نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

• محمد جواد هادی زاده ¹
• جواد مرتضایی ²

¹ دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد

² دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

مفهوم مجاز به دلیل پیوند داشتن با زبان قرآن و باورهای کلامی مسلمانان، از آغاز مطالعات بلاغی در جهان اسلام به صورت بحثی چالش‌برانگیز و مهم مورد توجه بوده‌است. فرّاء، ابن ابی‌الخطاب قرشی، ابوعبیده معمّربن مثنی، جاحظ و عبدالقاهر جرجانی مهم‌ترین کسانی هستند که گام‌های اساسی را در شکل‌گیری تعریف مجاز برداشته‌اند. این مفهوم نزد سکّاکی و خطیب قزوینی به یک اصطلاح بلاغی تبدیل ‌شد و تا امروز نیز در علم بیان به همان شکل مطرح است. در دوران معاصر، هرچند پژوهش‌های زبان‌شناسی در روشن شدن تقسیم‌بندی و تعریف مباحث علم بیان و بدیع کمک بسیاری کرده‌است، اما دربارۀ مجاز همان تعریف سنّتی و علاقه‌های مطرح در متون بلاغی کهن تکرار شده‌است. این مقاله پس از بیان سیر تطوّر تعریف مجاز و علاقه‌های آن، به نقد و بررسی این بحث بر اساس نظریۀ قطب‌های استعاری و مجازی زبان یاکوبسن خواهد پرداخت و با یاری گرفتن از مفهوم تداعی معانی و قانون مجاورت در تداعی می‌کوشد تا نشان دهد کاربردهای مجاز مرسل در حقیقت، مجاز به علاقۀ تداعی مجاورت هستند و می‌توان با این رویکرد، نگاهی تازه به بحث علاقه‌های مجاز داشت و آموزش آن را تسهیل نمود.

کلیدواژه‌ها

• مجاز
• علاقه‌های مجاز
• تداعی
• قطب مجازی زبان
• مجاورت

عنوان مقاله [English]

The Study of Proximity Association and Metonymic Interests

نویسندگان [English]

• Mohammad Javad Hadizadeh ¹
• Javad Mortezaei ²

¹ Ph.D. Candidate in Department Persian language & Literature, Ferdowsi University of Mashhad

² Associate Professor in Department Persian language & Literature, Ferdowsi University of Mashhad

چکیده [English]

Due to the link with the Qur'anic language and Muslims' verbal beliefs, the concept of metonymy has been considered as a controversial and important challenge from the beginning of rhetorical studies in the Muslim world. Farra, Ibn Abi al-Khattab Qureshi, Abu Obeida Moammar bin Muthanna, Jahiz, Abd al-Qahir al-Jurjani are the most prominent people who have taken the basic steps in formulating the definition of metonymy. It has, however, changed in to a rhetoric term near Sakkaki and khatib Qazvini and has been realized with the same definition till now. Nowadays, metonymy is repeated with the same traditional definition and the interests exist in ancient rhetorical texts, however the contemporary linguistic studies help greatly in making the classification and modern definition of topics in eloquence clear. Drawing the evolution has happened in the definition of metonymy and its interests, the present study is to analyze it on the basis of Jakobson's theory of "metaphorical and metonymic poles of language" and through the concept of association and the law of proximity, it attempts to prove that metonymy applications are actually figurative associations to the semantic interests of proximity; and it would be possible to take a new look on the discussion of metonymic interests and to facilitate its instruction using this approach.

کلیدواژه‌ها [English]

• Metonymy
• metonymic interests
• association
• metaphorical poles of language
• proximity