Journal of Literary Criticism and Rhetoric

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

2 دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

3 استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

10.22059/jlcr.2023.344765.1859

چکیده

سیدمحمدرضا کردستانی مشهور به میرزاده عشقی از پیشگامان شعر نو در دورۀ مشروطه به شمار می‌آید که در اشعارش به مسایل سیاسی، اجتماعی و فرهنگی اشاره می‌کند؛ به همین دلیل اشعار وی را می‌توان با رویکرد جامعه‌شناسانه تحلیل کرد. بررسی آثار میرزاده عشقی بازگوکنندۀ بسیاری از حقایق سیاسی، اجتماعی و فرهنگی دورۀ زندگی شاعر است که کانون نمود این مسائل را می‌توان در آثار وی به ویژه در شعر «سه تابلو مریم» یا «ایده‌آل» مشاهده کرد. نگارندگان بر این باورند که در این شعر تلفیق «عاملیت و ساختار» پی‌یر بوردیو و مفاهیم کاربردی آن به بهترین وجه آشکار می‌شود. با توجه به نظریۀ«کنش» بوردیو چگونه افراد کنش‌گر در شعر ایده‌آل عشقی تحت‌‌تأثیر سرمایه‌های درونی و عادت‌واره‌های نهادینه ‌شدۀ جامعۀ خویش نقش ایفا ‌می‌کنند؟ دو مقولۀ «عادت‌واره» و «میدان» به عنوان اساس دیدگاه‌های بوردیو در این شعر میرزاده عشقی است که با طرح این دو مفهوم و تحلیل دیالکتیک میان آنها در جهان عینی می‌توان نشان داد که چگونه وضعیت نابرابر در جامعۀ دورۀ مشروطه همواره به نفع فرادستان بازتولید می‌شود. آنچه از شعر سه تابلو مریم دریافت می‌شود تعارض و تناقض اجتماعی و فرهنگی در بین مصادیق سنت و مدرنیته است که به عنوان یک کنش اجتماعی در نظریۀ فرهنگی بوردیو نمود می‌یابد. موضوعی که اهمیت این مقایسه را دوچندان می‌کند، نگاه میرزاده عشقی به مسائل اجتماعی است که وی را در برابر اسلاف و اخلاف خویش و همچون پی‌یربوردیو در صف اول مبارزه با نظام سلطه‌ قرار می‌دهد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Investigating the Effect of Mirzadeh Eshghi's “The Three Tableaux of Maryam Poem”, Based on Pierre Bourdieu's Theory of Action

نویسندگان [English]

  • Hamidreza Masudialavi 1
  • Parvin Salajeghe 2
  • aliehy yusoffam 3

1 Phd Student, Department of Persian s\Language and Literature, Faculty of Literature and Humanities,Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.

2 Associate Professor, Department of Persian Language and Literature, Faculty of Literature and Humanities,Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.

3 Assistant Professor, Department of Persian Language and Literature, Faculty of Literature and Humanities,Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.

چکیده [English]

Seyyed Mohammad Reza Kurdistani, known as MirzadehEshghi, is one of the pioneers of Neo -poetry in the constitutional period, who mentions political, social, cultural issues, etc. in his poems. For this reason, his poems can be analyzed based on a sociological approach. The review of MirzadehEshghi's poems tells many political, social, cultural, etc. facts of the poet's life period, which is the focus for showing these social and popular issues of contemporary Persian poetry can be seen in his works, especially in the poem "Three Tableaux of Maryam". According to Pierre Bourdieu's theory of action, active people are influenced by inner values and institutionalized habits in their society and in this poem the combination of Bourdieu’s “Agency and Structure” and its practical concepts are revealed in the best way.The two central categories of habitual and field are the basis of Bourdieu's view in Ideal Eshghi’s poem, which the poet, by developing these two categories and dialectic analysis between them in the objective world, shows how the inequality in the society of the constitutional period is always reproduced for the sake of the wealthy people. What can be perceived from this poem is the social and cultural conflict and contradiction between the concepts of tradition and modernity, which in this poem is also expressed particularly as a social action of Bourdieu's cultural theory. The subject that doubles the importance of this comparative comparison is MirzadehEshghi's view about social issues, which puts him unlike his predecessors, and like Bourdieu, in the front line of the fight against the domination system.

کلیدواژه‌ها [English]

  • The Constitutional Period
  • Social Action
  • Bourdieu
  • Mirzadeh Eshghi
  • The Three Tableaux of Maryam Poem
آجودانی، ماشاالله (1393)، یا مرگ یا تجدد؛ دفتری در شعر و ادب مشروطه، چ 5، تهران، اختران.
اسکارپیت، روبر (1392)، جامعه‌شناسی ادبیات، ترجمۀ مرتضی کتبی، تهران، سمت.
انگلیس، دیوید و جان هاگسون (1399)، جامعه‌شناسی هنر، ترجمۀ جمال محمدی، تهران، نشر نی.
بوردیو، پی‌یر (1396)، نظریۀ کنش، ترجمۀ مرتضی مردیها، تهران، نقش و نگار.
پوریزدان‌پناه، آرزو  و رحیم کرمی (1397)، «مضامین پایداری اخوان ثالث بر اساس نظریه عملی پی یر بوردیو»، ادبیات دفاع مقدس، دورۀ 2، ش 2، پیاپی 3، 47-64.
تئودور، آدورنو و جورج لوکاچ (1396)، درآمدی برجامعه‌شناسی ادبیات، ترجمۀ محمدجعفر پوینده، تهران، چشمه.
خادمی کولایی، مهدی؛ مجید سرمدی و فاطمه زمانی ‌کارمزدی (1394)، «جامعه‌شناسی رمان خاله‌بازی از بلقیس سلیمانی بر مبنای نظریۀ پیربوردیو»، ادبیات پارسی معاصر، س 5، ش 3، 45-65.
رضاقلی، علی (1395)، جامعه‌شناسی خودکامگی: تحلیل جامعه‌شناختی ضحاک ماردوش، تهران، نشر نی.
ریتزر، جورج (1393)، نظریۀ جامعه‌شناسی در دوران معاصر، ترجمۀ محسن ثلاثی، چ 19، تهران، علمی.
سلاجقه، پروین و همکاران (1398)، «کنش اجتماعی در شعر معاصر ایران»، سخنرانی در دانشگاه تهران، 18 آذر، 1398.
سیدمن، استیون (1398)، کشاکش آرای در جامعه‌شناسی، ترجمۀ هادی جلیلی، چ 10، تهران، نشر نی.
شایان‌مهر، علیرضا (1398)، پی‌یر بوردیو، چ 2، تهران، اختران.
شفیعی‌کدکنی، محمدرضا (1389)، «نقش تاریخی و خلاقیت فردی»، بخارا، س 13، ش 76، 35-45.
ــــــــــــــ (1390)، با چراغ و آینه، تهران، سخن.
شمیسا، سیروس (1383 )، سبک‌شناسی نظم، چ 13، تهران، پیام نور.
عشقی، میرزاده (1357)، کلیات مصور عشقی، به کوشش علی‌اکبر مشیرسلیمی، تهران، جاویدان.
فرزاد، عبدالحسین (1388)، دربارۀ نقد ادبی، چ ۵، تهران، قطره.
فکوهی، ناصر (1384)، «پی‌یر بوردیو، پرسمان دانش و روشنفکری»، علوم اجتماعی، ش 5، 141-161.
ـــــــــــــ (1399)، زن‌ها، شیرها، روباه‌ها؛ تأملاتی دربارۀ زنان، زنانگی و مسائل اجتماعی جنسیت، تهران، ثالث.
کریمی‌حکاک، احمد(1394)، طلیعه تجدد در شعر فارسی، ترجمۀ مسعود جعفری، چ 3، تهران، مروارید.
گرنفل، مایکل (1398)، مفاهیم کلیدی بوردیو، ترجمۀ محمدمهدی لبیبی، چ 3، تهران، افکار.
لنگرودی، شمس (1384)، تاریخ تحلیلی شعر نو، چ 4، تهران، نشر مرکز.
محمدی، جمال (1401)، جامعه‌شناسی فرهنگی، تهران، نشر نی.
مشفقی، آرش و زهرا دوستی (1396)، «بررسی جامعه‌شناختی رمان پرندۀ من اثر فریبا وفی؛ براساس نظریۀ عمل پی‌یر بوردیو»، پژوهش‌های نقد ادبی و سبک‌شناسی، ش 4، پیاپی 30، 145-167.