونه‌ها و اجزای آن هم به تبع کُل ناقص است. در این مقاله، سعی کرده‌ایم برخی نقص‌ها را نمایان سازیم و نمونه‌های تازه‌ای از بحث انواع را مطرح کنیم و نشان دهیم گنجاندن آثار در انواع ارسطویی چندان دقیق نیست و نیاز به بازنگری جدی دارد. بحث سیالیت زیرگونه‌ها، استقلال آن‌ها، گونه‌های غالب و مغلوب و نیز متروژانر یا گونۀ مادر از بحث‌هایی است که در حد فضای کنونی به آن‌ها پرداخته‌ایم و راه را برای نقد و ادامۀ بحث باز می‌بینیم.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Some New Discussions on Literary Genres

نویسندگان [English]

  • amir soltanmohamadi 1
  • Seyed Mahdi Nouriyan 2
  • Es'haq Toqyani 2
1 Ph.D. Candidate in Persian Language & literature, University of Isfahan
2 Professor in Persian Language & literature, University of Isfahan
چکیده [English]

The discussion of literary genres has been widely raised in literary circles in all of the world and has experienced significant changes since the opening day when Aristotle introduced it firstly. In our literary circles, however, a very superficial attention has been paid to it, in a way that this surface attention has prevented new discussions in this regard; what has incompletely and primitively entered our literary debates on this subject, without being equated with Persian literary language, however, we sometimes find something out of that from which the samples and the components are incomplete as a consequence. Proposing new examples of literary genres, it has been tried in present paper to illustrate some of the defects and to prove that the inclusion of literary works in Aristotle's classification of genres is not accurate and needs to be seriously reviewed. The fluidity of sub-genres, their independence, and the dominant or non-dominant genres etc. are among the topics have being discussed at the current level of this study. Although, the criticisms will be received in this regard and the discussions can be followed-up.

کلیدواژه‌ها [English]

  • the Fluidity of Genres
  • the Independence of Genres
  • the Dominant Genre
  • the Non-dominant Genre
آدمیت، فریدون (1357)، اندیشه‌های میرزا آقا‌خان کرمانی، تهران، کتابخانۀ طهوری.
احمدی، بابک (1370)، ساختار و تأویل متن، ج 1، تهران، نشر مرکز.
اسکولز، رابرت (1383)، درآمدی بر ساختارگرایی، ترجمۀ فرزانه طاهری، تهران، آگه.
انوری، اوحد‌الدّین (1364)، دیوان انوری، به اهتمام و تصحیح محمدتقی مدرس رضوی، چ 2، تهران، نشر علمی‌ـ فرهنگی.
بهار، محمدتقی (1371)، بهار و ادب فارسی، به کوشش گلبن بهار، ج 1، تهران، شرکت سهامی کتاب‌های جیبی.
پورنامداریان، تقی (1384)، در سایۀ آفتاب، چ 2، تهران، سخن.
ــــــــــــــــ (1386)، «انواع ادبی در شعر فارسی»، مجلۀ دانشکده ادبیات و علوم انسانی قم، س 1، ش 3، صص 7ـ22.
ـــــــــــــــ (1382)، گمشدۀ لب دریا، چ 3، تهران، سخن.
جواری، محمدحسین (1383)، انواع ادبی، تبریز، نشر یاس نبی.
حاکمی، اسماعیل (1386)، تحقیق دربارۀ شعر غنایی، تهران، دانشگاه تهران.
خاقانی، افضل‌الدّین (1388)، دیوان خاقانی، تصحیح محمدجعفر سجادی، چ 9، تهران، زوّار.
خالقی مطلق، جلال (1386)، حماسۀ پدیده‌شناسی تطبیقی شعر پهلوانی، تهران، مرکز دایرةالمعارف اسلامی.
دستغیب، عبدالعلی (1390)، نقد ادبی و نوعیت متن، چ 1، شیراز، انتشارات نوید.
دوبرو، هدر (1389)، ژانر، ترجمۀ فرزانه طاهری، چ 1، تهران: نشر مرکز.
رزمجو، حسین (1370)، انواع ادبی و آثار آن در زبان فارسی، مشهد، دانشگاه فردوسی.
رستگار فسایی، منصور (1380)، انواع ادبی در شعر فارسی، چ 2، شیراز، نوید.
زرقانی، مهدی (1388)، تاریخ ادبی ایران و قلمرو زبان فارسی، تهران، سخن.
ـــــــــــــ (1390)، بوطیقای کلاسیک، تهران، سخن.
زرقانی، مهدی و محمودرضا قربان صباغ (1395)، نظریۀ ژانر، تهران، هرمس.
زرین‌کوب، عبدالحسین (1372)، شعر بی‌دروغ شعر بی‌نقاب، تهران، علمی.
ــــــــــــــــــــ (1385)، ترجمه و تعلیقات ارسطو و فنّ شعر، تهران، امیرکبیر.
ــــــــــــــــــــ (1361)، نقد ادبی، چ 3، تهران، امیرکبیر.
سعدی شیرازی، مصلح‌الدّین (1384)، بوستان، تصحیح غلامحسین یوسفی، تهران، علمی‌ـ فرهنگی.
شفیعی کدکنی، محمدرضا (1352)، «انواع ادبی در شعر فارسی»، مجلۀ خرد و کوشش، د 4، ش 11 و 12، صص 96ـ119.
ـــــــــــــــــــــــ (1366)، صُوَر خیال، ویرایش دوم، تهران، آگه.
ـــــــــــــــــــــــ (1376)، موسیقی شعر، چ 7، تهران، آگه.
شمیسا، سیروس (1373)، انواع ادبی، تهران، فردوس.
صفا، ذبیح‌االله (1374)، حماسه‌سرایی در ایران، چ 6، تهران، فردوس.
ـــــــــــ (1354)، گنج سخن، چ 5، تهران، دانشگاه تهران.
صفوی، کورش (1390)، از زبان‌شناسی به ادبیات، ج 1، چ 3، تهران، سورۀ مهر.
صورتگر، لطفعلی (1345)، منظومه‌های غنایی ایران، تهران، دانشگاه تهران.
عنصرالمعالی، کیکاووس‌بن اسکندر (1390)، قابوس‌نامه، تصحیح غلامحسین یوسفی، تهران، علمی ـ فرهنگی.
فتوحی رودمعجنی، محمود (1392)، سبک‌شناسی، چ 2، تهران، سخن.
فرای، نورتروپ (1391)، تحلیل نقد، ترجمۀ صالح حسینی، تهران، نیلوفر.
فرخی سیستانی، علی‌بن جولوغ (1384)، سخن‌گستر سیستان، به کوشش محمد دبیر سیاقی، تهران، سخن.
فردوسی، ابوالقاسم (1386)، شاهنامه، د 2 و 5، به کوشش جلال خالقی مطلق، تهران، مرکز دایرةالمعارف اسلامی.
فرشیدورد، خسرو (1373)، دربارۀ ادبیات و نقد ادبی، ج 1، تهران، امیرکبیر.
قاسمی‌پور، قدرت (1389)، «وجه در برابر گونه؛ بحثی در قلمروی نظریۀ انواع ادبی»، نقد ادبی، د 3، ش 10، صص 63ـ89.
قبادیانی، ناصرخسرو (1389)، دیوان، با مقدمۀ سید حسن تقی‌زاده، چ 6، تهران، نگاه.
الکاتب البغدادی، قدامةبن جعفر (1384)، نقد شعر، ترجمۀ ابوالقاسم سری، آبادان، پرسش.
مختاری غزنوی، عثمان‌بن عمر، (1391)، دیوان، به اهتمام جلال‌الدّین همایی، تهران، علمی و فرهنگی.
کروچه، بندتو (1381)، کلیات زیبایی‌شناسی، ترجمۀ فؤاد روحانی، تهران، علمی ـ فرهنگی.
کریمی، جان‌االله (1386)، تئوری ادبیات، چ 1، تهران، نشر دانشگاه تهران.
گرین، ویلفرد و دیگران (1376). مبانی نقد ادبی، ترجمۀ فرزانه طاهری، تهران، نیلوفر.
مؤتمن، زین‌العابدین (1364)، شعر و ادب فارسی، تهران: زرین.
مولوی، جلال‌الدّین محمد (1362)، مثنوی معنوی، به تصحیح نیکلسون، تهران، امیرکبیر.
نامور مطلق، بهمن (1386)، «ترامتنیت، مطالعۀروابطیکمتنبادیگرمتن‌ها»،پژوهشنامهعلومانسانی، ش 56،  صص 83ـ98.
نظامی عروضی، احمدبن عمر (1382)، چهارمقاله، تصحیح محمد قزوینی و محمد معین، تهران، جامی.
نظامی‌ گنجه‌ای، الیاس‌بن یوسف (1388)، خسرو و شیرین، تصحیح حسن وحید دستگردی، تهران، قطره.
ــــــــــــــــــــــــــــ (1389)، لیلی و مجنون، تصحیح حسن وحید دستگردی، چ 10، تهران، قطره.
نعمانی، شبلی (1363)، شعرالعجم. ج 5، ترجمۀ فخر داعی گیلانی، تهران، دنیای کتاب.
ولک، رنه و آوستن وارن (1373)، نظریة ادبیات، ترجمۀ ضیاء موحد و پرویز مهاجر، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
ولک، رنه (1373)، تاریخ نقد جدید، ج 1 و 2، ترجمۀ سعید ارباب‌شیرانی، تهران، نیلوفر.
ــــــــ (1385)، تاریخ نقد جدید، ج 6، 7 و 8. ترجمۀ سعید ارباب‌شیرانی، تهران، نیلوفر.
ــــــــ (1391)، تاریخ نقد جدید، ج 4، ترجمۀ سعید ارباب شیرانی، تهران، نیلوفر.
ــــــــ (1391)، تاریخ نقد جدید، ج 5، ترجمۀ سعید ارباب‌شیرانی، تهران، نیلوفر.
همایی، جلال‌الدّین (1366)، تاریخ ادبیات ایران، چ 3، تهران، فروغی.