نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

• منوچهر تشکری ¹
• منوچهر جوکار ¹
• علی نادری فرد ²

¹ دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید چمران اهواز، ایران.

² دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید چمران اهواز، ایران.

چکیده

در میان فعل‌های فارسی، افعال مرکّب اهمیت ویژه‌ای دارند. برای ساخت فعل مرکّب، یک اسم/ صفت/ بُن/ قید (فعلیار) با یک فعل ساده ترکیب می‌شود. دستورنویسان این فعل ساده یا بخش صرف‌شوندۀ فعل مرکّب را «همکرد» نامیده‌اند. به گفتۀ آنان، فعلِ «کردن» مهم‌ترین و پرکاربردترین همکرد فعل مرکّب در زبان فارسی است. کارکرد و جایگاه مهم این کلمه، نگارندگان را بر آن داشت تا به بررسی و تحلیل ساخت دستوری مهم‌ترین «همکردِ» فعل مرکّب در قصاید خاقانی بپردازد. این مقاله بر آن است تا بداند: دلیل بسامد فراوان این کلمه در افعال مرکّب اشعار خاقانی چیست؟ چند درصد از افعالی که خاقانی در قصاید خود به‌کار برده، با این همکرد ساخته شده‌اند؟ ساختمان و اجزای این افعال چگونه است و کدام «فعلیار» بیشترین مشارکت را با این همکرد داشته‌است؟ آیا فعل «کردن» برای ساخت فعل ساده نیز به‌کار می‌رود؟ سهم کدام یک از سه زمان اصلی فعل، در به‌کارگیری این همکرد بیشتر است و چرا؟ انعطاف زبان فارسی در برابر جابه‌جایی سازه‌های خود با اجزای فعل مرکّب، تا چه میزان و به چه کیفیتی است؟ در حجم نمونۀ این تحقیق، یک‌چهارم قصاید خاقانی، یعنی سی‌وسه قصیده با 2169 بیت و 4584 فعل (25% قصاید خاقانی) بررسی شد.

کلیدواژه‌ها

• همکرد
• فعل مرکّب
• فعلیار
• قصاید خاقانی
• ادبیّت

عنوان مقاله [English]

Morphology of the Mostly Used Worked up of Persian Compound Verbs in Khaghanies Balladries

نویسندگان [English]

• Manocher Tashkori ¹
• Manocher Jokar ¹
• Aali Naderifard ²

¹ Associate Professor of Persian Language and Literature Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran.

² Ph.D Candidate of Persian Language and Literature, Shahid Chamran University of Ahwaz, Ahwaz, Iran.

چکیده [English]

Among Persian verbs, compound verbs are of particular importance. To construct a compound verb, a noun / attribute / bin / constraint (verb) is combined with a simple verb. Recipients have called this simple verb or the fractional part of the compound verb as "light verb." According to them, the verb "to" is the most commonly used Persian compound compound verb. The valuable position of this word led the writer to the morphology of the most used "co-operation" of the Persian compound verb in Khagani's dormitories. This article seeks to know: How many percent of the verbs that Khaghani used in his own words have been made with this co-author? What are the structures and components of these verbs, and which "current" has had the most engagement with this co-operative? Is the verb "to" also used to construct a simple verb? Which of the three main occurrences of the verb is the share of the application, and why? Flexibility of the Persian language against the displacement of its structures, in particular the components of the compound verb, to what extent and in what quality? To achieve a clear answer, thirty-three verses with 2169 bits and 4584 verbs (25% of Khaqani's dashes) have been carefully considered

کلیدواژه‌ها [English]

• worked up
• compound verb
• adverb
• balladry
• literary
• frequency