تأثیر «نظریه آشوب» در تقویت سویه‌های پسامدرن داستان «همنوایی شبانه ارکستر چوب‌ها»

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران

2 دانشیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه سیستان و بلوچستان. زاهدان. ایران.

چکیده

داستان همنوایی شبانه ارکستر چوب­ها اثر رضا قاسمی یکی از شاخص­ترین داستان­های پسامدرن ادبیات فارسی است. این داستان زندگی گروهی از مهاجران و تبعیدی­های ایرانی ساکن فرانسه را روایت می­کند که هنوز هم گرفتار مشکلات ناشی از فرهنگ و اعتقادات اولیه خود هستند. نظریه­ی آشوب که یکی از نظریه­های شناخته‌شده و پرکاربرد در علوم فیزیک و هواشناسی است در این داستان تجلی پیدا کرده است. ازآنجا که این داستان پسامدرن، حالت فراداستان دارد، نویسنده/راوی به‌طور آگاهانه به نظریه­­ی آشوب و به‌خصوص ویژگی بال پروانه‌ای آن اشاره می‌کند. این پژوهـش، پس از معرفی و بیان شاخص­ترین ویژگی­های نظریه­ی آشوب، برمبنای این نظریه به خوانش داستان همنوایی شبانه ارکستر چوب­ها می­پردازد و با روش توصیفی­­­­-­ ­­­­تحلیلی به بررسی تأثیر نظریه­ی آشوب در تقویت سویه­های پسامدرن این داستان و زندگی و سرنوشت شخصیت­ها می­پردازد و در پی آن است که نشان دهد چگونه تجلی یک نظریه­ی علمی در داستان، به تقویت سویه­های پسامدرن آن می­انجامد. نظریه­ی آشوب در علوم مختلف کاربرد دارد و از رویدادهای غیرخطی و فرآیندهای مبتنی بر عدم قطعیت سخن می‌گوید. تجلی نظریه­ی آشوب در این داستان آن را از سایر داستان­ها متمایز کرده است. بر اساس این نظریه، پدیده‌ها و رویدادهای پیچیده و آشفته، حاصل علل متعدد هستند و به­طور مداوم بر یکدیگر تأثیر می‌گذارند. این نوع پدیده­ها به شرایط اولیه خود بسیار حساس واجزای مختلف آن­ها مبتنی بر اثر بال پروانه‌ای، خود همانندی، سازمان‌دهی پویا و جاذب‌های غریب است که در مجموع گونه‌ای از نظم در بی‌نظمی یا وضعیتی شبه­آشفته را به نمایش می‌گذارند. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که نظریه­ی آشوب با گزاره‌های آشفته­ساز و آشنایی­زدا، سویه‌های پسامدرن داستان را برجسته‌تر کرده و در عین هماهنگی ساخت و محتوا، آشفتگی شخصیت‌ها را توجیه می‌کند. نظریه­ی آشوب، زندگی و سرنوشت درهم‌تنیده و پیچیده‌ی شخصیت‌ها را به شیوه‌ای پسامدرن تشریح می­کند و تأثیر متغیرهای کوچک را در حوادث بزرگ و سرنوشت شخصیت­ها نشان می­دهد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Impact of Chaos Theory on Reinforcing Postmodern Strains of the »The Nocturnal Harmony of Wood Orchestra« Fiction

نویسندگان [English]

  • Mohammad Reyaz Raeisi 1
  • Mohammad Ali Mahmoodi 2
  • Abdolali Oveisi Kahkha 2
1 Ph.D Candidate of Persian language and literature, Sistan and Baluchestan University, Zahedan. Iran.
2 Associate Professor of Persian Language and Literature, Sistan and Baluchestan University, Zahedan. Iran.
چکیده [English]

The Nocturnal Harmony of the Wood Orchestra” by Reza Ghasemi is one of the most significant postmodern stories in Persian literature. It tells the life of a group of Iranian immigrants and exiles living in France who are still struggling with their original culture and beliefs. Chaos theory, which is one of the well-known and widely used theories in physics and meteorology, is reflected in this story. Since this story is a piece of metafiction, the author/narrator consciously refers to the chaos theory and in particular to the butterfly effect. This study, after introducing the most characteristic features of chaos theory, reads “The Nocturnal Harmony of Wood Orchestra” in light of this theory. It uses a descriptive-analytical method to investigate the effect of chaos theory on the postmodern aspects of this fiction and on the lives and destinies of the characters. We seek to show how the manifestation of a scientific theory in the story reinforces its postmodern aspects. Chaos theory is used in various sciences. It talks about nonlinear events and processes based on uncertainty. The manifestation of chaos theory in this story distinguishes it from others. According to this theory, complex and turbulent phenomena and events are the result of multiple causes and constantly affect each other. These kinds of phenomena are sensitive to their initial conditions and their various components, based on the butterfly effect, self-similarity, dynamic adaptation, and strange attractors, show a kind of order in disorder or a quasi-chaotic situation. The results of this study show that the chaos theory, through disturbing and unfamiliar propositions, highlights the postmodern aspects of the story and at the same time justifies the confusion of the characters while coordinating the form and content. This theory describes the intertwined and complex lives and fates of the characters in a postmodern way and shows the effects of small variables on large events and the fates of the characters.

کلیدواژه‌ها [English]

  • The Nocturnal Harmony of the Wood Orchestra
  • Reza Ghasemi
  • Postmodern fiction
  • Chaos theory
  • Butterfly effect

مراجع

اکوانی، سید­حمدالله و سیدولی موسوی­نژاد(1393)، «هویت اسلامی-ایرانی از دیدگاه نظریه آشوب و پیچیدگی»، جامعه‌شناسی کاربردی، سال بیست و پنجم، شمارۀ چهارم. 149-167.
بزرگمهر، شیرین و احسان زیور عالم(1393)، «تجلی ادبیات پست­‌مدرن در نوشته‌های علمی با تأکید بر نمایشنامه آرکادیا اثر تام استوپارد»، نامه هنرهای نمایشی موسیقی، شمارۀ 10، 5-21.
بیگلری، معصومه و بهزاد قادری سهی(1398)، «دلالت‌های معرفت‌شناختی از منظر زیبایی‌شناسی نظریه آشوب در نمایشنامة آرکادیا اثر تام استوپارد»، پژوهش ادب معاصر جهان، دورۀ 24، شمارۀ 1، 5-21.
حاجی کریمی، بابک(1389)، «نظریه آشوب و کاربرد آن در تصمیم‌گیری‌های سازمانی»، علوم رفتاری، شمارۀ 3،  24-39.
حسینی، سیدمحمدحسین. 1396. «درآمدی انتقادی بر نظریه‌های آشوب و پیچیدگی»، پژوهش‌نامه انتقادی متون و برنامه‌های علوم انسانی، سال هفدهم، شمارۀ ششم،  175-208.
صفری، بهروز(1390)، «نظریه آشفتگی و آشفتگی اجتماعی در ایران»، مجلۀ مطالعات اجتماعی ایران، دورۀ پنجم، شمارۀ 4، 62-85.
قاسمی، رضا(1393)، همنوایی شبانه ارکستر چوب‌ها، چاپ 13، تهران: نیلوفر.
کریمی، فرزاد(1397)، تحلیل سوژه در ادبیات داستانی پسامدرن ایران، چاپ اول، تهران: انتشارات روزنه.
لاج، دیوید و دیگران (1394)، نظریه‌های رمان از رئالیسم تا پسامدرنیسم، ترجمۀ حسین پاینده، چاپ سوم، تهران: نیلوفر.
مبینی، مهتاب و نوشین فتح‌اللهی(1393)،« بررسی جایگاه هندسه فراکتال در هنر و چگونگی ظهور آن در هنرهای تجسمی»، نشریه پیکره، دورۀ 3، شمارۀ 6.  7-23.
مک­هیل، برایان(1395)، داستان پسامدرنیستی، ترجمۀ علی معصومی، چاپ دوم، تهران: ققنوس.
مهری، علی(1381)، «کاربرد نظریه بی نظمی در سازمان­ها»، نشریۀ تدبیر، شمارۀ 129، 22-27.
نوذری، حسینعلی(1380)، پست‌­مدرنیته و پست­‌مدرنیسم، چاپ دوم، تهران: نقش جهان.
وو، پاتریشا(1397)، فراداستان، ترجمۀ شهریار وقفی پور، چاپ دوم. تهران: چشمه.
یزدانجو، پیام(1387)، ادبیات پسامدرن، چاپ دوم. تهران: مرکز.
Akvani, S. H. and Mousavi, N. S. V. (2014), "Islamic-Iranian Identity from the Perspective of Chaos and Complexity Theory", Applied Sociology, Twenty-fifth year, fourth issue. 149-167, [In Persian].
Biglery, M. and Behzad, G. S. (2019), "Epistemological Implications from the Aesthetic Perspective of Chaos Theory in Tom Stoppard's Play of Arcadia", Research in Contemporary World Literature, Volume 24, Number 1, 5-21, [In Persian].
Bozorgmehr, S. And Zivaralam, E. (2014), "Manifestation of Postmodern Literature in Scientific Writings with Emphasis on the Play of Arcadia by Tom Stoppard", Letter of Musical Performing Arts, No. 10, 5-21, [In Persian].
Conte, J. M. (2002), Design and Debris a caotics of postmodern amarican fiction , Alabama: The university of Alabama press.
Guastelo, S. J and others (2009), Chaos and complexity  in psychology : the theory of nonlinear dynamical systems, first published, Cambridge ,Cambridge university press.
Haji Karimi, B. (2010). "Chaos Theory and its Application in Organizational Decision Making", Behavioral Sciences, No. 3, 24-39, [In Persian].
Hosseini, S. M. H. (2017), "A Critical Introduction to Theories of Chaos and Complexity", Critical Research Journal of Humanities Texts and Programs, Year 17, Number 6, 175-208, [In Persian].
Karimi, F. (2018), Subject Analysis in Postmodern Iranian Fiction, First Edition, Tehran: Rozaneh, [In Persian].
Lodge, D. et al (2015), Novel Theories from Realism to Postmodernism, translated by Hossein Payendeh, third edition, Tehran: Niloufar, [In Persian].
McHale, B. (2016), Postmodernist Story, translated by Ali Masoumi, Second edition, Tehran: GHoghnoos, [In Persian].
Mehri, A. (2002), "Application of Disorder Theory in Organizations", Tadbir Magazine, No. 129, 22-27, [In Persian].
Mobini, M. and Nooshin F. (2014), "Study of the Position of Fractal Geometry in Art and How it Appeared in the Visual Arts",Peykereh Magazine, Volume 3, Number 6. 7-23, [In Persian].
Nozari, H. (2001), Postmodernity and Postmodernism, Second Edition, Tehran: Naghsh Jahan, [In Persian].
Parker,J. A (2007), Narrative Form and Chaos Theory in Sterne, Proust, Woolf, and Faulkner, Newyork: palgrave.
Qasemi, R. (2014), Night harmony of the Wood Orchestra, 13th edition, Tehran: Niloufar, [In Persian].
Safari, B. (2011), "Theory of Turmoil and Social Turmoil in Iran", Iranian Journal of Social Studies, Volume 5, Number 4, 62-85, [In Persian].
Woo, P. (2018), Metafiction, translated by Shahreyar Waqfipour, Second Edition. Tehran: Cheshmeh.
Yazdanjoo, P. (2008), Postmodern Literature, Second Edition. Tehran: Markaz, [In Persian].

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 15 آذر 1398
  • تاریخ بازنگری: 29 اسفند 1398
  • تاریخ پذیرش: 21 اردیبهشت 1399

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار